Kolejny, jubileuszowy już, dziesiąty tom serii wydawniczej Życie prywatne Polaków w XIX wieku, podobnie jak wcześniejsze tomy, również zrodził się z potrzeby innego opowiadania o przeszłości. Tym razem proponujemy nową perspektywę poznawczą życia prywatnego i życia codziennego epoki – jego ogląd – przez pryzmat materialnego otoczenia ludzi. Prywatność „w zwierciadle rzeczy”, czyli skoncentrowanie uwagi na środowisku materialnym, w którym upływało życie Polaków pod zaborami, pozwoliło na przybliżenie indywidualnych, prywatnych światów, ukazanie scen i rytmu życia codziennego, krajobrazów kulturowych, przestrzeni życia, które pozostawały w cieniu. Przedmioty otaczające człowieka można analizować przez pryzmat ich użyteczności, typologii, genezy, zasięgu terytorialnego. Tradycyjne badania kultury materialnej gubiły często kontekst społeczny artefaktów. Warto przyjrzeć się ich roli w szerszej perspektywie. Z pozoru bezgłośne przedmioty, gromadzone przez życie, otaczające człowieka, selekcjonowane, chronione, odrzucane stanowią zwierciadło, które przy odpowiednim zestawie pytań potrafi przemówić. Świat rzeczy otaczających człowieka odzwierciedla realia jego codziennej egzystencji, jego mentalność, standard życia, wyznawane wartości, upodobania estetyczne, więzi rodzinne, charakter codziennych zajęć, sposoby spędzania wolnego czasu, przynależność grupową, stosunek do mody, religii, przemian cywilizacyjnych.
Redaktorzy mają świadomość, że prezentowany tom nie wyczerpuje tematyki i prowokuje jedynie do dalszego dyskursu nad życiem prywatnym Polaków w XIX stuleciu. Pryzmat „rzeczy” otworzył dodatkowe spektrum możliwości badawczych sfery życia codziennego i intymnego społeczeństwa polskiego pod zaborami. W artykułach nie zabrakło refleksji dotyczących mentalności ludzi epoki, do której drzwi otwierały właśnie źródła materialne. Otaczające Polaków w XIX wieku formy dały możliwość obserwacji zmian w obrębie kultury, umożliwiły wniknięcie do niedostępnych środowisk społecznych, a ukazanie biografii poprzez „rzeczy” rzuciło nowe światło na postaci badane dotychczas wyłącznie za pośrednictwem źródeł pisanych. „Zwierciadło rzeczy” może stać się inspiracją do dalszych studiów nad społeczeństwem polskim w dobie rozbiorów.
Publikacja dofinansowana przez Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Współwydawcą jest Instytut Historii UWM
„W zwierciadle rzeczy” – wprowadzenie
Jarosław Kita, Maria Korybut-Marciniak
Urządzenia do balneoterapii w polskich uzdrowiskach w XIX wieku
Jarosław Kita
Warunki i urządzenia sanitarne w mieszkaniach XIX-wiecznych płocczan na przykładzie dzielnicy żydowskiej i mieszkań płockich stróżów
Marta Milewska
W laboratorium XIX-wiecznego psychologa
Daria Domarańczyk-Cieślak
Piękno a zdrowie. Krytyka kosmetyki w dyskursie higienicznym drugiej połowy XIX w.
Anita Napierała
W damskiej gotowalni. Zwyczaje higieniczne kobiet w XIX wieku na przykładach ze zbiorów Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie
Anna Malinowska
Materialna spuścizna po Stanisławie Polakowskim – nauczycielu przełomu XIX i XX wieku
Dariusz Złotkowski
Świat rzeczy przedstawiciela inteligencji warszawskiej w okresie międzypowstaniowym – przykład Juliana Bartoszewicza
Ilona Florczak
Rzeczy z mieszkania przy Southampton Street. Pośmiertny inwentarz uczestnika Nocy Listopadowej jako świadectwo emigranckie- go losu
Krzysztof Marchlewicz
Głosy uwięzione w zielnikach. Zapomniane badaczki flory litewskiej w XIX wieku
Maria Korybut-Marciniak
„…wyczerpać najprzód wszelkie źródła do tegoż przedmiotu” – Jan Matejko
Marta Kłak-Ambrożkiewicz
(Nie)zwykłe podarunki w (nie)zwykłej codzienności Krasińskich
Aldona Łyszkowska
W warmińskiej chacie i zagrodzie przełomu XIX i XX wieku – życie codzienne w świetle zbiorów Muzeum Warmińskiego Gospodarstwa (Muzyjum Warnijskygo Gburstwa) w Giławach
Izabela Lewandowska
Sekrety panieńskich pokoi. Przedmioty pożądania XIX-wiecznych nastolatek w świetle literatury poradnikowej
Kinga Raińska
Wyprawa ślubna, ekspensy domu i podróży Józefy z hrabiów Potockich Ostrowskiej (1784–1859)
Alicja Adamus, Karolina Studnicka-Mariańczyk
Świadkowie pobytu w Cytadeli, towarzysze zesłania. O rzeczach w otoczeniu więźniów
Jolanta Załęczny
Tożsamość urzędniczego munduru w Imperium Rosyjskim w XIX wieku
Andrzej Rykała,
Jan A. Wendt,
Roman Matykowski,
Kamila Zmudzińska,
Krystian Heffner,
Marek Barwiński,
Gideon Biger,
Roman Szul,
Alessandro Vitale,
Mariusz Kowalski,
Ryszard Żelichowski,
Izabela Lewandowska,
Tadeusz Marszał,
Jernej Zupančič,
Joanna Szczepankiewicz-Battek,
Magdalena Baranowska-Deptuła,
Tomasz Figlus,
Łukasz Musiaka,
Krystyna Krawiec-Złotkowska,
Antonio Violante,
W kręgu geografii politycznej i dyscyplin „okolicznych”. Studia dedykowane Profesorowi Markowi Sobczyńskiemu
Witold Jarno,
Jarosław Kita,
Maciej Gdaniec,
Jarosław Sochacki,
Myroslav Voloshchuk,
Izabela Śliwińska-Słomska,
Konstantin Kupchenko,
Natalya Nikitina,
Jolanta A. Daszyńska,
Piotr Opaliński,
Kamil Śmiechowski,
Anna Jakimowicz,
Marcin Michnicki,
Halina Łach,
Leontiy Voitovych,
Sergey Stelnikovich,
Mateusz Drozdowski,
Marta Frączkiewicz,
Dariusz Złotkowski,
Anna Polańska,
Hanna Grzeszczuk-Brendel,
Andrzej Wojcieszak,
Joanna Nikel,
Jan Salm,
Miasto i wojna
Jarosław Kita,
Maria Korybut-Marciniak,
Krzysztof Marchlewicz,
Rafał Dobek,
Tomasz Osiński,
Jolanta Załęczny,
Małgorzata Gumper,
Aldona Łyszkowska,
Marta Chudecka,
Wojciech Paduchowski,
Urszula Klemba,
Kinga Fink,
Romuald Rydz,
Wojciech Jerzy Górczyk,
Anna Czerniecka-Haberko,
Karolina Studnicka-Mariańczyk,
Kinga Raińska,
Anna Śmiechowicz,
Anita Napierała,
Marta Milewska,
Kariera w optyce prywatności
Witold Jarno,
Przemysław Waingertner,
Kamil Piskała,
Marcin Szymański,
Konrad A. Czernielewski,
Krzysztof Lesiakowski,
Jolanta A. Daszyńska,
Adrianna Czekalska,
Leszek Olejnik,
Jarosław Kita,
Łódzcy bohaterowie 1918 roku
Iza Desperak,
Martyna Krogulec,
Anna Deredas,
Inga B. Kuźma,
Alicja Piotrowska,
Sylwana Borszyńska,
Teresa Makowiec-Dąbrowska,
Agata Zysiak,
Daria Domarańczyk-Cieślak,
Piotr Ossowski,
Ewelina Wejbert-Wąsiewicz,
Kamila Żyto,
Anna Musiałowicz,
Irena Hübner,
Elżbieta Górnikowska-Zwolak,
Miasto pracujących kobiet
Marcin Kafar,
Andrzej Paweł Wejland,
Danuta Urbaniak-Zając,
Natalia Bloch,
Iwona Kabzińska,
Filip Wróblewski,
Michał Rydlewski,
Martyna Pryszmont-Ciesielska,
Anna Kacperczyk,
Izabela Kamińska,
Edyta Januszewska,
Izabela Lewandowska,
Auto/biograficzne aspekty praktyk poznawczych
Kamil Śmiechowski,
Tadeusz Markowski,
Przemysław Żurawski vel Grajewski,
Jarosław Kita,
Krzysztof Lesiakowski,
Marta Sikorska,
Monika Kucner,
Anna Warda,
Dariusz Dekiert,
Krystyna Radziszewska,
Elżbieta Umińska-Tytoń,
Julia Sowińska-Heim,
Paulina Bunio-Mroczek,
Jolanta Wojciechowska,
Przeszłość, teraźniejszość i przyszłość Łodzi. Tom 1
Jarosław Kita,
Maria Korybut-Marciniak,
Marta Milewska,
Daria Domarańczyk-Cieślak,
Anita Napierała,
Anna Malinowska,
Dariusz Złotkowski,
Ilona Florczak,
Krzysztof Marchlewicz,
Marta Kłak-Ambrożkiewicz,
Aldona Łyszkowska,
Izabela Lewandowska,
Kinga Raińska,
Alicja Adamus,
Karolina Studnicka-Mariańczyk,
Jolanta Załęczny,
Jolanta Kowalik,
Emilian Prałat,
Wojciech Jerzy Górczyk,
W zwierciadle rzeczy
