W-obec śmierci: Studium intymności sytuacji granicznej

Anna Walczak

Słowa kluczowe: śmierć, sytuacja graniczna, cielesność, doświadczanie, relacja

Opublikowane: 30 maja 2023

Kategorie: Pedagogika,

Pliki do pobrania

W-obec śmierci. Studium intymności sytuacji granicznej jest naukową monografią wpisującą się w reaktywujący się nurt dyskursu egzystencjalnego (z akcentem na kwestie tanatyczne) w szeroko rozumianej humanistyce jak i naukach społecznych.

Monografia prezentuje autorski styl myślowy o dwóch kluczowych osobach, które znalazły się w egzystencjalnej sytuacji granicznej jaką jest bycie wobec śmierci. Osobami tymi w książce są Pierwszy w-obec śmierci (przede wszystkim osoba w stanie terminalnym) i Drugi w-obec przemijania Pierwszego jako jego towarzysz z wyboru. Konotacja sytuacji granicznej została rozszerzona w stosunku do tej nadanej przez Karla Jaspersa. Dzięki temu uwypuklono przede wszystkim jej intymną „materię” w jej osobliwej dyskretności zawsze jednorazowej i kruchej, co implikuje konieczność uważnej cielesnej obecności w niej Drugiego. W odwołaniu do współczesnej myśli o ciele i cielesności, również i tym kategoriom zostały nadane inne niż zwyczajowo przyjęte znaczenia. Ma to służyć wydobyciu wielowymiarowej istotowości bycia Pierwszego w-obec śmierci i odsłonięciu architektoniki uważnej cielesnej obecności Drugiego obok niego, z nim i przy nim, a może i dla niego. W monografii wykorzystano fenomenologiczną redukcję do „żywego” doświadcze(a)nia sytuacji granicznej przez Pierwszego i Drugiego. Jej celem jest właśnie odsłonięcie spod kolejnych warstw oczywistości jej istotowych znaczeń.

Anna Walczak - Uniwersytet Łódzki Wydział Nauk o Wychowaniu, Katedra Pedagogiki Społecznej i Resocjalizacji

Anna Walczak – doktor habilitowany, profesor Uniwersytetu Łódzkiego. Pracuje w Katedrze Pedagogiki Społecznej i Resocjalizacji na Wydziale Nauk o Wychowaniu UŁ. Jej zainteresowania naukowe koncentrują się wokół filozofii wychowania i etyki z perspektywy fenomenologiczno-hermeneutycznej i dialogicznej. W swoich pracach dokonuje (re)konstrukcji pedagogiki egzystencjalnej, odwołując się do narratologii i powiązanych z nią ujęć biograficznych (tożsamość narracyjna), heterologii oraz psychologii kultury inspirowanej myślą C.G. Junga.
Zainteresowania pozanaukowe: niebanalna literatura, muzyka (jazz i muzyka klasyczna), malarstwo impresjonistyczne, prowadzenie domowej galerii obrazów własnych, smakowanie wykwintnej kuchni i japońskiej zielonej herbaty, podróże bliższe i dalsze.

Adolphi R., Ciało wkracza na scenę. O wypartym doświadczeniu i metaforyce cielesności, „Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna” 2015, nr 2, s. 122–142.

Agamben G., Homo sacer, tłum. M. Salwa, Prószyński i S-ka, Warszawa 2008.

Arendt H., Salon berliński i inne eseje, tłum. M. Gołyń, S. Szymański, Prószyński i S-ka, Warszawa 2008.

Arystoteles, Poetyka, tłum. H. Podbielski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1989.

Barbaras R., Dwuznaczność ciała: Merleau-Ponty między filozofią transcendentalną a ontologią życia, „Nowa Krytyka” 2010, nr 24–25, s. 243–249.

Barbaras R., Introduction á la phénoménologie de la vie, Librairie Philosophique J. Vrin, Paris 2008.

Barbaras R., Trzy znaczenia pojęcia „żywe ciało”, tłum. J. Migasiński, [w:] J. Migasiński, M. Pokropski (red.), Główne problemy współczesnej fenomenologii, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2017, s. 80–96.

Barthes R., Fragmenty dyskursu miłosnego, tłum. M. Bieńczyk, Aletheia, Warszawa 2011.

Barthes R., Światło obrazu. Uwagi o fotografii, tłum. J. Trznadel, Aletheia, Warszawa 2011.

Bauman Z., Śmierć i nieśmiertelność. O wielości strategii życia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998.

Becker E., Zaprzeczenie śmierci, tłum. A. Trąbka, NOMOS, Kraków 2015.

Beckett S., Dramaty, tłum. A. Libera, Porozumienie Wydawców, Warszawa 2002.

Belting H., Obraz i jego media. Próba antropologiczna, tłum. M. Bryl, „Artium Questiones” 2000, XI, s. 295–322.

Benjamin W., Anioł historii: eseje, szkice, fragmenty, wybór i opracowanie H. Orłowski, tłum. H. Orłowski, J. Sikorski, K. Krzemieniowa, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1996.

Berger J., O patrzeniu, tłum. S. Sikora, Aletheia, Warszawa 2009.

Berleant A., Wrażliwość i zmysły. Estetyczna przemiana świata człowieka, tłum. S. Stankiewicz, Universitas, Kraków 2011.

Bernhardt M., Grzegorczyk A., Grzywacz M., Machtyl K. (red.), Fenomen Edyty Stein – Das Phänomen Edith Stein, „Zeszyty Naukowe Centrum Badań im. Edyty Stein” 2014, nr 1.

Blumenberg H., Schifftbruch mit Zuschauer. Paradigma einer Daseinsmetapher, Suhrkamp, Frankfurt am Main 1997.

Boehm G., O obrazach i widzeniu. Antologia tekstów, red. D. Kołacka, tłum. M. Łukasiewicz, A. Pieczyńska-Sulik, Universitas, Kraków 2014.

Bohrer K.H, Absolutna teraźniejszość. Semantyka czasu teraźniejszego, tłum. K. Krzemieniowa, Oficyna Naukowa, Warszawa 2003.

Brejdak J., Odcienie obecności. Próba analizy fenomenu, Aureus, Kraków 2007.

Brzózy N.Z., O człowieku, cielesności i śmierci w perspektywie filozofii Emmanuela Lévinasa, „Poznańskie Studia Teologiczne” 2008, t. 22, s. 253–286.

Buber M., Ich und Du, [w:] M. Buber, Das dialogische Prinzip, Verlag Lambert Schneider, Heidelberg 1965.

Buber M., Problem człowieka, tłum. J. Doktór, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1993.

Buczyńska-Garewicz H., Człowiek wobec losu, Universitas, Kraków 2010.

Caillois R., Żywioł i ład, tłum. A. Tatarkiewicz, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1973.

Camus A., Dżuma, tłum. J. Guze, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1957.

Chirpaz F., Ciało, tłum. J. Migasiński, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 1998.

Cioran E., Na szczytach rozpaczy, tłum. I. Kania, Oficyna Literacka, Kraków 1992.

Cioran E., Upadek w czas, tłum. I. Kania, Oficyna Literacka, Kraków 1994.

Colli G., Narodziny filozofii, tłum. S. Kasprzysiak, Oficyna Literacka, Kraków 1997.

Corbin A., Historia ciszy i milczenia. Od renesansu do naszych dni, tłum. K. Kot-Simon, Aletheia, Warszawa 2019.

Dalajlama, Jak umierać i żyć lepszym życiem, tłum. J. Grabiak, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2003.

Deleuze G., Guattari F., Co to jest filozofia?, tłum. P. Pieniążek, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2000.

Depraz N., Transcendentalna empiryczność fenomenologii, [w:] J. Migasiński, M. Pokropski (red.), Główne problemy współczesnej fenomenologii, tłum. A. Dwulit, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2017, s. 97–129.

Depraz N., Zrozumieć fenomenologię. Konkretna praktyka, tłum. A. Czarnacka, Oficyna Naukowa, Warszawa 2010.

Derrida J., Głos i fenomen. Wprowadzenie do problematyki znaku w fenomenologii Husserla, tłum. B. Banasiak, Wydawnictwo KR, Warszawa 1997.

Derrida J., Jednojęzyczność innego, czyli proteza oryginalna, tłum. A. Siemek, „Literatura na Świecie” 1998, nr 11–12, s. 24–111.

Derrida J., Marginesy filozofii, tłum. A. Dziadek, J. Margański, P. Pieniążek, Wydawnictwo KR, Warszawa 2002.

Derrida J., O gramatologii, tłum. B. Banasiak, Wydawnictwo KR, Warszawa 1999.

Derrida J., Penser à ne pas voir, [w:] tegoż, Penser à ne pas voir. Écrits sur les arts du visible 1979–2004, Éditions de la Différence, Paris 2013.

Derrida J., Pismo i różnica, tłum. K. Kłosiński, Wydawnictwo KR, Warszawa 2004.

Derrida J., Przemoc i metafizyka. Esej o myśli Emmanuela Lévinasa, tłum. K. Matuszewski, P. Pieniążek, [w:] J. Derrida, Pismo filozofii, oprac. B. Banasiak, inter esse, Kraków 1992.

Derrida J., Różnia, tłum. J. Skoczylas, J. Cichowicz, [w:] Drogi współczesnej filozofii, oprac. M. J. Siemek, Czytelnik, Warszawa 1978, s. 374–411.

Didi-Huberman G., L’image ouverte. Motifs de l’incarnation dans les arts visuels, Gallimard, Paris 2007.

Didi-Huberman G., Obraz jako rozdarcie i śmierć wcielonego Boga, tłum. M. Loba, „Artium Quaestiones” 2000, X, s. 229–303.

Didi-Huberman G., Ouvrir Venus. Nudité, reve, cruauté, Gallimard, Paris 1999.

Didi-Huberman G., Przed obrazem. Pytanie o cele historii sztuki, tłum. B. Brzezińska, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2011.

Dostojewski F., Idiota, tłum. J. Jędrzejewicz, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1984.

Draaisma D., Fabryka nostalgii. O fenomenie pamięci wieku dojrzałego, tłum. E. Jusewicz-Kalter, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2010.

Drwięga M., Fenomenologia i twarz innego. Kontrowersje wokół Lévinasa, „Logos i Ethos” 2019, nr 1 (49), s. 65–87.

Drwięga M., Filozofia absolutnego podmiotu w czasach krytyki podmiotowości, [w:] A. Gielarowski, R. Grzywacz (red.), Michel Henry – fenomenolog życia, Wydawnictwo WAM, Kraków 2010, s. 83–104.

Drwięga M., Niekończące się pragnienie, czyli o fenomenologii życia Renaud Barbarasa, „Diametros” 2012, nr 30, s. 1–21.

Drwięga M., Świat, ruch i ciało człowieka w filozofii Jana Patočki, [w:] M. Kozak, C. Kisiel-Dorohinicka (red.) Ciało we współczesnych koncepcjach filozoficznych, Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie, Kraków 2019, s. 15–34.

Dudek W.Z., Pankalla A., Psychologia kultury. Doświadczenia graniczne i transkulturowe, ENETEIA Wydawnictwo Psychologii i Kultury, Warszawa 2005.

Dybel P., Rozum i nieświadome. Filozoficzne eseje o psychoanalizie, Universitas, Kraków 2020.

Eliasz W., Nostalgia, Novae Res, Gdynia 2015.

Filek J., Filozofa wstęp do ciszy, „Znak” 2014, nr 707, s. 94, http://www.miesiecznik.znak.com.pl/7072014jacek-filekfilozofa-wstep-do-ciszy/ (dostęp: 20.04.2022).

Filek J., Nadziejność. Wprowadzenie do fenomenologii nadziei podstawowej, „Kwartalnik Filozoficzny” 2018, nr 46/2, s. 151–161.

Foucault M., Historia seksualności, tłum. B. Banasiak, T. Komendant, K. Matuszewski, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2020.

Frankl V., Człowiek w poszukiwaniu sensu, tłum. A. Wolnicka, Czarna Owca, Warszawa 2009.

Gadamer H.-G., Historia pojęć jako filozofia, tłum. K. Michalski, [w]: K. Michalski, Zrozumieć przemijanie, Fundacja Augusta hr. Cieszkowskiego, Warszawa 2011, s. 311–330.

Gadamer H.-G., Prawda i metoda. Zarys hermeneutyki filozoficznej, tłum. B. Baran, inter esse, Kraków 1993.

Hartmann N., Myśl filozoficzna i jej historia. Systematyczna autoprezentacja, tłum. J. Garewicz, Wydawnictwo Comer, Toruń 1994.

Hartwig J., To wróci, sic! Warszawa 2007.

Hartwig J., Zapisane, Wydawnictwo a5, Kraków 2013.

Heidegger M., Budować, mieszkać, myśleć. Eseje wybrane, tłum. K. Michalski, Czytelnik, Warszawa 1977.

Heidegger M., Bycie i czas, tłum. B. Baran, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.

Heidegger M., Czym jest metafizyka, [w:] tenże, Znaki drogi, tłum. K. Pomian, Spacja, Warszawa 1999.

Heidegger M., Drogi lasu, tłum. J. Mizera, Aletheia, Warszawa 1997.

Heidegger M., Ku rzeczy myślenia, tłum. K. Michalski, J. Mizera, C. Wodziński, Aletheia, Warszawa 1999.

Heidegger M., Przyczynki do filozofii (Z wydarzania), tłum. B. Baran, J. Mizera, Wydawnictwo Baran i Suszczyński, Kraków 1996.

Heidegger M., Uwagi do „Psychologii światopoglądów” Karla Jaspersa, [w:] tenże, Znaki drogi, tłum. M. Falkowski, Spacja, Warszawa 1999, s. 9–44.

Heidegger M., W drodze do języka, tłum. J. Mizera, Wydawnictwo Baran i Suszczyński, Kraków 2000.

Heidegger M., Zasada racji, tłum. J. Mizera, Wydawnictwo Baran i Suszyński, Kraków 2001.

Heidegger M, Znaki drogi, tłum. S. Blandzi i inni, Spacja, Warszawa 1999.

Henry M., O fenomenologii, tłum. i wprowadzenie M. Drwięga, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 2007.

Henry M., „Videre videor”, tłum. M. Chmura, „Przegląd Filozoficzno--Literacki” 2012, nr 3, s. 37–66.

Henry M., Wcielenie. Filozofia ciała, tłum. M. Frankiewicz, D. Adamski, Homini, Kraków 2012.

Herder J.G., Leksykon symboli, tłum. J. Prokopiuk, tCHu, doM wYdawniczy, Warszawa 2009.

Hernas A., Czas i obecność, Wydawnictwo Instytutu Myśli Józefa Tischnera, Kraków 2005.

Hesse H., Kuracjusz. Zapiski z kuracji w Baden, tłum. M. Łukasiewicz, [w:] tenże, Kuracjusz. Zapiski z kuracji w Baden. Podróż do Norymbergii, Media Rodzina, Poznań 2020.

Ingarden R., O poznawaniu dzieła literackiego, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1976.

Jankélevitch V., Ciało, przemoc i śmierć, [w:] tenże, To, co nieuchronne. Rozmowy o śmierci, tłum. M. Kwaterko, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2005.

Jankélevitch V., Tajemnica śmierci i zjawisko śmierci, [w:] S. Cichowicz, J. Godzimierski (red.), Antropologia śmierci. Myśl francuska, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1993, s. 111–141.

Jaspers K., Filozofia egzystencji. Wybór pism, tłum. A. Wołkowicz, D. Lachowska, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1990.

Jaspers K., Sytuacje graniczne, [w:] R. Rudziński, Jaspers, tłum. A. Staniewska, M. Skwieciński, Wiedza Powszechna, Warszawa 1978, s. 186–242.

Jaspers K., Wiara filozoficzna wobec objawienia, tłum. G. Sowinski, Wydawnictwo Znak, Kraków 1999.

Jaspers K., Wprowadzenie do filozofii. Dwanaście odczytów radiowych, tłum. A. Wołkowicz, Wydawnictwo Siedmioróg, Wrocław 1998.

Jay M., Pieśni doświadczenia. Nowoczesne amerykańskie i europejskie wariacje na uniwersalny temat, tłum. A. Rejniak-Majewska, Universitas, Kraków 2008.

Jung C.G., Aion. Przyczynki do symboliki jaźni, tłum. D. Sutkowska, Wydawnictwo KR, Warszawa 1999.

Jung C.G., Archetypy i symbole. Pisma wybrane, tłum. J. Prokopiuk, Czytelnik, Warszawa 1993.

Jung C.G., Typy psychologiczne, tłum. R. Reszke, Wydawnictwo KR, Warszawa 2015.

Jung C.G., Wspomnienia, sny, myśli. Spisane i podane do druku przez Anielę Jafeé, tłum. R. Reszke, L. Kolankiewicz, Wydawnictwo Wrota – Wydawnictwo KR, Warszawa 1993.

Kapleau P. (red.), Koło życia i śmierci, tłum. Z. Miłuński, Wydawnictwo Pusty Obłok, Warszawa 1986.

Keen S., Przedmowa, [w:] E. Becker, Zaprzeczenie śmierci, tłum. A. Trąbka, NOMOS, Kraków 2015, s. 21–26.

Kopaliński W., Słownik mitów i tradycji kultury, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1987.

Kopaliński W., Słownik symboli, Oficyna Wydawnicza Rytm, Warszawa 2001.

Kopaliński W. (red.), Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Wiedza Powszechna, Warszawa 1989.

Kozak M., Kisiel-Dorohinicka C. (red.), Ciało we współczesnych koncepcjach filozoficznych, Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie, Kraków 2019.

Kozielecki J., Smutek spełnionych baśni, Wydawnictwo Literackie, Warszawa 1985.

Krzyżak A., Michalik M., Poza słowami – Marcela Marceau koncepcja milczenia, „Przestrzenie Teorii” 2020, nr 33, s. 85–101.

Kuleszewicz R., Słownik symboli literackich, Printex, Białystok 2001.

Kundera M., Niewiedza, tłum. M. Bińczyk, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2003.

Kundera M., Nieznośna lekkość bytu, tłum. A. Holland, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 2016.

Lem S., Obłok Magellana, Państwowe Wydawnictwo „Iskry”, wyd. 2, Warszawa 1956.

Leśmian B., Dzieła wszystkie. Utwory dramatyczne. Listy, t. IV, zebrał i oprac. J. Trznadel, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2012.

Leśniewski A., Obraz płynny. Georges Didi-Huberman i dyskurs historii sztuki, Universitas, Kraków 2010.

Lévinas E., Bóg, śmierć i czas, tłum. J. Margański, Wydawnictwo Znak, Kraków 2008.

Lévinas E., Całość i nieskończoność. Esej o zewnętrzności, tłum. M. Kowalska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998.

Lévinas E., Cierpienie bezużyteczne, tłum. M. Kowalska, „Literatura na Świecie” 2004, nr 1–2, s. 401–413.

Lévinas E., Czas i to, co inne, tłum. J. Migasiński, Wydawnictwo KR, Kraków 1999.

Lévinas E., Etyka i Nieskończony. Rozmowy z Philippem Nemo, tłum. B. Opolska-Kokoszka, Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, Kraków 1991.

Lévinas E., Inaczej niż być lub ponad istotą, tłum. P. Mrówczyński, Aletheia, Warszawa 2000.

Lévinas E., Istniejący i istnienie, tłum. J. Margański, Homini, Bydgoszcz 2006.

Lévinas E., La mort et le temps, L’Herne, Paris 1991.

Lévinas E., O Bogu, który nawiedza myśl, tłum. M. Kowalska, Homini, Kraków 2008.

Lévinas E., Odkrywając egzystencję z Husserlem i Heideggerem, tłum. E. Sowa, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 2008.

Lorenc I., Estetyczne versus etyczne: miejsca możliwych spotkań Lévinasa i Lyotarda, „Sztuka i Filozofia” 2011, nr 38–39, s. 15–25.

Lorenc I., Wprowadzenie, [w:] I. Lorenc, M. Rychter, M. Salwa (red.), Między integracją i rozproszeniem. Doświadczenie estetyczne w kontekście nowoczesności, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2018, s. 7–26.

Lorenc I., M. Rychter, M. Salwa (red.), Między integracją i rozproszeniem. Doświadczenie estetyczne w kontekście nowoczesności, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2018.

Łebkowska A., Jak ucieleśnić ciało: o jednym z dylematów somatopoetyki, „Teksty Drugie” 2011, nr 4, s. 11-27.

Łysiak W., Cena, Ex Libris, Warszawa 2000.

Machnicki M., Usta moje słyszą i mój widzi język, Towarzystwo Przyjaciół Sopotu, Seria Biblioteka „Toposu”, t. 165, Sopot 2019.

Maffesoli M., Czas plemion. Schyłek indywidualizmu w społeczeństwach ponowoczesnych, tłum. M. Bucholc, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.

Marcel G., Być i mieć, tłum. P. Lubicz, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1986.

Marcel G., Dziennik metafizyczny, tłum. E. Wende, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1987.

Marcel G., Homo viator. Wstęp do metafizyki nadziei, tłum. P. Lubicz, PAX, Warszawa 1959.

Marion J.-L., Bóg bez bycia, tłum. M. Frankiewicz, Wydawnictwo Znak, Kraków 1996.

Marion J.-L., De surcroît. Études sur les phénomènes saturés, Presses Universitaires de France, Paris 2001.

Markowski M.P., Występek. Eseje o pisaniu i czytaniu, Sic!, Warszawa 2001.

Marzano M., Oblicza lęku, tłum. Z. Chojnacka, Oficyna Naukowa, Warszawa 2013.

Meillassoux Q., Po skończoności. Esej o koniecznej przygodności, tłum. P. Herbich, Fundacja Augusta Hrabiego Cieszkowskiego, Warszawa 2015.

Mercier P., Nocny pociąg do Lizbony, tłum. M. Jatowska, Noir sur Blanc, Warszawa 2018.

Merleau-Ponty M., Fenomenologia percepcji, tłum. M. Kowalska, J. Migasiński, Aletheia, Warszawa 2001.

Merleau-Ponty M., Oko i umysł. Szkice o malarstwie, wybór i oprac. S. Cichowicz, tłum. S. Cichowicz, E. Bieńkowska i in., słowo/obraz terytoria, Gdańsk 1996.

Merleau-Ponty M., Proza świata. Eseje o mowie, tłum. E. Bieńkowska, S. Cichowicz, J. Skoczylas, Czytelnik, Warszawa 1999.

Merleau-Ponty M., Widzialne i niewidzialne, tłum. M. Kowalska, J. Migasiński, R. Lis, I. Lorenc, Aletheia, Warszawa 1996.

Michalski K., Eseje o Bogu i śmierci, Kurhaus, Warszawa 2014.

Michalski K., Heidegger i filozofia współczesna, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1978.

Michalski K., Zrozumieć przemijanie, Fundacja Augusta Hrabiego Cieszkowskiego, Warszawa 2011.

Migasiński J., Fenomenologia ciała. Wprowadzenie, [w:] J. Migasiński, M. Pokropski (red.), Główne problemy współczesnej fenomenologii, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2017, s. 25–43.

Miller H., Zwrotnik raka, tłum. L. Ludwig, Wydawnictwo Literackie, Warszawa 1990.

Miłosz Cz., To, Wydawnictwo Znak, Kraków 2000, http://www.wyczytaj.pl/wiersze/czeslaw-milosz/obudzony (dostęp: 20.02.2022).

Mizińska J., Filozofia pocieszenia, Instytut Wydawniczy „Maximum”, Kraków 2009.

Myśliwski W., Ostatnie rozdanie, Wydawnictwo Znak, Kraków 2013.

Myśliwski W., Traktat o łuskaniu fasoli, Wydawnictwo Znak, Kraków 2018.

Nabokov V., Lolita, tłum. M. Kłobukowski, Muza, Warszawa 2012.

Nancy J.-L., Corpus, tłum. M. Kwietniewska, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2002.

Niedziałkowski S., Świat mimu, tłum. E. Pastecka, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1998.

Nietzsche F., O prawdzie i kłamstwie w pozamoralnym sensie, [w:] tenże, Pisma pozostałe 1862–1875, tłum. B. Baran, inter esse, Kraków 1993.

Nowak E., „Ustrój cielesny” w doświadczeniu podmiotowym i międzypodmiotowym: zrozumieć fenomen allotransplantacji, „Filozofia i Nauka” 2017, nr 5, s. 61–87.

Nycz R., O nowoczesności jako doświadczeniu – uwagi wstępne, [w:] R. Nycz, A. Zeidler-Janiszewska (red.), Nowoczesność jako doświadczenie, Universitas, Kraków 2006, s. 7–20.

Nycz R., Poetyka doświadczenia. Teoria – nowoczesność – literatura, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa 2012.

Nycz R., Zeidler-Janiszewska A. (red.), Nowoczesność jako doświadczenie, Universitas, Kraków 2006.

Okupnik M., W niewoli ciała. Doświadczenie utraty zdrowia i jego reprezentacje, Universitas, Kraków 2018.

Opoczyńska M., Genealogie psychoterapii. Fragmenty dyskursu egzystencjalnego, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2016.

Ortega y Gasset J., Dehumanizacja sztuki i inne eseje, tłum. S. Cichowicz, Czytelnik, Warszawa 1980.

Oz A., Nagle w głębi lasu, tłum. L. Kwiatkowski, Rebis, Poznań 2006.

Pareyson L., Estetyka. Teoria formatywności, tłum. K. Kasia, Universitas, Kraków 2009.

Piecuch Cz., Człowiek metafizyczny, Universitas, Kraków 2011.

Pieprzyca M., Ikar. Legenda Mietka Kosza, Agora, Warszawa 2019.

Pinter H., Dramaty, cz. I, Komedie zagrożeń, tłum. M. Kędzierski, Agencja Dramatu i Teatru ADIT, Warszawa 2006.

Pokropski M., Cielesna geneza czasu i przestrzeni, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 2013.

Potępa M., Fenomenologia faktycznego życia. Martin Heidegger, Genessis, Warszawa 2004.

Richir M., Ciało. Esej o wewnętrzności (fragmenty), tłum. M. Kozłowski, [w:] J. Migasiński, M. Pokropski (red.), Główne problemy współczesnej fenomenologii, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2017, s. 60–79.

Ricoeur P., Czas i opowieść, t. 1, Intryga i historyczna opowieść, tłum. M. Frankiewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2008.

Ricoeur P., Filozofia osoby, tłum. M. Frankiewicz, Wydawnictwo PAT, Kraków 1992.

Ricoeur P., Krytyka i przekonanie. Rozmowy z François Azouvim i Markiem de Launay, tłum. M. Drwięga, Wydawnictwo KR, Warszawa 2003.

Ricoeur P., Miłość i sprawiedliwość, tłum. M. Drwięga, Universitas, Kraków 2010.

Ricoeur P., O sobie samym jako innym, tłum. B. Chełstowski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.

Ricoeur P., Praca i słowo, tłum. M. Łukasiewicz, [w:] tenże, Podług nadziei. Odczyty, szkice, studia, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1991, s. 86–110.

Ricoeur P., Żyć aż do śmierci oraz fragmenty, tłum. A. Turczyn, Universitas, Kraków 2008.

Rilke R.M., Elegie duinejskie, tłum. B. Antochewicz, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1973.

Rozmowy z Cioranem, tłum. I. Kania, Wydawnictwo KR, Warszawa 1999.

Saint-Exupéry A., Nocny lot. Ziemia, planeta ludzi. Pilot wojenny, tłum. W. Bieńkowska i inni, Wydawnictwo Literackie, Warszawa 1974.

Sand I., Wrażliwość. Dar czy przekleństwo? Przewodnik życiowy dla osób wyjątkowo wrażliwych, tłum. E.M. Bilińska, Laurum, Warszawa 2020.

Scheler M., Cierpienie, śmierć, dalsze życie, tłum. A. Węgrzecki, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1994.

Scheler M., Istota i forma sympatii, tłum. A. Węgrzecki, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1986.

Schollenberger P., Podmiotowość, sztuka i transcendencja u Derridy i Lyotarda, [w:] I. Lorenc, M. Rychter, M. Salwa (red.), Między integracją i rozproszeniem. Doświadczenie estetyczne w kontekście nowoczesności, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2018, s. 271–293.

Seel M., Estetyka obecności fenomenalnej, tłum. K. Krzemieniowa, Universitas, Kraków 2008.

Seweryn A. Niegasnąca potęga słowa w teatrze XXI wieku?, „Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Krakowie” 2012, nr 4, s. 117–126.

Shusterman R., O sztuce i życiu, tłum. W. Małecki, Atla, Wrocław 2007.

Skarga B, Kwintet metafizyczny, Znak, Kraków 2005.

Skarga B., Ślad i obecność, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004.

Skarga B., Tożsamość i ciało, „Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej” 1995, nr 40, s. 15–19. Także: Pisma rozproszone z lat 1989–2000, Stentor Wydawnictwo Piotra Marciszuka, Warszawa 2015.

Skarga B., Tożsamość i różnica. Eseje metafizyczne, Wydawnictwo Znak, Kraków 2009.

Socha P., Wstęp. Śmierć zaprzeczona: pozagrobowe zwycięstwo Ernesta Beckera, [w:] B. Becker, Zaprzeczanie śmierci, NOMOS, Kraków 2015, s. 11–20.

Spaemann R., Granice. O etycznym wymiarze działania, tłum. J. Merecki, Oficyna Naukowa, Warszawa 2006.

Stachewicz K., Milczenie wobec dobra i zła. W stronę etyki sygetycznej i apofatycznej, Wydawnictwo UAM, Poznań 2012.

Stachura E., Poezja i proza, t. V, Fabula rasa. Z wypowiedzi rozproszonych, Wydawnictwo Czytelnik, Warszawa 1987.

Stróżewski W., Istnienie i sens, Wydawnictwo Znak, Kraków 1994.

Szabat M., Przemiany il y a w filozofii Emmanuela Lévinasa, „Filozofia i Sztuka” 2011, nr 38–39, s. 64–76.

Szczeklik A., Kore. O chorych, chorobach i poszukiwaniu duszy medycyny, Wydawnictwo Znak, Kraków 2007.

Szenajch P., Trudne umieranie. Narracyjne przedstawienie choroby i śmierci a doświadczenie osób terminalnie chorych, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy Instytutu Slawistyki PAN, Warszawa 2015.

Szestow L., Dostojewski i Nietzsche. Filozofia tragedii, tłum. C. Wodziński, Czytelnik, Warszawa 1987.

Szpakowska M., Ciało w kulturze, [w:] A. Chałupnik, J. Jaworska i inni (red.), Antropologia ciała. Zagadnienia i wybór tekstów, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2008, s. 5–13.

Szuber J., Czerteż, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2006.

Szyjkowska-Piotrowska A., Po-twarz. Przekraczanie widzialności w sztuce i filozofii, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2016.

Szymczak M. (red.), Słownik języka polskiego, t. I, II, III, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1988.

Tarnowski K., Piłat R, Filek J., Chyrowicz B. SSPS, Tischner Ł., Bonowicz W., Nadzieja na nadzieję, „Znak” 2013, nr 703/12, http://www.miesiecznik.znak.com.pl/7032013debata-13-dni-tischnerowskich-filozofia-i-nadziejanadzieja-na-nadzieje/ (dostęp: 10.11.2021).

Tatarkiewicz W., Historia filozofii, t. 1, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999.

Tischner J., Filozofia dramatu, Wydawnictwo Znak, Kraków 2012.

Tischner J., Myślenie według wartości, Wydawnictwo Znak, Kraków 2011.

Tischner J., Spór o istnienie człowieka, Wydawnictwo Znak, Kraków 1998.

Tischner J., Wybrane problemy filozofii człowieka, [w:] tenże, Filozofia człowieka. Wykłady, oprac. Z. Stawrowski, Z. Workowski, Instytut Myśli Józefa Tischnera, Kraków 2019.

Tokarczuk O., Dom dzienny, dom nocny, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2005.

Tokarczuk O., Empuzjon. Horror przyrodoleczniczy, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2022.

Torrey E.F., Czarownicy i psychiatrzy, tłum. H. Bartoszewicz, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1981.

Tuszyńska A., Ćwiczenia z utraty, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2007.

Valéry P., Estetyka słowa, tłum. D. Eska, A. Frybesowa, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1971.

Walczak A., Ciało i cielesność – ku doświadcze(a)niu egzystencjalnemu, „Humaniora” 2021, nr 3 (35), s. 13–29.

Walczak A., (Re)conceptualizing Difference in the Context of the Acting Subject’s Identity, „Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne” 2021, nr 2(13), s. 88–108.

Walczak A., Człowiek jako swojość i obcość – „słaby” projekt etyczny, [w:] K. Rejman, R. Włodarczyk, Utopia a edukacja. Nadzieje i rozczarowania wyobrażeniami świata możliwego, Wydawnictwo Instytutu Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2017, s. 32–48.

Walczak A., Filozoficzne aspekty „bez-względności” słowa w relacji dorosły – małe dziecko, „Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne” 2017, nr 2 (5), s. 30–47.

Walczak A., Spotkanie z wychowankiem. Ku tożsamości ipse pedagoga, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2011.

Walczak A., Śmierć w nurtach życia – impresje na temat nie-obecności, „Humaniora” 2018, nr 4 (24), s. 17–32.

Walczak A., Jocz A., Doświadczenie duchowości. Konteksty filozoficzno-literackie, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2019.

Waldenfels B., Das leibliche Selbst. Vorlesungen zur Phänomenologie des Leibes, Suhrkamp Verlag, Frankfurt am Main 2013.

Waldenfels B., Podstawowe motywy fenomenologii obcego, tłum. J. Sidorek, Oficyna Naukowa, Warszawa 2009.

Waldenfels B., Sinnesschwellen. Studien zur Phänomenologie des Fremeden, Bd. 3, Suhrkamp Verlag, Frankfurt am Main 1999.

Waldenfels B., Topografia obcego. Studia z fenomenologii obcego, tłum. J. Sidorek, Oficyna Naukowa, Warszawa 2002.

Warchala J., Kilka uwag o milczeniu, „Konteksty Kultury” 2013, nr 10B, s. 458–468.

Wharton W., Werniks, tłum. K. Fordoński, Rebis, Poznań 2010.

Wittgenstein L., Dociekania filozoficzne, tłum. B. Wolniewicz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.

Wodziński C., Gra w nieśmiertelność, [w:] Z. Kwieciński, M. Jaworska-Witkowska (red.), Ku integracji edukacji i humanistyki. Księga Jubileuszowa dla Lecha Witkowskiego, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2008.

Wojtysiak J., O słowie BYĆ. Z teorii wyrażeń egzystencjalnych i ich filozoficznego zastosowania, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 2005.

Yalom I.D., Kiedy Nietzsche szlochał, tłum. A. Tanalska-Dulęba, Instytut Psychologii Zdrowia PTP, Warszawa 2005.

Zawadzki A., Obraz i ślad, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2014.

Zwoliński Z., Byt i wartość u Nicolaia Hartmanna, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1974.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kairos_(filozofia) (dostęp: 15.12.2021).

https://pl.wikisource.org/wiki/Słownik_etymologiczny_języka_polskiego (dostęp: 25.03.2021).

https://poezja.org/wz/Twardowski_Jan/1307/Znowu (dostęp: 22.09.2021).

https://polska-poezja.pl/lista-wierszy/77-leopold-staff-kochac-i-tracic (dostęp: 1.12.2021).

https://www.illusionsgallery.com/DeM-Hope-despair-L.jpg (dostęp: 24.02.2022).