Aleksander Wat – (re)lektury: Nowe konteksty, inne perspektywy

Krystyna Pietrych

doi:10.18778/8220-812-2

Aleksander Wat – (re)lektury

Nowe konteksty, inne perspektywy

Krystyna Pietrych

Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, Zakład Literatury i Tradycji Romantyzmu

https://orcid.org/0000-0001-9796-185X

ISBN

ISBN-13 (15): 978-83-8220-812-2

ISBN (e-book)

ISBN-13 (15): 978-83-8220-813-9

DOI: https://doi.org/10.18778/8220-812-2

Słowa kluczowe: Aleksander Wat, poezja polska, interpretacja, krytyka genetyczna, dadaizm

Opublikowane: 16 września 2022

Kategorie: Filologia polska, Otwarty dostęp, Literaturoznawstwo,

Pliki do pobrania

PDF

Na książkę składa się z osiem części. Trzy pierwsze ukazują w innym świetle początki twórczej drogi Wata, poczynając poematu Ja z jednej i Ja z drugiej strony mego mopsożelaznego piecyka, poprzez nowe odczytania manifestów w perspektywie intermedialnej, po rozdział określający Wata jako twórcę nie futurystycznego, lecz dadaistycznego. Kolejne trzy teksty przynoszą rewizjonistyczne sposoby odczytania związków z tradycją. Po pierwsze, śródziemnomorską, interesuje mnie nie tyle podejmowanie przez Wata zdeponowanych w kulturze kodów, lecz, jak można by powiedzieć, Śródziemnomorze „ucieleśnione” w osobistym doświadczeniu. Drugi niezwykle ważny obszar tradycji stanowi dla mnie romantyzm. Najpierw rozpoznaję Watowską podmiotowość jako (po)romantyczną. Wyszedłszy od kwestii dotyczących ukształtowania „ja”, przechodzę do najważniejszej dykcji tak modelowanego podmiotu – do elegijności i rozpatruję ją jako specyficzną jakość Watowskiej wrażliwości i sposobu odczuwania świata. Oba „romantyczne” rozdziały prowadzą w efekcie do propozycji przesunięcia granic literatury modernistycznej. Zgodnie z moimi rozpoznaniami należałoby bowiem postrzegać formację romantyczno-modernistyczną jako nieprzerwane continuum, jako jeden obszar nowoczesności. W części ostatniej zajmuję się Notatnikami Wata. Czytam je zgodnie z postulatami krytyki genetycznej, która nie tyle zwraca uwagę na rezultat końcowy pisania, co na sam proces. Wydobyte z archiwum rękopisy Wata są czystym procesem nieustannego pisania, cechującym się nieukierunkowaną potencjalnością i ciągle odraczaną finalnością. Usytuowanie twórczości Wata w nowych kontekstach pozwala w efekcie odkryć ukryte dotąd aspekty i znaczenia jego twórczości.

Wat Aleksander, Bezrobotny Lucyfer i inne opowieści, wybór i oprac. W. Bolecki i J. Zieliński, wstęp W. Bolecki, Warszawa 1993.

Wat Aleksander, Dziennik bez samogłosek, oprac. K. i P. Pietrychowie, Warszawa 2001.

Wat Aleksander, JA z jednej strony i JA z drugiej strony mego mopsożelaznego piecyka, koncepcja, wstęp, opracowanie i przypisy K. Pietrych, Łódź 2021.

Wat Aleksander, Korespondencja, wybrała, oprac., przypisami i posłowiem opatrzyła A. Kowalczykowa, t. 1–2, Warszawa 2005.

Wat Aleksander, Mój wiek. Pamiętnik mówiony, rozmowy przeprowadził i przedmową opatrzył Cz. Miłosz, do druku przygot. L. Ciołkoszowa, t. 1–2, Warszawa 1998.

Wat Aleksander, Notatniki, transkrypcja i oprac. A. Dziadek, J. Zieliński, Warszawa 2015.

Wat Aleksander, Poezje zebrane, w oprac. A. Micińskiej i J. Zielińskiego, Kraków 1992.

Wat Aleksander, Polityka społeczna R.P., w: Faktomontaże Leona Schillera, pod red. A. Kuligowskiej-Korzeniewskiej, Warszawa 2015, s. 31–68.

Wat Aleksander, Publicystyka, zebrał, oprac., przypisami oraz indeksem opatrzył P. Pietrych, Warszawa 2008.

Wat Aleksander, Świat na haku i pod kluczem. Eseje, oprac. K. Rutkowski, Warszawa 1991.

Wat Aleksander, [Wstęp w:] H. Berlewi, Mechano-faktura, Warszawa 1924, s. 3–4.

Abrams M.H., Zwierciadło i lampa. Romantyczna teoria poezji a tradycja krytycznoliteracka, tłum. M.B. Fedewicz, Gdańsk 2003.

Antologia polskiego futuryzmu i Nowej Sztuki, wstęp i komentarz oprac. Z. Jarosiński, wybór i przygotowanie tekstów H. Zaworska, Wrocław 1978.

Antoniuk M., Osoba i przed-tekst, w: Osoba czy tekst, red. A. Bielak, Lublin 2015, s. 31–63.

Antoniuk M., Proces tekstotwórczy jako najpiękniejszy przedmiot badań, którego nie ma, w: Pracownia Herberta. Studia nad procesem tekstotwórczym, red. M. Antoniuk, Kraków 2017, s. 11–26.

Antoniuk M., „Przybranie formy z dawna wyglądanej (dosięganej / obiecanej / wysnowanej…)”. Brulion Czesława Miłosza – próba lektury, „Teksty Drugie” 2014, nr 3, s. 29–48.

Antropologia pisma. Od teorii do praktyki, red. Ph. Artières, P. Rodak, Warszawa 2010.

Archiwa i bruliony pisarzy. Odkrywanie, pod red. M. Prussak, P. Bema, Ł. Cybulskiego, Warszawa 2017.

Artyści o sztuce. Od van Gogha do Picassa, wybrały i oprac. E. Grabska i H. Morawska, Warszawa 1977.

Balcerzan E., Styl i poetyka twórczości dwujęzycznej Brunona Jasieńskiego, Wrocław 1968.

Baranowska M., Dadaizm, w: Słownik literatury polskiej XX wieku, red. A. Brodzkiej, M. Puchalska, M. Semczuk, A. Sobolewska, E. Szary-Matywiecka, Wrocław 1992, s. 163–166.

Baranowska M., Trans czytającego młodzieńca wieku (Wat), w: taż, Surrealna wyobraźnia i poezja, Warszawa 1984, s. 187–230.

Barańczak S., Wat: cztery ściany bólu, w: Pamięć głosów. O twórczości Aleksandra Wata, studia pod red. W. Ligęzy, Kraków 1992, s. 33–48.

Bartoszyński K., O lekturze wielokrotnej, „Pamiętnik Literacki” 1990, z. 4, s. 145–166.

Bauman Z., O turystach i włóczęgach, czyli o bohaterach i ofiarach ponowoczesności, w: tenże, Ponowoczesność jako źródło cierpień, Warszawa 2000, s. 133–153.

Berg H. van den, „Zobacz zobacz zobacz tutaj tutaj tutaj nic nic nic”. O niszczycielskiej kreatywności i kreatywnej indyferencji jako utopijnym nihilizmie w dadaizmie, tłum. M. Wawrzyńczak, w: DADA Impuls/e, red. P. Kurc-Maj, P. Polit, Łódź 2015, s. 16–26.

Berlewi H., Mechano-faktura, Warszawa 1924.

Biasi M.-P. de, Genetyka tekstów, tłum. F. Kwiatek, M. Prussak, Warszawa 2015.

Bielik-Robson A., Duch powierzchni. Rewizja romantyczna i filozofia, Kraków 2004.

Bielik-Robson A. Romantyzm, niedokończony projekt. Eseje, Kraków 2008.

Bielik-Robson A., Sześć dni stworzenia. Harolda Blooma mitologia twórczości, w: H. Bloom, Lęk przed wpływem. Teoria poezji, tłum. A. Bielik-Robson, M. Szuster, Kraków 2002, s. 201–239.

Bielik-Robson A., Wstęp, w: Ch. Taylor, Źródła podmiotowości. Narodziny tożsamości nowoczesnej, przełożył zespół, oprac. T. Gadacz, Warszawa 2001, s. VII–LIV.

Blake W., Milton. Zaślubiny Nieba i Piekła, tłum. W. Juszczak, Kraków 2001.

Bloom H., Lęk przed wpływem. Teoria poezji, tłum. A. Bielik-Robson, M. Szuster, Kraków 2002.

Bolecki W., Od „postmodernizmu” do „modernizmu”(Wat – inne doświadczenie), „Teksty Drugie” 2001, nr 2, s. 29–39.

Bolecki W., Od potworów do znaków pustych. Z dziejów groteski: Młoda Polska i Dwudziestolecie Międzywojenne, w: tenże, Pre-teksty i teksty, Warszawa 1991, s. 102–158.

Boniecka E., Poezja a projekt egzystencji. W kręgu postaw i tożsamościowych dylematów w twórczości Aleksandra Wata, Gdańsk 2008.

Borowski J., „Międzybluźniercą awyznawcą”. Doświadczenie sacrum w poezji Aleksandra Wata, Lublin 1998.

Brakoniecki K., Światłość w ciemności. O wierszach Aleksandra Wata, „Poezja” 1982, nr 10, s. 6–22.

Braudel F., Ziemia, w: F. Braudel i in., Morze Śródziemne. Przestrzeń i historia. Ludzie i dziedzictwo, tłum. M. Boduszyńska-Borowikowa, B. Kuchta, A. Szymanowski, Warszawa 1994, s. 11–28.

Bryant J., Płynny tekst. Teoria zmienności tekstów i edytorstwa w dobie książki i ekranu, tłum. Ł. Cybulski, Warszawa 2021.

Brzozowski J., Notatki do „Wiersza ostatniego”, w: Szkice o poezji Aleksandra Wata, pod red. J. Brzozowskiego i K. Pietrych, Warszawa 1999, s. 149–162.

Buczyńska-Garewicz H., Miejsca, strony, okolice. Przyczynek do fenomenologii przestrzeni, Kraków 2006.

Burek T., Aleksander Wat, w: Literatura polska w okresie międzywojennym, zespół red. I. Maciejewska, J. Trznadel, M. Pokrasenowa, Kraków 1993, t. 3, s. 71–98.

Chmielecki K., Intermedialność jako fenomen ponowoczesnej kultury, „Kultura Współczesna” 2007, nr 2, s. 118–137

Cieśla-Korytowska M., O romantycznym poznaniu, Kraków 1997.

Cyranowicz M., Sursecesyjne ruiny Wata (Próba reinterpretacji „Piecyka”), w: W „antykwariacie anielskich ekstrawagancji”. O twórczości Aleksandra Wata, red. J. Borowski, W. Panas, Lublin 2002, s. 23–33.

Czaja D., Wenecja i śmierć. Konteksty symboliczne, http://www.cyfrowaetnografia.pl/Content/2209/Strony%20od%20PSL_XLVI_nr3–4-12_Czaja.pdf (dostęp: 15.04. 2019).

Czapliński P., Jego wiek, w: Elementy do portretu. Szkice o twórczości Aleksandra Wata, pod red. A. Czyżak i Z. Kopcia, Poznań 2011, s. 29–44.

Delaperrière M., Polskie awangardy a poezja europejska. Studium wyobraźni poetyckiej, tłum. A. Dziadek, Katowice 2004.

Derrida J., Attridge D., Ta dziwna instytucja zwana literaturą (rozmowa), tłum. M.P. Markowski, „Literatura na Świecie” 1998, nr 11–12 (328–329), s. 176–225.

Doktór R., Polska elegia oświeceniowa, Lublin 1999. Drawicz A., Konstanty Ildefons Gałczyński, Warszawa 1972.

Duby G., Dziedzictwo, w: F. Braudel i in., Morze Śródziemne. Przestrzeń i historia. Ludzie i dziedzictwo, tłum. M. Boduszyńska-Borowikowa, B. Kuchta, A. Szymanowski, Warszawa 1994, s. 241–254.

Dudziński W., Aleksander Wat opisuje swe schorzenie neurologiczne, „Wiadomości Lekarskie” 1989, z. 10, s. 665–703.

Dziadek A., Aleksander Wat w Beinecke Library w Yale, „Teksty Drugie” 2009, nr 6, s. 251–258.

Dziadek A., Notatniki Aleksandra Wata z Beinecke Library (Wstęp), w: A. Wat, Notatniki, transkrypcja i opracowanie A. Dziadek i J. Zieliński, Warszawa 2015, s. 9–15.

Dziadek A., Przed-teksty w „Notatnikach” Aleksandra Wata, w: Archiwa i bruliony pisarzy. Odkrywanie, pod red. M. Prussak, P. Bema, Ł. Cybulskiego, Warszawa 2017, s. 123–156.

Dziadek A., Wstęp, w: A. Wat, Wybór wierszy, oprac. A. Dziadek, Wrocław 2008, s. VII–LXXXIV.

Elementy do portretu. Szkice o twórczości Aleksandra Wata, pod red. A. Czyżak i Z. Kopcia, Poznań 2011.

Faktomontaże Leona Schillera, pod red. A. Kuligowskiej-Korzeniewskiej, Warszawa 2015.

Fiut A., „Uwierzytelnić swą nieprzynależność”, w: Pamięć głosów. O twórczości Aleksandra Wata, studia pod red. W. Ligęzy, Kraków 1992, s. 17–32.

Gałczyński K.I., Wybór poezji, oprac. M. Wyka, Wrocław 2003.

Gazda G., Futuryzm w Polsce, Wrocław 1974.

Głowiński M., Elegie autobiograficzne Leśmiana, w: tenże, Zaświat przedstawiony. Szkice o poezji Bolesława Leśmiana, Kraków 1998, s. 245–264.

Graf P., Automobil w pędzie. Studia o futuryzmie i futurystach, Poznań 2018.

Impuls dadaistyczny w polskiej sztuce i literaturze dwudziestowiecznej, red. P. Kurc-Maj, P. Polit, Łódź 2017.

Irzykowski K., Dadanaizm; Futuryzm a szachy, w: tenże, Słoń w wśród porcelany, Warszawa 1934, https://polona.pl/item/slon-wsrod-porcelany-studja-nad-nowsza-mysla-literacka-w-polsce,MjQ2ODk5NTc/361/#item (dostęp: 17.08.2022).

Jamiołkowski M., Oblicza dadaizmu, Warszawa 2009.

Jarosiński Z., Wstęp, w: Antologia polskiego futuryzmu i Nowej

Sztuki, wstęp i komentarz oprac. Z. Jarosiński, wybór i przygotowanie tekstów H. Zaworska, Wrocław 1978, III–CXXIII.

Jaworski K., Kronika polskiego futuryzmu, Kielce 2015.

Jaworski M., Orestes na wakacjach, w: Elementy do portretu.

Szkice o twórczości Aleksandra Wata, pod red. A. Czyżak i Z. Kopcia, Poznań 2011, s. 301–312.

Jeleński K., Lumen obscurum. O poezji Aleksandra Wata, „Wiadomości” 1968, nr 45, 10 XI, s. 1–2. https://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/3632/edition/5228/content (dostęp: 17.03.2022).

Kaczmarczyk K., O podstawowych założeniach narratologii transmedialnej i o jej miejscu wśród narratologii klasycznych i postklasycznych, w: Narratologia transmedialna. Teorie, praktyki, wyzwania, red. naukowa K. Kaczmarczyk, Kraków 2017, s. 24–85.

Kałuża A., Poezja i obraz, piśmienność i wizualność od 1989 roku, „Wielogłos” 2020 nr 1, s. 37–56.

Karpowicz A., Wizualność – pisemność. Wybrane funkcje pisma w sztuce plastycznej XX wieku, w: Antropologia pisma. Od teorii do praktyki, red. Ph. Artières, P. Rodak, Warszawa 2010, s. 123–136.

Kluba A., Poemat prozą w Polsce, Warszawa–Toruń 2014.

Kołakowski L., Kapłan i błazen, w: tenże, Pochwała niekonsekwencji. Pisma rozproszone z lat 1955–1968, oprac. Z. Mentzel, t. 2, Londyn 1989, s. 161–180.

Konończuk E., W meandrach geopoetyki, „Teksty Drugie” 2015, nr 6, s. 213–228.

Kristeva J., Potęga obrzydzenia. Esej o wstręcie, tłum. M. Falski, Kraków 2007.

Kubiak P., Groźna materia języka – epistemologiczna proza Wata, w: Wat prze-czytany, pod red. A. Nakielskiej-Kowalskiej i A. Lipszyca, Bydgoszcz 2018, s. 26–31.

Kuczyńska-Koschany K., Ja z jednej strony i Ja z drugiej strony „JA”. (Miliard Rimbaudów, trans, trauma + Wat), w: Elementy do portretu. Szkice o twórczości Aleksandra Wata, pod red. Czyżak i Z. Kopcia, Poznań 2011, s. 75–98.

Kultura afektu – afekty w kulturze. Humanistyka po zwrocie afektywnym, pod red. R. Nycza, A. Łebkowskiej i A. Daukszy, Warszawa 2015.

Kuźma E., „Nieświęty bełkot” we wczesnej twórczości Aleksandra Wata, w: Elementy do portretu. Szkice o twórczości Aleksandra Wata, pod red. A. Czyżak i Z. Kopcia, Poznań 2011, s. 13–28.

Ladorucki J., Typografia to uderzenie, forma, kształt, konstrukcja. Szczuka, Strzemiński, Berlewi, Hiller, czyli polska awangarda artystyczna w projektowaniu graficznym druków pierwszej połowy XX wieku w Polsce, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia” 2018, vol. 16, s. 50–76.

Lam A., Z teorii i praktyki awangardyzmu, Kraków 1969.

Legeżyńska A., Gest pożegnania. Szkice o poetyckiej świadomości elegijno-ironicznej, Poznań 1999.

Ligęza W., Jaśniejsze strony katastrofy. Szkice o twórczości poetów emigracyjnych, Kraków 2001.

Ligęza W., Jerozolima i Babilon. Miasta poetów emigracyjnych, Kraków 1998.

Ligęza W., Muzyka jako święto w liryce Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, w: Dzieło i życie Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, t. 1, red. A. Kulawik, J.S. Ossowski. Kraków 2005, s. 89–103.

Ligęza W., Poezja jako czytanie znaków, w: Pamięć głosów. O twórczości Aleksandra Wata, pod red. W. Ligęzy, Kraków 1992, s. 7–15.

Lipszyc A., Przedmowa: Wat bez wieku, w: Wat prze-czytany, pod red. A. Nakielskiej-Kowalskiej i A. Lipszyca, Bydgoszcz 2018, s. 7–10.

Łebkowska A., Zdarzenie – afekt – twórczość, w: Kultura afektu – afekty w kulturze. Humanistyka po zwrocie afektywnym, pod red. R. Nycza, A. Łebkowskiej i A. Daukszy, Warszawa 2015.

Łukasiewicz J., Oko poematu, Wrocław 1991.

Łukaszuk M., „…i w kołysankę już przemieniony płacz…” Obit… Natus est w poezji Aleksandra Wata, Londyn 1989.

Marinelli L., Włochy Wat – rekonesans, w: W „antykwariacie anielskich ekstrawagancji”. O twórczości Aleksandra Wata, red. J. Borowski, W. Panas, Lublin 2002, s. 329–343.

Matviejević P., Brewiarz śródziemnomorski, tłum. D. Cirlić-Straszyńska, Sejny 2003.

Miłosz Cz., O wierszach Aleksandra Wata, w: tenże, Prywatne obowiązki, Olsztyn 1990, s. 49–58.

Miłosz Cz., Poeta Aleksander Wat, „Tygodnik Powszechny” 1992, nr 34, s. 1, 6–8.

Momro J., Ironia, świadomość, śmierć, „Teksty Drugie” 2007, nr 6, s. 89–98.

Muratow P., Obrazy Włoch, tłumaczył, przypisami i posłowiem opatrzył P. Hertz, Warszawa 1988.

Narratologia transmedialna. Teorie, praktyki, wyzwania, red. naukowa K. Kaczmarczyk, Kraków 2017.

Novalis, Kwietny pył, tłum. K. Krzemieniowa, w: Manifesty romantyzmu 1790–1830. Anglia, Niemcy, Francja, wybór i oprac. A. Kowalczykowa, Warszawa 1975, s. 174–182.

Nycz R., Język modernizmu. Prolegomena historycznoliterackie, Wrocław 1997.

Okulicz-Kozaryn R., Futurystyczny koniec symbolizmu? Baudelaire przy Watowskim piecyku, w: Elementy do portretu. Szkice o twórczości Aleksandra Wata, pod red. A. Czyżak i Z. Kopcia, Poznań 2011, s. 63–74.

Pamięć głosów. O twórczości Aleksandra Wata, studia pod red. W. Ligęzy, Kraków 1992.

Panas W., „Antykwariat anielskich ekstrawagancji” albo „święty bełkot”. Rzecz o „Piecyku” Aleksandra Wata, w: W „antykwariacie anielskich ekstrawagancji”. O twórczości Aleksandra Wata, red. J. Borowski, W. Panas, Lublin 2002, s. 5–22.

Pietrych K., Co poezji po bólu? Empatyczne przestrzenie lektury, Łódź 2010.

Pietrych K., Dadaistyczne z ducha poszukiwania młodego Wata, w: Impuls dadaistyczny w polskiej sztuce i literaturze dwudziestowiecznej, red. P. Kurc-Maj, P. Polit, Łódź 2017, s. 134–150.

Pietrych K., O „Wierszach śródziemnomorskich” Aleksandra Wata, Warszawa 1999.

Pietrych K., Prze-pisywanie romantyzmu? O jednej z poetyckich dykcji Aleksandra Wata, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” 2014, t. 24, s. 211–222.

Pietrych P., Aleksander Wat w Polsce powojennej (1946–1953). Teksty i konteksty, Kielce 2011.

Piwińska M., Ruina, w: taż, Złe wychowanie. Fragmenty romantycznej biografii, Warszawa 1991, s. 312–325.

Płuciennik J., Awangardowy „święty bełkot” Wata. O Namopańiku Barwistanu, w: Szkice o poezji Aleksandra Wata, pod red. J. Brzozowskiego i K. Pietrych, Warszawa 1999, s. 23–46.

Płuciennik J., Namopanik, „Zagadnienia Rodzajów Literackich” 2000, z. 12, s. 85–86.

Pollakówna J., Malarstwo polskie między wojnami 1918–1939, Warszawa 1982.

Pracownia Herberta. Studia nad procesem tekstotwórczym, red. M. Antoniuk, Kraków 2017.

Próchniak P., [Być myszą...] Aleksandra Wata (szkic do pejzażu), w: W „antykwariacie anielskich ekstrawagancji”. O twórczości Aleksandra Wata, red. J. Borowski, W. Panas, Lublin 2002, s. 109–120.

Przymuszała B., Wiersze Wata o Zagładzie, w: Elementy do portrety. Szkice o twórczości Aleksandra Wata, pod red. A. Czyżak i Z. Kopcia, Poznań 2011, s. 201–213.

Richter H., Dadaizm. Szuka i antysztuka, tłum. J.St. Buras, Warszawa 1986.

Ricoeur P., Język, tekst, interpretacja. Wybór pism, wybór i wstęp K. Rosner, tłum. P. Graff i K. Rosner, Warszawa 1989.

Rojek P., „Historia zamącona autobiografią”. Zagadnienie tożsamości narracyjnej w odniesieniu do powojennej liryki Aleksandra Wata, Kraków 2009.

Romantyzm i nowoczesność, red. M. Kuziak, Kraków 2009.

Rudziński P., Awangardowa twórczość Henryka Berlewiego, „Biuletyn Historii Sztuki” 1977, nr 2, s. 205–219.

Rusinek M., Między retoryką a retorycznością, Kraków 2003.

Rypson P., Nie gęsi. Polskie projektowanie graficzne 1919–1949, Warszawa 2017.

Shallcross B., Poeta i sygnatury, „Teksty Drugie” 2011, nr 5, s. 53–61.

Sienkiewicz B., Kim jest dla siebie samego ten twór nieszczęśliwy. Tropy i tryby refleksji antropologicznej w twórczości Schulza, Leśmiana, Gombrowicza i Wata, Kraków 2021.

Silva U., Pożegnanie Aleksandra Wata, w: W „antykwariacie anielskich ekstrawagancji”. O twórczości Aleksandra Wata, red. J. Borowski, W. Panas, Lublin 2002, s. 345–350.

Sloterdijk P., Krytyka cynicznego rozumu, tłum. P. Dehnel, Warszawa 2008.

Sobolewska A., „Poczekalnia sądu ostatecznego”. Sen w poezji Aleksandra Wata, w: Szkice o poezji Aleksandra Wata, pod red. J. Brzozowskiego i K. Pietrych, Warszawa 1999, s. 185–200.

Stankowska A., „żeby nie widzieć oczu zapatrzonych w nic”. O twórczości Czesława Miłosza, Poznań 2013.

Stawar A., O Gałczyńskim, Warszawa 1959.

Szkice o poezji Aleksandra Wata, pod red. J. Brzozowskiego i K. Pietrych, Warszawa 1999.

Sztuki w przestrzeni transmedialnej, red. T. Załuski, Łódź 2010.

Śniecikowska B., „Nuż w uhu”? Koncepcje dźwięku w poezji polskiego futuryzmu, Wrocław 2008.

Śniecikowska B., Słowo – obraz – dźwięk. Literatura i sztuki wizualne w koncepcjach polskiej awangardy 1918–1939, Kraków 2006.

Śniecikowska B., TAK odnalezione! Pierwsze czytanie pierwszej ulotki polskich futurystów, „Teksty Drugie” 2019, nr 3, s. 331–352.

Śniedziewski P., Elegijna świadomość romantyków, Gdańsk 2015. Święch J., Literatura polska w latach II wojny światowej, Warszawa 1999.

Taylor Ch., Źródła podmiotowości. Narodziny tożsamości nowoczesnej, przełożył zespół, oprac. T. Gadacz, Warszawa 2001.

Troszyński M., Rękopis 4D, „Teksty Drugie” 2014, nr 3, s. 49–56.

Turowski A., Budowniczowie świata. Z dziejów radykalnego modernizmu w sztuce polskiej, Kraków 2000.

Venclova T., Aleksander Wat. Obrazoburca, tłum. J. Goślicki, Kraków 1997.

Venclova T., „Polityka społeczna R. P.” w kontekście życia i twórczości Aleksandra Wata (okres 1924–1936), w: Faktomontaże Leona Schillera, pod red. A. Kuligowskiej-Korzeniewskiej, Warszawa 2015, s. 69–80.

W „antykwariacie anielskich ekstrawagancji”. O twórczości Aleksandra Wata, red. J. Borowski, W. Panas, Lublin 2002.

Wat prze-czytany, pod red. A. Nakielskiej-Kowalskiej i A. Lipszyca, Bydgoszcz 2018.

Watowa O., Wszystko, co najważniejsze…, Warszawa 1990.

Welsch W., Estetyka i anestetyka, tłum. M. Łukasiewicz, w: Postmodernizm. Antologia przekładów, wybrał, oprac. i przedmową opatrzył R. Nycz, Kraków 1997, s. 520–546.

Wiśniewski J., Muzyka słuchana ciałem i umysłem, w: tenże, Ku harmonii? Poetyckie style słuchania muzyki w wierszach autorów po 1945 roku, Łódź 2013.

Witkiewicz S.I., Aleksander Wat, w: tenże, Bez kompromisu. Pisma krytyczne i publicystyczne, zebrał i oprac. J. Degler, Warszawa 1976, s. 132–137.

Witkiewicz S.I., O skutkach działalności naszych futurystów, w: tenże, Teatr. Wstęp do teorii czystej formy w teatrze. O twórczości reżyserów i aktorów. Dokumenty do historii walki o czystą formę, Kraków 1923, https://polona.pl/item/teatr-wstep-do-teorji-czystej-formy-w-teatrze-o-tworczosci-rezysera-i-aktorow,MjE1MzgyNzQ /251/#item (dostęp: 22.02.2021).

Wójtowicz A., Cogito „sejsmograf podświadomości”. Proza Pierwszej Awangardy, Lublin 2010.

Wójtowicz A., Nowa Sztuka. Początki (i końce), Kraków 2017.

Wyka K., Po dwóch wojnach, w: tenże, Pogranicze powieści. Proza polska w latach 1945–1948, Kraków 1948, s. 55–76.

Zajączkowski R., W archiwum Aleksandra Wata, „Pamiętnik Literacki” 2007, z. 1, s. 145–161.

Załuski T., Transmedialność?, w: Sztuki w przestrzeni transmedialnej, red. T. Załuski, Łódź 2010, s. 9–18.

Zaworska H., O nową sztukę. Programy artystyczne lat 1917–1922, Warszawa 1963.

Zieliński J., Kłącza – (kłonice) – synapsy (Posłowie), w: A. Wat, Notatniki, transkrypcja i opracowanie A. Dziadek i J. Zieliński, Warszawa 2015, s. 895–903.

Ziomek J., Retoryka opisowa, Wrocław 2000.

Żeromski S., Snobizm i postęp, Warszawa 1923, https://polona.pl/item/snobizm-i-postep,MjgyNzIwNg/4/#info:metadata (dostęp: 17.08.2021).

Pobrania

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Inne prace tego samego autora

Katarzyna Badowska, Tomasz Cieślak, Krystyna Pietrych, Krystyna Radziszewska, Kamil Śmiechowski, Inga B. Kuźma, Tomasz Ferenc, Marta Sikorska, Rafał Matyja, Przemysław Waingertner, Marcin Szymański, Ewelina Maria Kostrzewska, Grażyna Ewa Karpińska, Krzysztof Stefański, Aleksandra Sumorok, Małgorzata Nieszczerzewska, Elżbieta Rybicka, Wojciech Browarny, Dorota Samborska-Kukuć, Kamil Piskała, Tomasz Wójcik, Tomasz Majewski, Elżbieta Umińska-Tytoń, Aneta Pawłowska, Leszek Karczewski, Agnieszka Karpowicz, Irmina Gadowska, Piotr Olkusz, Karolina Prykowska-Michalak, Monika Wąsik-Linder, Karolina Kołodziej, Łukasz Biskupski, Przemysław Owczarek, Łódź. Miasto modernistyczne
Katarzyna Badowska, Tomasz Cieślak, Krystyna Pietrych, Piotr Pietrych, Krystyna Radziszewska, Budzi się Łódź…
Katarzyna Badowska, Tomasz Cieślak, Dariusz Dekiert, Karolina Kołodziej, Monika Kucner, Krystyna Pietrych, Krystyna Radziszewska, Anna Warda, Ewa Wiatr, Słownik kultury literackiej Łodzi do 1939 r.
Krystyna Pietrych, O czym (nie) mówią poeci?
Krystyna Pietrych, Aleksander Wat – (re)lektury