-
940
-
702
-
693
-
673
-
631
Pliki do pobrania
Książka porusza problematykę odporności psychicznej, rozpatrywaną zarówno w aspekcie teoretycznym, jak i praktycznym. W pierwszej części pracy skoncentrowano się na zagadnieniu stresu, jego obliczach ujętych w perspektywie dzieci i młodzieży, a także na zróżnicowanych sposobach radzenia sobie z nim. Zaakcentowano rolę odporności psychicznej w pokonywaniu trudności życiowych, podkreślając możliwość skutecznego wzmacniania i rozwijania jej, poprzez różnego rodzaju oddziaływania psychologiczne.
W drugiej części monografii przedstawiono scenariusze zajęć psychoedukacyjnych. Zostały one ujęte w formie modułowej i tworzą kompendium specjalistycznej wiedzy psychologicznej dla osób pracujących z dziećmi i młodzieżą.
Scenariusze zajęć psychoedukacyjnych rekomendowane są w celu uzupełniania działań odnoszących się do kształtowania i wzmacniania odporności psychicznej młodych ludzi. Poruszane w nich zagadnienia dotyczące m.in.: integracji, rozwijania kompetencji społecznych, radzenia sobie z wieloaspektowo ujmowanym stresem, uważa się za wyjątkowo istotne w pracy z dziećmi i młodzieżą. Scenariusze zajęć psychoedukacyjnych zostały ustrukturalizowane dzięki czemu są klarowne dla nauczycieli znajdujących się na zróżnicowanych poziomach awansu zawodowego. Zaproponowane metody aktywizujące, stwarzają możliwość pracy w oparciu o interakcję i podejście podmiotowe w psychoedukacji, tym samym mogą przyczynić się do wzmacniania motywacji dzieci i młodzieży do dokonywania zmian. Zadbano o wskazanie specjalistycznej literatury z zakresu psychologii, pomocnej w realizacji poszczególnych modułów zajęć psychoedukacyjnych.
Książka adresowana jest do osób pracujących z dziećmi i młodzieżą, psychologów, pedagogów, terapeutów. Stwarza ona przestrzeń do podejmowania kreatywnej aktywności oraz skłania do realizowania nowatorskich działań w obszarze psychologii stosowanej.
Doktor habilitowany, profesor Uniwersytetu Łódzkiego. Psycholog, wykłada w Instytucie Psychologii UŁ. Prowadzi badania naukowe w obszarze problematyki psychologii społecznej, psychologii rodziny. Obejmują one zagadnienia odnoszące się do funkcjonowania systemów rodzinnych o zróżnicowanej strukturze, do psychologicznych aspektów relacji interpersonalnych w podsystemie dorosłego rodzeństwa, do wartości rodzinnych rozpatrywanych w związku ze zdrowiem psychicznym, do identyfikowania czynników rodzinnych o charakterze ochronnym i ryzyka. Autorka i współautorka pięciu monografii naukowych: Psychologiczne uwarunkowania osiągnięć szkolnych uczniów (2022), Rodzina jako wartość. Analiza psychologiczna wartości rodzinnych (2021), Rozwiązywanie sytuacji konfliktowych. Wybrane problemy (2019), Relacje interpersonalne dorosłych rodzeństw w aspekcie funkcjonowania psychospołecznego i krytycznych wydarzeń życiowych (2018), Struktura rodziny a zróżnicowanie zachowań społecznych i osobowości młodzieży (2009) oraz ponad osiemdziesięciu artykułów opublikowanych w czasopismach i monografiach naukowych. Członkini Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, Polskiego Stowarzyszenia Psychologii Społecznej i Polskiego Stowarzyszenia Psychologii Bliskich Związków. Czynnie uczestniczy w wielu konferencjach naukowych o charakterze zarówno ogólnopolskim, jak i międzynarodowym. Angażuje się w prace nad projektami edukacyjnymi o charakterze międzynarodowym. Współpracuje z mediami i prasą, popularyzując naukę pro publico bono.
Doktor habilitowany, stopień naukowy nadany uchwałą Rady Dyscypliny Psychologia Uniwersytetu Gdańskiego (2020), profesor w Katedrze Psychologii Uniwersytetu Jana Długosza w Częstochowie (UJD). Ma długoletnie doświadczenie w prowadzeniu badań empirycznych związanych z dobrostanem rodziny w różnych konfiguracjach. Autorka książek, m.in. Relacje w rodzinie samotnej matki. Znaczenie wsparcia od dziadków dla komunikowania się z rówieśnikami u adolescentów (2019), Komunikacja matek w parach z córką i synem w rodzinach o różnej strukturze (2013), Obraz rodziców i cechy osobowości pożądane w wychowaniu dziecka (2008); współautorka monografii Psychologiczne uwarunkowania osiągnięć szkolnych uczniów (2022), redaktor książek Badania i pomoc psychologiczna (2023), Niepokoje i nadzieje współczesnej rodziny. Teoria i praktyka (2021), czasopisma Psychologia. Prace Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie Seria IX (2001); współredaktor książek Psychologiczne aspekty bezpieczeństwa w wymiarze indywidualnym i społecznym (2018), Problemy marginalizacji dzieci i młodzieży (2009).
Prowadząca i członek projektów o zasięgu ogólnopolskim i międzynarodowym. Autorka ponad dwustu artykułów naukowych opublikowanych w znaczących psychologicznych czasopismach w Polsce i za granicą. W ramach staży naukowych współpracowała z Uniwersytetem Śląskim w Opawie (Republika Czeska, 2022). Prowadzi projekt wydawniczy finansowany przez Ministerstwo Edukacji i Nauki Program Doskonała Nauka II (2023_2024), jest współtwórcą cyklicznych sympozjów naukowych „Wieczór z Psychologią#” (od 2020). Pomysłodawca koncepcji międzynarodowego Zespołu Badań nad Rodziną. Członek korespondencyjny Towarzystwa Naukowego KUL Jana Pawła II, Stowarzyszenia Psychologii Rozwoju Człowieka, Polskiego Stowarzyszenia Psychologii Bliskich Związków.
Uczestniczy w stypendium Erasmus (Republika Czeska, Słowacja, Litwa) oraz w wizytach studyjnych (Węgry). Pomysłodawca i opiekun studenckiego koła naukowego; przedsięwzięć o charakterze popularyzatorskim Dni Psychologii, Tydzień Psychologii; we współpracy regionalnego konkursu Narysuj rodzinę. W macierzystej Uczelni trzykrotnie pełniła funkcje zastępcy dyrektora ds. naukowych, od 2020 roku jest kierownikiem Katedry Psychologii UJD.
Prywatnie jest matką Ani, Wojtka i Piotra oraz babcią Antosia, Jasia i Jaśminki.
Adamowicz, A., Godecka, J. (2020). Jak uciszyć wewnętrznego krytyka i uwierzyć w siebie. Bielsko-Biała: Wydawnictwo MUZA.
Ayyagari, R. G. (2011). Technostress: Technological antecedents and implications. MIS Quarterly, 35(4), 831–858. https://doi.org/10.2307/41409963
Bakiera, L. (2009). Czy dorastanie musi być trudne? Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
Banasiak-Parzych, B. (2016). Moc wdzięczności. Charaktery. Nastolatki na zakręcie, https://charaktery.eu/artykul/moc-wdziecznosci [dostęp: 20.11.2023].
Bavier, R. (2011). Children residing with no parent present. Children and Youth Services Review, 33(10), 1891–1901. https://doi.org/10.1016/j.dzieckomłodość.2011.05.017
Bereźnicka, M., Rokitowska, J. (2021). Wybrane aspekty związane ze świadomością młodzieży na temat zagrożeń internetowych oraz potrzeba edukacji w tym zakresie. W: D. Kaźmierczak, J. Ropski, O. Wasiuta, W. Zakrzewski (red.), Edukacja w świecie VUCA. Szanse, wyzwania, zagrożenia (s. 351–375). Kraków: Wydawnictwo Libron.
Bolger, N., DeLongis, A., Kessler, R. C., Schilling, E. A. (1989). Effects of daily stress on negative mood. Journal of Per-sonality and Social Psychology, 57(5), 808–818.
Borecka-Biernat, D. (2006). Strategie radzenia sobie młodzieży w trudnych sytuacjach społecznych. Psychospołeczne uwarunkowania. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Borucka, A., Ostaszewski, K. (2008). Koncepcja resilience. Kluczowe pojęcia i wybrane zagadnienia. Medycyna Wieku Rozwojowego, XII, 2, 587–597.
Borucka, A., Ostaszewski, K. (2012). Czynniki i procesy resilience wśród dzieci krzywdzonych. Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka, 11(3), 7–26.
Brod, C. (1984). Technostress. The Human Cost of The Computer Revolution. Reading, Mass: Addison-Wesley.
Buchanan, A., Rotkirch, A. (2018). Twenty-first century grandparents: Global perspectives on changing roles and consequences. Contemporary Social Science, 13(2), 131–144. https://doi.org/10.1080/21582041.2018.1467034
Bulla, B., Tucholska, K. (2007). Psychologia pozytywna. Cele naukowo-badawcze i aplikacyjne oraz sposób ich realizacji. W: P. Francuz, W. Otrębski (red.), Studia z Psychologii w KUL, t. 14 (s. 133–152). Lublin: Wydawnictwo KUL.
Bulska, J. (2017). Znaczenie systemów społecznych wspierających zdrowie i samopoczucie współczesnego człowieka. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, 112, 61–70.
Butler, F. R., Zakari, N. (2005). Grandparents parenting grandchildren: Assessing health status, parental stress, and social supports. Journal of Gerontologicalnursing, 31(3), 43–54. https://doi.org/0.3928/0098-9134-20050301-09
Brzezińska, A. I. (2011). Wczesna edukacja a rozwój dziecka. Remedium, 5(219), 1–3.
Campisi, J., Bynog, P., McGehee, H., Oakland, J. C., Quirk, S., Taga, C., Taylor, M. (2012). Facebook, stress, and inci-dence of upper respiratory infection in undergraduate college students. Cyberpsychology Behaviour and Social Ne-tworking, 15(12), 675–681. https://doi.org/10.1089/cyber.2012.0156
Chan, A. C. Y., Piehler, T. F., Ho, G. W. K. (2021). Resilience and mental health during the COVID-19 pandemic: Findings from Minnesota and Hong Kong. Journal of Affective Disorders, 295, 771–780. https://doi.org/ 10.1016/j.jad.2021.08.144
Chiang, J. J., Chen, E., Leigh, A. K. K., Hoffer, L. C., Lam, P. H., Miller, G. E. (2019). Familism and inflammatory proces-ses in African American, Latino and White youth. Health Psychology, 38(4), 306–317. https://doi.org/10.1037/hea0000715
Choden, G. P. (2019). Uważnie współczucie. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Christophe, N. K., Stein, G. L. (2022). Facilitating the study of familism across racial/ethnic groups: Creation of the Short Attitudinal Familism Scale. Journal of Family Psychology, 36(4), 534–544. https://doi.org/10.1037/fam0000954
Cierpiałkowska, L., Sęk, H. (2016). Psychologia kliniczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Claes, M., Poirier, L. (1993). Characteristics and functions of friendship in adolescence. La Psychiatrie de l’enfant, 36(1), 289–308.
Clough, P. J., Strycharczyk, D. (2017). Odporność psychiczna. Strategie i narzędzia rozwoju. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Coie, J., Terry, R., Lenox, K., Lochman, J., Hyman, C. (1995). Childhood peer rejection and aggression as predictors of stable patterns of adolescent disorder. Development and Psychopathology, 7(4), 697–713. https://doi.org/10.1017/S095457900006799
Coleman, J. S. (1988). Social capital in the creation of human capital. American Journal of Sociology, 94, 95–120. http://www.jstor.org/stable/2780243 [dostęp: 23.05.2023].
Covey, S. (1996). 7 nawyków skutecznego działania. Warszawa: Medium.
Czerwińska-Jasiewicz, M. (2005). Rozwój psychiczny młodzieży a jej koncepcje dotyczące własnego życia. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN.
Danilewska, J. (2014). O wychowaniu na arenie szkolnego wieloboju. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Dańkowska, M. (1993). Nastolatki i bon ton. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
Davenport, B., Scott, S. J. (2019). Uporządkuj swój umysł. Gliwice: Wydawnictwo Sensus.
Debesse, M. (2006). Etapy wychowania. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
Deptuła, M. (2013). Odrzucenie rówieśnicze. Profilaktyka i terapia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Drężek, P., Dryll, E. (2021). List od dziadka – analiza jakościowa odpowiedzi na przesłanie mądrościowe seniorów. W: E. Dryll, A. Cierpka, K. Małek (red.), Psychologia narracyjna: O mądrości, miłości i cierpieniu (s. 101–118). Warszawa: Wydawnictwo LiberiLibri. https://doi.org/10.47943/lib.9788363487461.rozdzial06
Dumlao, R., Botta, R. A. (2000). Family communication patterns and the conflict styles young adults use with their fathers. Communication Quarterly, 48(2), 174–189. https://doi.org/10.1080/01463370009385589
Dunifon, R. (2013). The influence of grandparents on the lives of children and adolescents. Child Development Perspectives, 7(1), 55–60. https://doi.org/10.1111/cdep.12016
Duran-Bonavila, S., Vigil-Colet, A., Cosi, S., Morales-Vives, F. (2017). How individual and contextual factors affects antisocial and delinquent behaviors: A comparison between young offenders, adolescents at risk of social exclusion, and a community sample. Frontiers of Psychology, 8, 1825. https://doi.org/10.3389/fpsyg. 2017.01825
Endler, N. S., Parker, J. D. (1990). Multidimensional assessment of coping: A critical evaluation. Journal of Personality and Social Psychology, 58(5), 844–854. https://doi.org/10.1037/0022-3514.58.5.844
Erikson, E. H. (2002). Dopełniony cykl życia. Poznań: Wydawnictwo Rebis.
Eschleman, K. J., Bowling, N. A., Alarcon, G. M. (2010). A metaanalytic examination of hardiness. International Journal of Stress Management, 17(4), 277–307. https://doi.org/10.1037/a0020476.
Fergus, S., Zimmerman, M. A. (2005). Adolescent resilience: A framework for understanding healthy development in the face of risk. Annual Review of Public Health, 26, 399–419. https://doi.org/10.1146/annurev.publhealth.26.021304.144357
Finkelhor, D., Ormrod, R., Turner, H., Holt, M. (2009). Pathways to polyvictimization. Child Maltreatment, 14(4), 316–329. https://doi.org/10.1177/10775595 09347012
Fitzpatrick, M. A., Ritchie, D. L. (1994). Communication schemata within the family: Multiple perspectives on family interaction. Human Communication Research, 20, 275–301. https://doi.org/10.1111/j.1468-2958.1994.tb00324.x
Ford, J. D., Chapman, J., Connor, D. F., Cruise, K. R. (2012). Complex trauma and aggression in secure juvenile justice settings. Criminal Justice and Behavior, 39(6), 694–724. https://doi.org/10.1177/0093854812436957
Gettings, P. E., McNallie, J. (2021). Examining grandparents’ perceptions of expectations and family communication patterns in the development of grandparent–grandchild relationships. Journal of Family Communication, 21(4), 287–305. https://doi.org/10.1080/15267431.2021.1976183
Goleman, D. (1997). Inteligencja emocjonalna. Poznań: Wydawnictwo Media Rodzina.
Grotberg, E. (2000). Zwiększanie odporności psychicznej, wzmacnianie sił duchowych. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Grzegorzewska, I. (2011). Odporność psychiczna dzieci i młodzieży – wyzwanie dla współczesnej edukacji. Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja: Kwartalnik myśli społeczno-pedagogicznej, 1(53), 37–51.
Grzegorzewska, I. (2013). Odporność psychiczna dzieci alkoholików. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Grzegorzewska, I., Cierpiałkowska, L. (2020). Integrujące podejście do zdrowia i zaburzeń dzieci i młodzieży. Psychopatologia rozwojowa. W: I. Grzegorzewska, L. Cierpiałkowska, A. R. Borkowska (red.), Psychologia kliniczna dzieci i młodzieży (s. 137–164). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Hanson, R. (2016). Szczęśliwy mózg. Wykorzystaj odkrycia neuropsychologii, by zmienić swoje życie. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Hanson, R. (2020). Siedem praktyk szczęścia. Osiągnij wewnętrzny spokój i harmonię dzięki neuronauce i starożytnej mądrości w coraz bardziej chaotycznym i niespokojnym świecie. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Harwas-Napierała, B. (2010). Rodzina w kontekście współczesnych zagrożeń. W: T. Rostowska, A. Jarmołowska (red.), Rozwojowe i wychowawcze aspekty życia rodzinnego (s. 11–21). Warszawa: Wydawnictwo Difin.
Harwas-Napierała, B. (2014). Specyfika komunikacji interpersonalnej w rodzinie ujmowanej jako system. W: I. Janic-ka, H. Liberska (red.), Psychologia rodziny (s. 47–69). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Harwas-Napierała, B., Trempała, J. (2004). Psychologia rozwoju człowieka. Charakterystyka okresów życia człowieka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Hayslip, B., Jr., Smith, G. C., Montoro-Rodriguez, J., Streider, F. H., Merchant, W. (2017). The utility of the family empowerment scale with custodial grandmothers. Journal of Applied Gerontology, 36(3), 320–350. https://doi.org/10.1177/0733464815608492
Herrman, H., Stewart, D. E., Diaz-Granados, N., Berger, E. L., Jackson, B., Yuen, T. (2011). What is resilience? The Canadian Journal of Psychiatry, 56(5), 258–265. https://doi.org/10.1177/070674371105600504
Heszen, I., Sęk, H. (2007). Psychologia zdrowia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Hobfoll, S. E. (2006). Stres, kultura i społeczność. Psychologia i filozofia stresu. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Holliday, S. B., Edelen, M. O., Tucker, J. S. (2017). Family functioning and predictors of runaway behavior among atrisk youth. Child and Adolescent Social Work Journal, 34(3), 247–258. https://doi.org/10.1007/s10560-016-0459-z
Holmes, T. H., Rahe, R. H. (1967). The social readjustment rating scale. Journal of Psychosomatic Research, 11, 213–218. https://doi.org/10.1016/0022-3999(67)90010-4
Huang, L. (1999). Family communication patterns and personality characteristics. Communication Quarterly, 47(2), 230–243. https://doi.org/10.1080/01463379909370136
Huńczak, M. (2017). Zaakceptuj siebie. O sile samowspółczucia. Gliwice: Wydawnictwo Samo Sedno.
Iskra, J., Artymiak, M. (2017). Człowiek radzący sobie z trudnościami jako wyzwanie dla współczesnego wychowania. Scientific Bulletin of Chełm Section of Pedagogy, 2, 11–22.
Janssen-de Ruijter, E. A. W., Mulder, E. A., Vermunt, J. K., van Nieuwenhuizen, C. (2017). Many, more, most: Four risk profiles of adolescents in residential care with major psychiatric problems. Child Adolescence Psychiatry Mental Health, 11, 63. https://doi.org/10.1186/s13034-017-0204-1
Jelonkiewicz, I., Kosińska-Dec, K. (2004). Spostrzegane zasoby a doświadczanie stresu rodzinnego i szkolnego wśród młodzieży. W: K. Kosińska-Dec, L. Szewczyk (red.), Rozwój, zdrowie, choroba. Aktualne problemy psychosomatyki (s. 71–90). Warszawa: Wydawnictwo BEL Studio.
Johnson, D. W. (1985). Umiejętności interpersonalne i samorealizacja. Materiały szkoleniowe do użytku wewnętrznego. Warszawa: Wydawnictwo PTP.
Jones, D. C. (1991). Friendship satisfaction and gender: An examination of sex differences in contributors to friendship satisfaction. Journal of Social and Personal Relationships, 8(2), 167–185. https://doi.org/10.1177/0265407591082002
Juczyński, Z., Ogińska-Bulik, N. (2012). Narzędzia Pomiaru Stresu i Radzenia Sobie ze Stresem. Warszawa: Wydawnictwo Pracownia Testów Psychologicznych.
Jupowicz-Ginalska, A., Kisilowska, M., Jasiewicz, J., Baran, T., Wysocki, A. (2019). FOMO 2019. Polacy a lęk przed odłączeniem – raport z badań. Warszawa: Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii Uniwersytetu Warszawskiego, https://www.wdib.uw.edu.pl/images/fomo2021.pdf [dostęp: 25.11.2022].
Kaczmarek, Ł. D. (2016). Pozytywne interwencje psychologiczne. Dobrostan a zachowania intencjonalne. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Kawula, S. (2002). Pomocniczość i wsparcie. Kategorie pedagogiki społecznej. Olsztyn: Oficyna Wydawnicza „Kastalia”.
Kmiecik-Jusięga, K. (2017). Miejsce rodziny w zapobieganiu zachowaniom ryzykownym dzieci i młodzieży. W: K. Kmiecik-Jusięga (red.), Dylematy resocjalizacji. Profilaktyka społeczna. Kontekst rodzinny i szkolny (s. 35–54). Kra-ków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum.
Koerner, A. F., Fitzpatrick, M. A. (2002). Toward a theory of family communication. Communication Theory, 12(1), 70–91. https://doi.org/10.1111/j.1468-2885.2002.tb00260.x
Kornas-Biela, D. (2017). Kształtowanie więzi rodziców z dzieckiem w perinatalnym okresie życia. Kwartalnik Nauko-wy Fides et Ratio, 29(1), 148–170, https://fidesetratio.com.pl/ojs/index.php/FetR/article/view/653 [dostęp: 11.04.2023].
Kossowska, M., Schouwenburg, H. (2000). Inteligencja, osobowość i osiągnięcia szkolne. Przegląd Psychologiczny, 43(1), 81–99.
Kovach, R., Bonner, S., Zimmerman, B. J. (2005). Poczucie własnej skuteczności ucznia. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Król-Fijewska, M. (1992). Trening asertywności. Warszawa: Instytut Psychologii Zdrowia i Trzeźwości.
Kulawska, E. (2013). Uwarunkowania i konsekwencje odrzucenia dziecka w wieku szkolnym przez grupę rówieśniczą. Seminare, 33, 193–207.
Kulesza, M. (2016). Pojęcie „zasoby rodzinne” jako kategoria polskiej i niemieckiej pedagogiki społecznej. W: E. Czerka-Fortuna, K. Kmita-Zaniewska, A. Zbierzchowska (red.), Zasoby rodziny. Wychowanie, poradnictwo, praca socjalna (s. 51–75). Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe „Katedra”.
Kwiatek, P., Bajer, P. P. (2013). Aplikacja psychologii pozytywnej w edukacji na przykładzie doświadczenia Geelong Grammar School (Australia). Doniesienia z Praktyki Edukacyjnej, 227–245. https://doi.org/12775/PBE.2013.022
Larsson, L. (2020). Wdzięczność. Najtańszy bilet do szczęścia. Przewodnik po technikach odczuwania wdzięczności w duchu „Porozumienia bez przemocy”. Warszawa: Czarna Owca.
Lazarus, R. S., Folkman, S. (1984). Stress, Appraisal and Coping. New York: Springer.
Lazarus, R. S., Folkman, S. (1987). Transactional theory and research on emotions and coping. European Journal of Personality, 1, 141–169. https://doi.org/10.1002/ per.2410010304
Lee, J. H., Seo, M., Lee, M., Park, S. Y., Lee, J. H., Lee, S. M. (2017). Profiles of coping strategies in resilient adole-scents. Psychological Reports, 120(1), 49–69. https://doi.org/10.1177/0033294116677947
Lee, J. Y., Brook, J. S., Nezia, N., Brook, D. W. (2016). Adolescent predictors of alcohol use in adulthood: A 22-year longitudinal study. American Journal of Addiction, 25(7), 549–556. https://doi.org/10.1111/ajad.12438
Linver, M. R., Brooks-Gunn, J., Kohen, D. E. (2002). Family processes as pathways from income to young children’s development. Developmental Psychology, 38(5), 719.
Luthar, S. S., Ebbert, A. M., Kumar, N. L. (2021). Risk and resilience during COVID-19: A new study in the Zigler paradigm of developmental science. Development and Psychopathology, 33(2), 565–580. https://doi.org/10.1017/S0954579420001388
Ładyżyński, A. (2019). Odkrywanie zasobów rodziny w poradnictwie i w procesie terapii. Horyzonty Wychowania, 18(45), 35–45. https://doi.org/10.17399/HW.2019.184503
Łapińska, R., Żebrowska, M. (1975). Wiek dorastania. W: M. Żebrowska (red.), Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży (s. 664–794). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Łosiak, W. (2011). Klasyfikacja form radzenia sobie ze stresem oparta na kryterium celu i metody działania. Próba weryfikacji empirycznej. Polskie Forum Psychologiczne, XVI(1), 44–53.
Łukasik, I. M. (2013). Poczucie własnej skuteczności we współpracy z grupą. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Macek, P., Ježek, S. (2007). Adolescents’ assessments of parents and peers: Relationships to self-esteem and self-efficacy. Ceskoslovenska Psychologie, 51, 26–36.
Malicka, M. (1982). Uroki i trudy twórczego życia. Skok przez rzeczy niesłychane. Warszawa: Wydawnictwo Nasza Księgarnia.
Małecka, B. Z. (1997). Dziadkowie w rodzinie. Edukacja i Dialog, 10, 14–16.
Martin, P., Jackson, S. (2002). Educational success for children and young people in public care: advice from a group of high achievers. Child and Family Social Work, 7. https://doi.org/10.1046/j.1365-2206.2002.00240.x
Matczak, A., Knopp, K. A. (2013). Znaczenie inteligencji emocjonalnej w funkcjonowaniu człowieka. Warszawa: Wy-dawnictwo Liberi Libri.
Michałek-Kwiecień, J. (2022). Grandparent-grandchild relationships and the psychological and health outcomes of early adult grandchildren: An integrative review. Journal of Intergenerational Relationships, 8(4), 329–338. https://doi.org/10.1080/15350770. 2022.2150738
Morgan, N. (2008). Wystąpienia publiczne. Osobisty mentor. Gliwice: Wydawnictwo Helion.
Motylińska, P. (2018). Polityka bezpieczeństwa informacji. W: O. Wasiuta, R. Klepka, R. Kopeć (red.), Vademecum bezpieczeństwa (s. 112–116). Kraków: Wydawnictwo Libron.
Musiał, E. (2021). Nauczyciel w świecie VUCA – co to znaczy? W: D. Kaźmierczak, J. Ropski, O. Wasiuta, O., W. Zakrzewski (red.), Edukacja w świecie VUCA. Szanse, wyzwania, zagrożenia (s. 67–83). Kraków: Wydawnictwo Libron.
Myers, D. G. (1996). Psychologia społeczna. Warszawa: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Napora, E. (2015). Poverty of a family from provincial Poland and attractiveness of a school child among peers. Journal of Educational Sciences, 31, 1, 33–44.
Napora, E. (2016). Relacje z dziadkami a subiektywna ocena jakości życia ich wnuków w rodzinach o różnej strukturze. Polskie Forum Psychologiczne, 21(1), 5–22. https://doi.org/10.14656/PFP20160101
Napora, E. (2019). Relacje w rodzinie samotnej matki. Znaczenie wsparcia od dziadków dla komunikowania się ado-lescentów z rówieśnikami. Częstochowa: Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza.
Napora, E., Derbis, R. (1998). Psychologia społeczna. Przewodnik metodyczny dla studentów. Częstochowa: Wydawnictwo Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Częstochowie.
Napora, E., Kornacka-Skwara, E. (2023). Komunikowanie się i prężność jako predyktory radzenia sobie ze stresem. Różnicująca rola wieku badanych adolescentów. Psychologia Wychowawcza, 68(26), 5–24. https://doi.org/10.5604/01.3001.0016.3381
Napora, E., Kozerska, A., Schneider, A. M. (2014). Parentyfikacja dziadków czynnikiem resilience w funkcjonowaniu rodziny samotnej matki. Przegląd badań. Kultura i Edukacja, 101(1), 51–71.
Neff, K. (2022). Samowspółczucie. Wykorzystaj techniki uważności, aby zaakceptować siebie i zbudować wewnętrzną siłę. Gdańsk: Funky Books Grupa Wydawnicza GWP.
Newman, T. (2002). Promoting Resilience: A Review of Effective Strategies for Child Care Services. Exeter, United Kingdom: Center for Evidence Based Social Sciences.
Noller, P., Callan, V. (1990). Adolescents’ perceptions of the nature of their communication with parents. Journal of Youth and Adolescence, 19(4), 349–362. https://doi.org/10.1007/BF01537077
Ogińska-Bulik, N. (2010). Szkoła jako środowisko kształtowania psychologicznych zasobów jednostki chroniących przed podejmowaniem zachowań ryzykownych – rola prężności. W: D. Bilski (red.), Szkoła jako środowisko edukacji zdrowotnej (s. 21–34). Łódź: Wydawnictwo WSEZiNS.
Ogińska-Bulik, N., Juczyński, Z. (2011). Prężność u dzieci i młodzieży: charakterystyka i pomiar – Polska Skala SPP-18. Polskie Forum Psychologiczne 16(1), 7–28.
Ogińska-Bulik, N., Kobylarczyk, M. (2015). Resiliency and social support as factors promoting the process of resilience in adolescents – Wards of children’s homes. Health Psychology Report, 3(3), 210–219. https://doi.org/10.5114/hpr.2015.49045
Oleszkowicz, A., Senejko, A. (2013). Psychologia dorastania. Zmiany rozwojowe w dobie globalizacji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Oleś, M. (2000). Rola rodziny w kształtowaniu umiejętności psychospołecznych u dzieci. W: D. Kornas-Biela (red.), Rodzina – źródło życia i szkoła miłości (s. 267–284). Lublin: Wydawnictwo TN KUL.
Onley, M., Veselka, L., Schermer, J.A., Vernon, P. A. (2013). Survival of the scheming: A genetically informed link between the dark triad and mental toughness. Twin Research and Human Genetics, 16(6), 1087–1095. https://doi.org/10.1017/thg.2013.66
Opora, R. (2008). Praktyczne implikacje wynikające z badań nad odpornością psychiczną u dzieci i młodzieży. Studia Gdańskie, V, 97–108.
Oshio, A., Nakaya, M., Kaneko, H., Nagamine, S. (2002). Development and validation of an Adolescent Resilience Scale. Japanese Journal of Counseling Science, 35, 57–65. https://doi.org/10.2466/pr0.2003.93.3f.1217
Ostafińska-Molik, B. (2014). Rodzina i grupa rówieśnicza. Sprzymierzeńcy czy wzajemni konkurenci? W: K. Szczepańska-Woszczyna, M. Hronec (red.), Społeczno-ekonomiczne uwarunkowania rozwoju rodziny (s. 215–226). Dąbrowa Górnicza: Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Biznesu.
Parker, J. G., Asher, S. R. (1987). Peer relations and later personal adjustment: Are lowaccepted children at risk? Psychological Bulletin, 102(3), 357–389. https://doi.org/10.1037/0033-2909.102.3.357
Peterson, C., Seligman, M. E. P. (2004). Character Strengths and Virtues: A Handbook and Classification. Washington, DC: American Psychological Association; New York: Oxford University Press.
Pettit, G. S., Laird, R. D., Dodge, K. A., Bates, J. E., Criss, M. M. (2001). Antecedents and behaviour problem outcomes of parental monitoring and psychological control in early adolescence. Child Development, 72(2), 583–598. https://doi.org/10.1111/1467-8624.00298
Pieńkos, M (2015). Dziadkowie w wychowaniu wnuków na podstawie opinii ludzi młodych i starszych. Forum Pedagogiczne, 15(2), 279–289.
Pietrzak, R. H., Southwick, S.M. (2011). Psychological resilience in OEF-OIF Veterans: application of a novel classification approach and examination of demographic and psychosocial correlates. Journal of Affective Disorders, 133(3), 560–568. https://doi.org/10.1016/j.jad. 2011.04.028
Plopa, M. (2008). Więzi w małżeństwie i rodzinie. Kraków: Impuls Oficyna Wydawnicza.
Płotka, A. (2003). Zdrowy styl życia psychicznego. Lublin: Wydawnictwo „Neuro Centrum”.
Poleszak, W. (2004). Diagnoza relacji rówieśniczych w środowisku szkolnym. W: Z. Gaś (red.), Badanie zapotrzebowania na profilaktykę w szkole. Poradnik dla szkolnych liderów profilaktyki (s. 155–170). Lublin: Wydawnictwo Fundacji Masz Szansę.
Poncyliusz-Guranowska, L. (2022). Skuteczna komunikacja. Poradnik dla młodzieży. Wieliczka: Wydawnictwo Horyzonty.
Prinstein, M. J., La Greca, A. M. (2004). Childhood peer rejection and aggression as predictors of adolescent girl’s externalizing and health risk behaviors: A 6-year longitudinal study. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 72(1), 103–112. https://doi.org/10.1037/0022-006X.72.1.103
Ragu-Nathan, T. S., Tarafdar, M., Ragu-Nathan, B. S., Qiang Tu (2008). The consequences of technostress for end users in organizations: Conceptual development and empirical validation. Information Systems Research, INFORMS, 19(4), 417–433.
Rembowski, J. (1986). Rodzina w świetle psychologii. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Reykowski, J. (1966). Funkcjonowanie osobowości w warunkach stresu psychologicznego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Ritchie, D. L., Fitzpatrick, M. A. (1990). Family communication patterns: Measuring intrapersonal perceptions of interpersonal relationships. Communication Research, 17(4), 523–544. https://doi.org/10.1177/009365090017004007
Robins, R. W., John, O. P., Caspi, A., Moffitt, T. E., Stouthamer-Loeber, M. (1996). Resilient, over controlled, and under controlled boys. Three replicable personality types. Journal of Personality and Social Psychology, 70(1), 157–171. https://doi.org/10.1037/0022-3514.70.1.157
Rose, S. R., Fatout, M. F. (2003). Contemporary social issues affecting children and adolescents in family systems. Social Work Practice with Children and Adolescents, 50–67.
Rosenberg, M. B. (2001). Jak żyrafa rozmawia z szakalem. Charaktery, 7(54), 42–43. Wywiad przeprowadzony przez Dorotę Dołęgę.
Rosenberg, M. B. (2017). Porozumienie Bez Przemocy. Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca.
Ross, S. M., Smith, L. J., Casey, J., Slavin, R. E. (1995). Increasing the academic success of disadvantaged children: An examination of alternative early intervention programs. American Educational Research Journal, 32(4), 773–800. https://doi.org/10.2307/1163335
Rostowska, T. (2008). Małżeństwo, rodzina, praca a jakość życia. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Ruble, D. N., Dweck, C. S. (1995). Self-perceptions, person conceptions, and their development. W: N. Eisenberg (red.), Review of Personality and Social Psychology: Vol. 15. Social Development (s. 109–139). Thousand Oaks, CA: Sage.
Ryś, M. (2020). Poczucie własnej wartości w relacjach interpersonalnych i odporność psychiczna u osób wzrastających w różnych systemach rodzinnych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Kardynała Wyszyńskiego.
Ryś, M., Trzęsowska-Greszta, E. (2018). Kształtowanie się i rozwój odporności psychicznej. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 34(2), 164–196, https://fidesetratio.com.pl/ojs/index.php/FetR/article/view/522 [dostęp: 15.05.2023].
Saint-Exupéry, A. de (2018). Mały książę. Warszawa: Wydawnictwo RM.
Scarf, D., Hayhurst, J. G., Riordan, B. C., Boyes, M., Ruffman, T., Hunter, J. A. (2017). Increasing resilience in adole-scents: The importance of social connectedness in adventure education programs. Australasian Psychiatry, 25(2), 154–156. https://doi.org/10.1177/1039856216671668
Schab, L. M. (2023). Jesteś kimś więcej, niż myślisz – dla nastolatków. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne Profesjonalne.
Scoloveno, R. A. (2015). Theoretical model of health-related outcomes of resilience in middle adolescents. Western Journal of Nursing Research, 37(3), 342–359. https://doi.org/10.1177/0193945914524640
Seligman, M. E. P. (2011). Flourish: A Visionary New Understanding of Happiness and Wellbeing. New York: Free Press.
Seligman, M. E. P., Ernst, R., Gillham, K., Linkins, M. (2009). Positive education: Positive psychology and classroom interventions. Oxford Review of Education, 35(3), 293–311. https://doi.org/10.1080/03054980902934563
Selye, H. (1976). Forty years of stress research: Principal remaining problems and misconceptions. Canadian Medical Association Journal, 115(1), 53–56.
Sienkiewicz, H. (2021). Latarnik. Kraków: Wydawnictwo Edukacyjne GREG.
Sikorska, I. (2016). Mental Resistance during Childhood. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Sikorska, I., Adamczyk-Banach, M., Polak, M. (2021). Odporni rodzice – odporne dzieci. Jak zasoby psychiczne rodziny wpływają na odporność psychiczną dziecka. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 16, 2(60), 101–117. https://doi.org/10.35765/eetp.2021.1660.08
Sikorski, W. (2021). Psychologia relacji wewnątrz rodzinnych. Komunikowanie się i psychoterapia. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
Smahel, D., Brown, B. B., Blinka, L. (2012). Associations between online friendship and Internet addiction among adolescents and emerging adults. Developmental Psychology, 48, 381–388. https://doi.org/10.1037/a0027025
Smulczyk, M. (2017). Problematyka academic resilience – teoria, badania i praktyczne zastosowanie. Przegląd Badań Edukacyjnych, 2(23), 165. https://doi.org/10.12775/PBE.2016.078
Stahl, S. (2020). Jak myśleć o sobie dobrze? O sztuce akceptacji i życiu bez lęku, tłum. S. Miłkowska, M. Książkiewicz. Kraków: Wydawnictwo Otwarte.
Steele, R. G., Hall, J. A., Christofferson, J. L. (2020). Conceptualizing digital stress in adolescents and young adults: Toward the development of an empirically based model. Clinical Child and Family Psychology Review, 23(1), 15–26. https://doi.org/10.1007/s10567-019-00300-5
Stefańska-Klar, R. (2005). Późne dzieciństwo. Młodszy wiek szkolny. W: B. Harwas-Napierała, J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka. Charakterystyka okresów życia człowieka, t. 2 (s. 130–162). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Strelau, J., Doliński, D. (2008). Psychologia. Podręcznik akademicki. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Szymański, M. J. (2000). Studia i szkice z socjologii edukacji. Warszawa: Wydawnictwo APS.
Tan, J.-P., Buchanan, A., Flouri, E., Attar-Schwartz, S., Griggs, J. (2010). Filling the parenting gap? Grandparent involvement with U.K. adolescents. Journal of Family Issues, 31(7), 992–1015. https://doi.org/10.1177/0192513X09360499
Taylor, Z., Conger, R. D. (2017). Promoting strengths and resilience in single-mother families. Child Development, 88(2), 350–358. https://doi.org/10.1111/cdev.12741
Terelak, J. F. (1999). Źródła stresu. Teoria i badania. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Wyszyńskiego.
Terelak, J. F. (2001). Psychologia stresu. Bydgoszcz: Oficyna Wydawnicza Branta.
Thomese, F., Liefbroer, A. C. (2013). Childcare and child births: The role of grandparents in the Netherlands. Journal of Marriage and Family, 75(2), 403–421. https://doi.org/10.1111/jomf.12005
Trzebińska, E. (2008). Psychologia pozytywna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Turkiewicz-Maligranda, A. (2014). Prężność osobowa jako osobowościowy zasób zdrowotny. Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne, 4(2), 173–176.
van der Schuur, W. A., Baumgartner, S. E., Sumter, S. R., Valkenburg, P. M. (2018). Media multitasking and sleep problems: A longitudinal study among adolescents. Computers in Human Behavior, 81, 316–324. https://doi.org/10.1016/j.chb.2017.12.024
Walęcka-Matyja, K. (2022). Family values and mental health in adulthood – The perspective of transverse research. Quarterly Journal Fides et Ratio, 4(52), 54–66. https://doi.org/10.34766/fetr.v4i52.1125
Walęcka-Matyja, K., Janicka, I. (2021). Rodzina jako wartość. Analiza psychologiczna wartości rodzinnych. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Walęcka-Matyja, K., Napora, E. (2022). Psychologiczne uwarunkowania osiągnięć szkolnych uczniów. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Waller, M. A. (2001). Resilience in ecosystemic context: Evolution of the concept. American Journal of Orthopsychia-try, 71(3), 290–297. https://doi.org/10.1037/0002-9432.71.3.290
Werner, E. E. (1993). Risk, resilience, and recovery: Perspectives from the Kauai Longitudinal Study. Development and Psychopathology, 5(4), 503–515. https://doi.org/10.1017/S095457940000612X
Węglarz, J., Bentkowska, D. (2020). Trening umiejętności społecznych dzieci i młodzieży. Przewodnik dla terapeutów. Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia.
Windle, G., Bennett, K. M., Noyes, J. (2011). A methodological review of resilience measurement scales. Health and Quality of Life Outcomes, 9(8), 1–18. https://doi.org/10.1186/1477-7525.
Wrzesień, W. (2001). Jakość życia a pokolenie. W: A. Wachowiak (red.), Jak żyć? Wybrane problemy jakości życia (s. 113–143). Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
Wysota, M. (2019). Kwestionariusz wzorców komunikacji rodzinnej (KWKR) – konstrukcja i ocena psychometryczna. Polskie Forum Psychologiczne, 24(2), 205–224. https://doi.org/10.14656/PFP20190204
Zawadzka, A. (1999). Oddziaływanie dziadków a wypoczynek wnuków. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Zhang, F., Wu, Y. (2021). Living with grandparents: Multi-generational families and the academic performance of grandchildren in China. Chinese Journal of Sociology, 7(3), 413–443. https://doi.org/10.1177/2057150X211028357
Zhang, M., Li, Y. J. (2019). Family fortunes: The persisting grandparents’ effects in contemporary British society. Social Science Research, 77, 179–192. https://doi.org/10.1016/j.ssresearch.2018.08.010
Fakty i mity o psychicznej odporności, https://charaktery.eu/artykul/fakty-i-mity-o-psychicznej-odpornosci [dostęp: 30.11.2022].
https://fdds.pl/co-robimy/raporty-z-badan/2021-2/lokalna-oferta-wsparcia-i-pomocy-dla-dzieci-pokrzywdzonych-przestepstwem-i-ich-opiekunow-diagnoza-sytuacji-w-polsce-2021.html [dostęp: 10.09.2023].
https://www.mlodeglowy.pl [dostęp: 18.09.2023].
https://www.nask.pl/pl/raporty/raporty/4295,RAPORT-Z-BADAN-NASTOLATKI-30-2021.html [dostęp: 25.11.2022].
https://www.unaweza.org/aktualnosci/mlode-glowy-raport-z-badania/ [dostęp: 18.09.2023].
Opublikowane: 2 stycznia 2025
Zapraszamy na spotkanie z prof. Wojciechem Woźniakiem – autorem książki „Państwo, które działa. O fińskich politykach publicznych”.
Opublikowane: 16 grudnia 2024
Polecamy nowy tekst blogowy, w którym Kamil Śmiechowski nawiązuje do książki „Społeczny udział w tworzeniu miejskiej polityki klimatycznej. Przykład Łodzi”
Opublikowane: 9 grudnia 2024
Zapraszamy na panel dyskusyjny, poświęcony książkom o twórczości dwóch laureatek Nagrody Literackiej im. Juliana Tuwima – Hanny Krall (2014) i Małgorzaty Szejnert (2019) – “Krall. Tkanie”
