Mistyczne marzenie. O „Pieśniach sobie śpiewanych” Konstancji Benisławskiej na tle kobiecej literatury dawnej

Kamila Żukowska

doi:10.18778/8331-057-2

Mistyczne marzenie. O „Pieśniach sobie śpiewanych” Konstancji Benisławskiej na tle kobiecej literatury dawnej

PRZEJDŹ DO KSIĘGARNI

Kamila Żukowska

Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, Instytut Filologii Polskiej i Logopedii, Zakład Literatury Dawnej, Edytorstwa i Nauk Pomocniczych, 90-236 Łódź, ul. Pomorska 171/173

https://orcid.org/0000-0003-2319-8040

Tom: XX

Serie: Analecta Literackie i Językowe

ISBN

ISBN-13 (15): 978-83-8331-057-2

ISBN (e-book)

ISBN-13 (15): 978-83-8331-058-9

DOI: https://doi.org/10.18778/8331-057-2

Słowa kluczowe: Konstancja Benisławska, Pieśni sobie śpiewane, literatura kobieca, mistycyzm, literatura staropolska

Opublikowane: 30 grudnia 2022

Kategorie: Filologia polska,

Pliki do pobrania

PRZECZYTAJ FRAGMENT

Książka poświęcona jest utworom Konstancji Benisławskiej (1747-1806), osiemnastowiecznej poetki z Inflant Polskich. Jej zbiór poetycki „Pieśni sobie śpiewane” stanowi przykład religijnej literatury autorstwa kobiety świeckiej, należącej do jednego z pierwszych pokoleń nieanonimowych pisarek. Analiza utworów Benisławskiej została przeprowadzona na tle staropolskiej literatury kobiecej ze szczególnym uwzględnieniem twórczości dawnych mistyczek oraz klimatu światopoglądowego, w którym kobieca twórczość literacka się kształtowała.
Szczegółowej analizie poddano tu tradycję literacką, na której „Pieśni” się ukształtowały, obraz świata przedstawionego oraz charakter drogi mistycznej, której doświadcza podmiot utworów Benisławskiej.

Co najmniej od lat dziewięćdziesiątych XX wieku podkreśla się potrzebę bardziej szczegółowych badań nad staropolską twórczością kobiet, w większości na lata została zupełnie „zapomnianej”. Niniejsza monografia wpisuje się w nurt badań rewizjonistycznych i zarazem hermeneutycznych nad dawną literaturą kobiecą, a jej celem jest poszerzenie wiedzy nie tylko o poezji Benisławskiej, ale także o kulturowym pejzażu, na którym poezja ta powstała.

Pieśni sobie śpiewane od Konstancyi z Ryków Benisławskiej Stolnikowej Księstwa Inflantskiego za naleganiem przyjaciół z cienia wiejskiego na jaśnią wydane, Wilno 1776, Drukarnia J. K. Mci Akademicka. Dostępny: https://polona.pl/item/piesni-sobie-spiewane-od-konstancyi-z-rykow-benislawskiey-za-naleganiem-przyjaciol,MTMxMzc1NA/3/#info:metadata [dostęp: 5.05.2022].

Benisławska Konstancja, Pieśni sobie śpiewane, oprac. T. Brajerski, J. Starnawski, Lublin 1958, „Komisja Badań nad Literaturą Katolicką”, t. 1, Wydawnictwo KUL.

Benisławska Konstancja, Pieśni sobie śpiewane, oprac. T. Chachulski, Warszawa 2000, „Biblioteka Pisarzy Polskiego Oświecenia”, t. 2, Wydawnictwo IBL PAN.

Bentkowski Feliks, Historia literatury polskiej, t. 2, Warszawa 1814, Zawadzki i Komp.

Boniecki Adam, Herbarz Polski. Część I. Wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach szlacheckich, Warszawa 1899, Gebethner i Wolff.

Borowy Wacław, Benisławska, [w:] K. Benisławska, Pieśni sobie śpiewane, oprac. T. Brajerski, J. Starnawski, Lublin 1958, Wydawnictwo KUL, s. VII–XXIII.

Borowy Wacław, O poezji polskiej w wieku XVIII, Warszawa 1978, PIW.

Brajerski Tadeusz, O języku „Pieśni” Konstancji Benisławskiej, Lublin 1961, Wydawnictwo KUL.

Chachulski Tomasz, „Hej gdybym stworzyć hymn zdołała nowy!” O „Pieśniach sobie śpiewanych” Konstancji Benisławskiej, [w:] Motywy religijne w twórczości pisarzy polskiego oświecenia, red. T. Kostkiewiczowa, Lublin 1998, Wydawnictwo KUL, s. 77–92.

Chachulski Tomasz, Komentarz edytorski, [w:] K. Benisławska, Pieśni sobie śpiewane, Warszawa 2000, „Biblioteka Pisarzy Polskiego Oświecenia”, t. 2, Wydawnictwo IBL PAN, s. 169–183.

Chachulski Tomasz, Objaśnienia, [w:] K. Benisławska, Pieśni sobie śpiewane, Warszawa 2000, „Biblioteka Pisarzy Polskiego Oświecenia”, t. 2, Wydawnictwo IBL PAN, s. 185–224.

Chachulski Tomasz, Opóźnione pokolenie. Studia z „recepcji głębokiej” Jana Kochanowskiego w poezji polskiej XVIII wieku, Warszawa 2006, Wydawnictwo IBL PAN.

Chachulski Tomasz, Wprowadzenie do lektury, [w:] K. Benisławska, Pieśni sobie śpiewane, Warszawa 2000, s. 5–19, „Biblioteka Pisarzy Polskiego Oświecenia”, t. 2, Wydawnictwo IBL PAN.

Demkowicz Agata, Utwory religijne Konstancji Benisławskiej a tradycja mistyki hiszpańskiej (św. Teresa z Avili, św. Jan od Krzyża), „Tematy i Konteksty” 2016, nr 6 (11), s. 317–329.

Gorzelana Joanna, Mitologizmy w poezji religijnej polskiego oświecenia, „Opera Slavica” 2016, nr 4, s. 17–27.

Hombek Danuta, Książka polska w ogłoszeniach prasowych XVIII wieku. Źródła, t. 7: Prasa prowincjonalna, cz. I :Wielkie Księstwo Litewskie, Kraków 2021, Universitas.

Hombek Danuta, Grzeszczuk Stanisław, Książka polska w ogłoszeniach prasowych XVIII wieku. Źródła, t. 1: „Gazeta Warszawska” 1774–1785, red. Z. Goliński, cz. 1, Wrocław 1992, Wydawnictwo „Wiedza o Kulturze”.

Jankowski Czesław, Na marginesie literatury. Szkice i wrażenia, Kraków 1906, Wydawnictwo G. Gebethner i Spółka.

Jankowski Czesław, W sprawie „Pieśni sobie śpiewanych” stolnikowej Benisławskiej, „Słowo” 1891, nr 29, s. 2 (przedruki w: „Tygodniku Ilustrowanym” 1893, nr 177, s. 308; nr 178, s. 327; nr 179, s. 343; nr 180, s. 362; nr 181, s. 375 i 378).

Kaczmarzyk Mieczysław, Przejawy retoryki epigramatycznej w „Pieśniach sobie śpiewanych” Konstancji Benisławskiej, „Roczniki Humanistyczne” 1973, t. 21, s. 33–63.

Kaczmarzyk Mieczysław, Wpływ zasad retoryki oratorskiej na sposób kształtowania wypowiedzi poetyckiej w „Pieśniach sobie śpiewanych” Konstancji Benisławskiej, „Seminare. Poszukiwania Naukowe” 1975, nr 1, s. 231–271.

Manteuffel Gustaw, Inflanty Polskie poprzedzone ogólnym rzutem oka na siedmiowiekową przeszłość całych Inflant, Poznań 1879, Księgarnia Jana Konstantego Żupańskiego.

Mazurkowa Bożena, O wypowiedziach zalecających w polskich drukach z drugiej połowy XVIII wieku, [w:] Wypowiedzi zalecające w książce dawnej i współczesnej, red. M. Jarczykowa, B. Mazurkowa, M. Marcinkowska-Malara, Katowice 2015, s. 169–193, Wydawnictwo UŚ.

Niesiecki Kasper, Herbarz Polski Kacpra Niesieckiego SJ powiększony dodatkami z późniejszych autorów, rękopismów, dowodów urzędowych i wydany przez Jana Nep. Bobrowicza, t. 2, Lipsk 1832, Breikopf i Haertel.

Obremski Krzysztof, Modlitewne uniesienie i stanowe realia, [w:] Pisarki polskie epok dawnych, red. K. Stasiewicz, Olsztyn 1998, s. 163–171, Wydawnictwo WSP.

Prawa, konstytucyje i przywileje Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego i wszystkich prowincyi należących: na walnych Sejmach Koronnych od Sejmu Wiślickiego roku Pańskiego 1347. Aż do ostatniego Sejmu uchwalone. Volumen Septimum: Ab Anno 1764. Ad Anno 1768, Acta Reipublicć Continens, t. 7, Warszawa 1782, w drukarni J. K. Mci i Rzeczypospolitej u Księży Scholarum Piarum.

Sowiński Jan, O uczonych Polkach, Warszawa–Krzemieniec 1821, N. Glücksberg.

Uścińska Anna, Konteksty mistyczne „Pieśni sobie śpiewanych” Konstancji Benisławskiej, „Inskrypcje” 2013, z. 1 (1), s. 11–23.

Uruski Seweryn, Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, t. 1, Warszawa 1904, Gebethner i Wolf.

Weysenhoff Józef, Kronika rodziny Weyssów-Weyssenhoffów, Wilno 1935, Wydawca Weysenhoff Józef.

Zajas Krzysztof, Nieobecna kultura. Przypadek Inflant Polskich, Kraków 2008, Universitas.

Żukowska Kamila, Devotus Feminus Sexus. Konstancja Benisławska’s Religious Poetry as an Example of Women’s Poetic Prayers, „Inskrypcje” 2019, R. 8, z. 2, s. 75–90.

Żukowska Kamila, Utwory maryjne „Pieśni sobie śpiewanych” Konstancji Benisławskiej a tradycja teologiczna i literacka, „Meluzyna” 2018, 1/8, s. 43–59.

Żukowska Kamila, Źródła poezji Konstancji Benisławskiej. Barokowa elegia pokutna a „Pieśni sobie śpiewane”, „Meluzyna” 2020, nr 1, s. 5–17.

Autobiografia mistyczna M. Teresy od Jezusa Karmelitanki Bosej Anny Marii Marchockiej, 1603–1652, wyd. K. Górski, Poznań 2009, Wydawnictwo UAM.

Baka Józef, Poezje, oprac. A. Czyż, A. Nawarecki, Warszawa 1986, PIW.

Barca Calderon Pedro de la, Życie snem, tłum. J. Szujski, Sandomierz 2014, Armoryka.

Biblia to jest Księgi Starego i Nowego Testamentu […] przez Jakuba Wujka […],Kraków 1599, Drukarnia Łazarzowa, Dostępny: http://www.madel.jezuici.pl/biblia/Mt.html#VI [dostęp: 5.05.2022].

Bolesławiusz Klemens, Przeraźliwe echo trąby ostatecznej abo Cztery rzeczy ostatnie człowieka czekające, wyd. J. Sokolski, Warszawa 2004, „Biblioteka Pisarzy Staropolskich”, t. 29, Wydawnictwo IBL PAN.

Brzechffa Stanisław, Skarb bogaty w przezacnym klasztorze panien chełmińskim Benedykta św. świeżo odkryty, Kraków 1633, Drukarnia Franciszka Cezarego. Dostępny: https://polona.pl/item/skarb-bogaty-wprzezacnym-klasztorze-panien-chelminskich-benedikta-swietego-swiezo,NzQwNTIxNTM/0/#info:metadata [dostęp: 5.05.2022].

Chrościński Wojciech, Krótki zbiór duchownych zabaw, Częstochowa 1710, Drukarnia Jasnej Góry. Dostępny: https://polona.pl/item/krotki–zbior–dvchownych–zabaw,MzYwNjM/2/#info:metadata [dostęp: 5.05.2022].

Chrościński Wojciech, Projekt na mody francuskie w Polszcze, [w:] Wyciągi piotrowickie czyli niektóre wyjątki z księgozbioru piotrowickiego. Posz. 1, oprac. A.E. Koźmian, Piotrowice Wieś 1845, Nakładem Zygmunta Shlettera. Dostępny: https://polona.pl/item/wyciagi-piotrowickie-czyli-niektore-wyiatkiz-ksiegozbioru-piotrowickiego-posz-2,ODIyNDg2ODI/ [dostęp: 5.05.2022].

Czartoryski Adam Kazimierz, List Mikołaja Doświadczyńskiego pisany do Teodora Weichardta do Tulczyna radząc Jemu, aby się ożenił z Nipuanką, b.m.w., 1787. Dostępny : https://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/404261/edition/499432/content [dostęp: 5.05.2022].

Dobiński Stanisław, Świt wierszów na Świętej Maryi Panny światu wydany, Warszawa 2011, „Biblioteka Dawnej Literatury Popularnej i Okolicznościowej”, t. 8, Neriton.

Drużbacka Elżbieta, Zbiór rytmów duchownych, panegirycznych, moralnych i światowych W. Jmci Pani Elżbiety z Kowalskich Drużbackiej Skarbnikowej Żydaczewskiej, Warszawa 1752, W Drukarni J.K. Mości. Dostępny: https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/13950/edition/22431/content [dostęp: 5.05.2022].

Fawor miłości Boskiej przez cudowną serca panieńskiego zamianę s. Katarzynie Sieneńskiej od Chrystusa Pana Oblubieńca jej uczyniony…, Kraków 1663, W Drukarni Anny Teresy wdowy Andrz. Piotrk. Dostępny: https://polona.pl/item/fawor-milosci-boskiey-przez-cudowna-panienskiego-serca-zamiane-s-katarzynie-senenskiey,MzgyODc1OTM/4/#info:metadata [dostęp: 5.05.2022].

Fiszerowa Wirydianna, Dzieje moje własne i osób postronnych. Wiązanka spraw poważnych, tłum. E. Raczyński, Londyn 1975, Nakł. tłumacza.

Fryczyński Jakub, Przedmowa, [w:] F.U. Radziwiłłowa, Tragedyje i komedyje przednio dowcipnym wynalazkiem, wybornym wiersza kształtem, bujnością rzeczy i poważnymi przykładami znamienite, Żółkiew 1754, Drukarnia Żółkiewska.

Glaber Andrzej, Gadki o składności członków człowieczych z Arystotelesa i też inszych mędrców wybrane, wyd. J. Rostafiński, Kraków 1893, Akademia Umiejętności.

Godzinki o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny i litania loretańska, Kraków 1946, Drukarnia Związkowa.

Grabowiecki Sebastian, Rymy duchowne, oprac. K. Mrowcewicz, Warszawa 1996, „Biblioteka Pisarzy Staropolskich”, t. 5, Wydawnictwo IBL PAN.

Haur Jakub Kazimierz, Skład abo skarbiec znakomity sekretów ekonomijej ziemiańskiej…, Kraków 1693, W Drukarni Mikołaia Aleksandra Schedla s. 238. Dostępny: https://polona.pl/item/sklad-aboskarbiec-znakomity-sekretow-oekonomiey-ziemianskiey,MzMyOTkxNg/3/#info:metadata [dostęp: 5.05.2022].

Insza pieśń nabożna, [w:] K. Kaczor-Scheitler, Mistycyzm hiszpański w piśmiennictwie polskich karmelitanek XVII i XVIII wieku, Łódź 2005, Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie, s. 292.

Jabłonowski Józef Stanisław, Zabawa chrześcijańska albo żywot zbawienny Pana Boga naszego Jesusa Chrystusa, troistemi epigramatami wyrażony przez pewnego szlachcicia polskiego; tegoż autora i inne myśli chrześcijańskie w polski wiersz zebrane, wszystko na chwałę Bożą, Lwów 1700, Drukarnia Jezuitów. Dostępny: https://dbc.wroc.pl/dlibra/publication/9582/edition/8665/content [dostęp: 5.05.2022].

Jagodyński Stanisław Serafin, Dworzanki, oprac. R. Krzywy, Warszawa 2016, „Biblioteka Dawnej Literatury Popularnej i Okolicznościowej”, t. 30, Sub Lupa.

Jagodyński Stefan Serafin, Pieśni katolickie nowo reformowane, Kraków 1638, Drukarnia Franciszka Cezarego. Dostępny: https://polona.pl/item/piesni-katholickie-nowo-reformowane-z-polskich-na-lacinskie-a-z-lacinskich-na-polskie,MTE0NDQ5Mjc5/4/#info:metadata [dostęp: 5.05.2022].

Jezierski Franciszek Salezy, Niektóre wyrazy porządkiem abecadła zebrane i stosownymi do rzeczy uwagami objaśnione, Kraków 1791, Michał Gröll. Dostępny: https://www.dbc.wroc.pl/dlibra/doccontent?id=23824 [dostęp: 5.05.2022].

Juniewicz Karol Mikołaj, Refleksyje duchowne, wstęp i oprac. M. Pieczyński, Warszawa 2013, „Biblioteka Pisarzy Staropolskich”, t. 37, Wydawnictwo IBL PAN.

Kantyczka 4: Imię Jezus i Maryja, [w:] H. Popławska, Rękopiśmienne kantyczki po polsku z XVII wieku – problemy proweniencji i autorstwa, „Napis” 2003, t. 9, s. 85.

Karmanowski Olbrycht, [Nagrobek Minosowi] Temuż trzeci, [w:] „Wysoki umysł w dolnych rzeczach zawikłany” Antologia polskiej poezji metafizycznej epoki baroku, oprac. K. Mrowcewicz, Warszawa 1993, Wydawnictwo IBL PAN, s. 119.

Karmanowski Olbrycht, O śnie, [w:] I w odmianach czasu smak jest. Antologia polskiej poezji epoki baroku, oprac. J. Sokołowska, Warszawa 1991, PIW, s. 259–260.

Karmanowski, Pieśń 3, [w:] „Wysoki umysł w dolnych rzeczach zawikłany” Antologia polskiej poezji metafizycznej epoki baroku, oprac. K. Mrowcewicz, Warszawa 1993, Wydawnictwo IBL PAN, s. 105–107.

Katullus, Poezje wszystkie, tłum. G. Franczak, A. Klęczar, Kraków 2013, Homini.

Kniaźnin Dionizy Kniaźnin, Wybór poezji, oprac. W. Borowy, Wrocław 1948, BN I 129, Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Kochanowski Jan, Dzieła polskie, oprac. J. Krzyżanowski, Warszawa 1972, PIW.

Kochanowski Jan, Fraszki, oprac. J. Pelc, Wrocław–Warszawa–Kraków 1998, BN I 163, Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Kochowski Wespazjan, Chrystus cierpiący, według tekstu Ewangieliji świętej wierszem polskim wystawiony, Kraków 1681, w Drukarni Schedlów.

Kochowski Wespazjan, Ogród panieński, wyd. W. Pawlak, R. Mazurkiewicz, Warszawa 2019, „Biblioteka Pisarzy Staropolskich”, t. 47, Wydawnicywo IBL PAN.

Kochowski Wespazjan, Różaniec Najśw. Maryi Panny według zwyczaju kaznodziejskiego rytmem polskim wyrażony, Kraków 1888, W Drukarni Fr. Kulczyckiego.

Kochowski Wespazjan, Utwory poetyckie, wybór, oprac. M. Eustachiewicz, Wrocław–Warszawa–Kraków 1991, BN I 92, Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Krótkie zebranie żywota świątobliwego Matki Anny a Jezu […] przez W. O. Stefana od św. Teresy, niegdy prowincjała, napisane, [w:] K. Górski, M. Borkowska, Historiografia zakonna a wzorce świętości w XVII wieku, Warszawa 1984, Wydawnictwo ATK, s. 41–118.

Kto mi dał skrzydła, [w:] K. Kaczor-Scheitler, Mistycyzm hiszpański w piśmiennictwie polskich karmelitanek XVII i XVIII wieku, Łódź 2005, Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie, s. 296.

Lacki Aleksander Teodor, Pobożne pragnienia, oprac. K. Mrowcewicz, Warszawa 1997, „Biblioteka Pisarzy Staropolskich”, nr 9, Wydawnictwo IBL PAN.

Laterna Marcin, Harfa duchowna to jest dziesięć rozdziałów modlitw katolickich…, Kraków 1611, w Drukarni Andrzeja Piotrowczyka, s. 656–661. Dostępny: https://www.dbc.wroc.pl/dlibra/doccontent?id=34318 [dostęp: 5.05.2022].

Leśmian Bolesław, Napój cienisty, Warszawa 1936, Drukarnia Naukowa Towarzystwa Wydawniczego.

Literatura konfederacji barskiej, t. 1: Dramaty, oprac. J. Maciejewski, A. Bąbel, A. Grabowska-Kuniczuk, J. Wójcicki, Warszawa 2005, DiG.

Literatura konfederacji barskiej, t. 3: Wiersze, red. J. Maciejewski, A. Bąbel, A. Grabowska-Kuniczuk, J. Wójcicki, Warszawa 2008, DiG.

Loyola Ignacy, Ćwiczenia duchowne, tłum. J. Ożóg, Kraków 1996, Wydawnictwo WAM.

Loyola Ignacy, Pisma wybrane, oprac. M. Bednarz, S. Filipowicz, E. Skórka, t. 2, Kraków 1969, Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy.

Lubomirski Stanisław Herakliusz, Adverbium pierwsze, [w:] S.H. Lubomirski, t. 1: Teksty, wyd. A. Karpiński, oprac. M. Mejor, Warszawa 1995, Semper, s. 138–145.

Lubomirski Stanisław Herakliusz, De remediis animi humani, [w:] G. Raubo, Barokowy świat człowieka, Poznań 1997, WiS, s. 38–39.

Lubomirski Stanisław Herakliusz, Rozmowy Artaksesa i Ewandra, wyd. J. Dąbkowska-Kujko, Warszawa 2006, „Biblioteka Pisarzy Staropolskich”, t. 32, Wydawnictwo IBL PAN.

Łącznowolski Jakub, Nowe zwierciadło modzie dzisiejszego stroju akomodowane, oprac. P. Borek, E. Wrona, Warszawa 2013, Neriton.

Miaskowski Kasper, Zbiór rytmów, wyd. A. Nowicka-Jeżowa, Warszawa 1995, „Biblioteka Pisarzy Staropolskich”, t. 3, Wydawnictwo IBL PAN.

Minasowicz Józef Epifani, II, [w:] Zbiór rytmów duchownych, panegirycznych, moralnych i światowych J. Mci Elżbiety Drużbackiej…, Warszawa 1752, W Drukarni JK. Mci Rzeczypospol: Collegij Scholarum Piarum, s. 548. Dostępny: https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/13950/edition/22431/content [dostęp: 5.05.2022].

Modrzewski Andrzej Frycz, O poprawie Rzeczypospolitej, tłum. C. Bazylik, Warszawa 1953, PIW.

Morawska z Radziwiłłów Teofila Konstancja, Diariusz podróży europejskiej w latach 1773–1774, oprac. B. Rok, Wrocław 2002, Wyd. UWR.

Morsztyn Hieronim, Vanitas vanitatum et omnia vanitas, [w:] H. Morsztyn, Światowa rozkosz, wyd. A. Karpiński, Warszawa 1995, „Biblioteka Pisarzy Staropolskich”, t. I, Wydawnictwo IBL PAN, s. 41–42.

Morsztyn Zbigniew, Emblema 14, [w:] Z. Morsztyn, Muza domowa, t. 2, oprac. J. Dürr-Durski, Warszawa 1954, PIW, s. 19.

Mostowska z Radziwiłłów Anna, Strach w Zameczku, Posąg i Salamandra, Kraków 2002, Universitas.

Naborowski Daniel, Cień, Krótkość żywota, [w:] „Wysoki umysł w dolnych rzeczach zawikłany”. Antologia polskiej poezji metafizycznej epoki baroku, oprac. K. Mrowcewicz, Warszawa 1993, Wydawnictwo IBL PAN, s. 93–96, 100.

Niemiryczowa Antonina, Pod Świętym Duchem, [w:] A. Czyż, Ja i Bóg, Poezja metafizyczna późnego baroku, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1988, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 104.

Oblubieńcze mój miły i Panie, [w:] M. Hanusiewicz-Lavallee, Prywatność w rękopiśmiennej poezji polskich karmelitanek, „Barok” 2011, nr 18/2, s. 21.

Ojcze nasz – nasz. Przekłady, parafrazy i inne literackie opracowania Modlitwy Pańskiej, oprac. J. Choroszy, Wrocław 2008, Agencja Wydawnicza a linea.

Opaliński Krzysztof, Satyry, oprac. L. Eustachiewicz, Wrocław 1953, BN I 147, Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Paprocki Bartosz, Dziesięć przykazań mężowo, które każda poczciwa a cnotliwa małżonka ma umieć, Kraków 1575, Druk. Macieja Wirzbięty. Dostępny: https://cyfrowe.mnk.pl/dlibra/publication/1113/edition/971/content?ref=desc [dostęp: 5.05.2022].

Petrycy Sebastian, Ekonomiki Arystotelesowej […] tłumaczenie, Kraków 1602, W Drukarni Łazarzowej, s. 52. Dostępny: https://polona.pl/item/oekonomiki-aristotelesowey-to-iest-rzadv-domowego-z-dokladem-ksiegi-dwoie-w-ktorych-sie,ODMyNjU0OTQ/6/#info:metadata [dostęp: 5.05.2022].

Pieśń insza, [w:] K. Kaczor-Scheitler, Mistycyzm hiszpański w piśmiennictwie polskich karmelitanek XVII i XVIII wieku, Łódź 2005, Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie, s. 245.

Pieśń o Krzyżu, [w:] K. Kaczor-Scheitler, Mistycyzm hiszpański w piśmiennictwie polskich karmelitanek XVII i XVIII wieku, Łódź 2005, Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie, s. 290.

Pobudka szukających Boga przez różne nauki Chrystusowe Mechtyldzie i Gertrudzie objawione, z ksiąg tychże świętych wyjęte, przedtem w Poznaniu drukowane, teraz zaś za pozwoleniem Zwierzchności duchownej sumptem niektórej samego Boga w sprawach swoich zawsze szukającej Jaśnie Oświeconej Pani dla pożytku wielu dusz przedrukowana, Lwów 1747, b.m.w.

Poezyje Elżbiety Drużbackiej z popiersiem autorki, wyd. J.N. Bobrowicz, t. 1 i 2, Lipsk 1837, Breitkopf et Haertel.

Post tenebras spero lucem, [w:] Anonim, Typus Mundi, Apud Joan Gnobbaret, Antwerpia 1627. Dostępny: http://emblems.let.uu.nl/tm1627028.html [dostęp: 5.05.2022].

Potocki Wacław, Siedm pieśni na siedm artykułów Modlitwy Pańskiej do Chrystusa Pana, [w:] Ojcze nasz – nasz. Przekłady, parafrazy i inne literackie opracowania Modlitwy Pańskiej, oprac. J. Choroszy, Wrocław 2008, A Linea, s. 353–368.

Przyłęcki Franciszek, Teologia duchowna i ascetyczna trzema mistycznej nauki drogami: oczyszczającą, oświecającą i jednoczącą każdego katolika do chrześcijańskiej doskonałości prowadząca, Wilno 1763, w Drukarni J.K.M. Akadem: Soc. Jesu. Dostępny: http://sbc.wbp.kielce.pl/dlibra/publication/43297/edition/42738/content?ref=desc [dostęp: 5.05.2022].

Psalmy polskie czasu reformy. Tetrapla łódzka na 500 lat Reformacji, wyd. D. Kowalska, K. Płachcińska, J. Płuciennik, Łódź 2017, Wydawnictwo UŁ.

Quis levior? cui plus ponderis addit amor, [w:] Typus Mundi, Apud Joan Gnobbaret, Antwerpia 1627. Dostępny: https://emblems.hum.uu.nl/tm1627004.html. [dostęp: 5.05.2022].

Radziwiłłowa Franciszka Urszula, Do księży, [w:] B. Judkowiak, Słowo inscenizowane. O Franciszce Urszuli Radziwiłłowej – poetce, Poznań 1992, WiS, s. 66.

Radziwiłłowa z Mycielskich Anna Ludwika, Wiersze z melancholijej po śmierci śp. męża mego najukochańszego pisane, w których opisane jest całe życie moje, [w:] R. Krzywy, Dusza rogata. Autobiograficzny wiersz Anny Ludwiki z Mycielskich Radziwiłłowej, „Pamiętnik Literacki” 2018, z. 4, s. 251–270.

Roczne dzieje kościelne od narodzenia Pana i Boga naszego Jesusa Chrystusa, wybrane z Rocznych dziejów kościelnych Cesara Baroniusza, kardynała S.R.K. nazwanych Annales ecclesiastici, Kraków 1607, Drukarnia Andrzeja Piotrowczyka. Dostępny: https://polona.pl/item/roczne-dzieje-koscielne-od-narodzenia–pana-i-boga-naszego-jesusa-chrystusa-wybrane-z,MTA5MDgxMTE1/1/#info:metadata [dostęp: 5.05.2022].

Sarbiewski Maciej Kazimierz, Do świętej Dziewicy Matki, Do Najświętszej Panny, tłum. J. Ejsmond, [w:] Matka Boska w poezji polskiej, t. 2: Antologia, oprac. M. Jasińska i in., Lublin 1959, Wydawnictwo KUL, s. 34-37.

Sarbiewski Maciej Kazimierz, O poezji doskonałej, tłum. M. Plezia, oprac. S. Skimina Wrocław 1954, Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Sęp Szarzyński Mikołaj, Poezje zebrane, oprac. R. Grześkowiak, Warszawa 2001, „Biblioteka Pisarzy Staropolskich”, t. 23, Wydawnictwo IBL PAN.

Shakespeare William, Hamlet, tłum. J. Paszkowski [w:] W. Shakespeare, Dzieła wszystkie, t. 6, tłum. J. Paszkowski, Warszawa 1973, PIW.

Skarb osobliwszego nabożeństwa, czyli Raj duszy pobożnej, to jest: Prawdziwy i czysty duch najwyborniejszych modłów, po największej części przez samego Chrystusa Pana podanych […], które z miodopłynnych i boskich objawień świętych i nader Bogu miłych dziewic Gertrudy i Mechtyldy […] są wyjęte, Bochnia 1858, Drukarnia Wawrzyńca Pisza. Dostępny: https://polona.pl/item/skarb-osobliwszego-nabozenstwa-czyli-raj-duszy-poboznej-to-jest-prawdziwy-i-czysty,OTI4ODY2MjY/6/#info:metadata [dostęp: 5.05.2022].

Skarby niebieskich tajemnic to jest Księgi Objawienia Niebieskiego Świętej Matki Brygitty [...] Księżnej Nerycki ze Szwecyjej [...] z łacińskich na polskie przełożone przez zakonnika Braci mniejszych Ojców Bernardynów, Zamość 1698, Drukarnia Akademicka. Dostępny: https://www.sbc.org.pl/dlibra/showcontent/publication/edition/17059?id=17059 [dostęp: 5.05.2022].

Skarga Piotr, Na dzień Wniebowzięcia Przeczystej Matki Bożej z Kazań na niedziele i święta całego roku, [w:] Kazania w kulturze polskiej. Kazania maryjne, red. K Panuś, R. Mazurkiewicz, t. 1, Kraków 2014, UNUM, s. 125–140.

Stanisławska Anna, Transakcyja abo opisanie całego życia jednej sieroty, żałosne treny od tejże samej pisane roku 1685, wyd. I. Kotowa Kraków 1935, Polska Akademia Umiejętności.

Szemiot Stanisław Samuel, Summariusz wierszów, wyd. i oprac. S. Korolko, Warszawa 1981, Pax.

Szklińska Ludwika, Duchowa melodia, Pieśni nabożne, wyd. A. Czyż, „Ogród. Kwartalnik Humanistyczny” 2017, nr 1–4, s. 15–39.

Św. Teresa z Ávila, Księga życia, tłum. H. P. Kossowski, Warszawa 2001, De Agostini.

Św. Teresa od Jezusa, Droga doskonałości, [w:] taż, Dzieła, t. 2, tłum. ks. H.P. Kossowski, Kraków 1987, WKB.

Św. Teresa od Jezusa, Poesias. Poezje, tłum. M. Szafrańska-Brandt, Kraków 2015, WKB.

Św. Teresa od Jezusa, Tęsknota za życiem wiecznym, [w:] taż, Dzieła, tłum. H.P. Kossowski, Kraków 1995, WKB.

Święty Jan od Krzyża, Podróż na górę Karmel. Noc ciemna, tłum. B. Smyrak, Kraków 2002, De Agostini.

Święty Jan od Krzyża, Pieśń duchowa. Dostępny: https://www.karmel.pl/piesn-duchowa-2/3/ [dostęp: 5.05.2022].

Teologia niemiecka, tłum. P. Augustyniak, Warszawa 2013, Fundacja Augusta hr. Cieszkowskiego.

Teresa od Jezusa Marianna Marchocka, Autobiografia mistyczna i inne pisma, wyd. Cz. Gil OCD, Kraków 2010, WKB.

Twardowski Kasper, Pochodnia miłości Bożej, wyd. K. Mrowcewicz, „Biblioteka Pisarzy Staropolskich”, t. 2, Warszawa 1995, Wydawnictwo IBL PAN.

Vaenius Otto, Amantis veri cor, ut speculum splendidum, [w:] O. Vaenius, Amorum Emblemata, Venalia apud Auctorem, Antwerpia 1608. Dostępny: http://emblems.let.uu.nl/v1608004.html [dostęp: 5.05.2022].

Vaenius Otto, Anima mea desideravit te in nocte, [w:] O. Vaenius, Amorum Emblemata, Venalia apud Auctorem, Antwerpia 1608. Dostępny: http://emblems.let.uu.nl/hu1624001.html [dostęp: 5.05.2022].

Waśniowski Wojciech, Wielkiego Boga Wielkiej Matki ogródek, Kraków 1644, Drukarnia Franciszka Cezarego. Dostępny: https://polona.pl/item/wielkiego-boga-wielkiey-matki-ogrodek,MTA0MDcyODA1/4/#info:metadata [dostęp: 5.05.2022].

Wierszem opisanie wieku krótkiego Jmci Pani Elżbiety Kruszyńskiej, [w:] B. Popiołek, Kobiecy świat w czasach Augusta II. Studia nad mentalnością kobiet z kręgów szlacheckich, Kraków 2003, Wydawnictwo Naukowe AP, s. 64.

Wiersze WJejMć pani Elżbiety z Kowalskich Drużbackiej, skarbnikowej żydaczewskiej, do autora książki tej Aten napisane roku 1754, in Februario, które tu dla Czytelnika kładę, [w:] B. Chmielowski, Nowe Ateny albo Akademia wszelkiej scjencji pełna…, cz. 4, Lwów 1756, W Drukarni J. K. Mci Colleg. Leop. Societatis Jesu.

Załuski Józef Andrzej, Cnym heroinom polskim, [w:] Zbiór rytmów duchownych, panegirycznych, moralnych i światowych J. Mci Elżbiety Drużbackiej…, Warszawa 1752, W Drukarni J. K. Mci Rzeczypospol: Collegii Scholarum Piarum [bez numeru strony]. Dostępny: https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/13950/edition/22431/content [dostęp: 5.05.2022].

Zimorowic Józef Bartłomiej, Hymny na uroczyste święta Bogarodzice Maryjej, oprac. R. Grześkowiak, Warszawa 2007, „Biblioteka Dawnej Literatury Popularnej i Okolicznościowej”, t. 31, Sub Lupa.

Zwierciadło duchownej łaski to jest Dziwne cudownej Pannie zakonnicy i ksieniej Reguły Benedykta s. zakonnic w Oetilstetynie, w Saskiej Ziemi, Mechtildzie ustawicznej bogomyślności trwającej niebieskie objawienia, przeł. Jakub Gawathowic, Lwów 1645, W Drukarni Colleg: Societ:JESV. Dostępny: https://polona.pl/item/zwierciadlo-dvchowney-laski-to-iest-dziwne-cudowney-pannie-zakonnicy-y-xieniey-reguly,Nzc1NDU1Nzk/4/#info:metadata [dostęp: 5.05.2022].

Adamiak Elżbieta, Traktat o Maryi, [w:] Dogmatyka, red. E. Adamiak, J. Majewski, t. 2, Warszawa 2006, „Więź”, s. 17–287.

Angyal Endre, Świat słowiańskiego baroku, tłum. J. Prokopiuk, Warszawa 1972, PIW.

Ariès Phillipe, Człowiek i śmierć, przeł. E. Bąkowska, Warszawa 1992, PWN.

Bataille Georges, Erotyzm, tłum. M. Ochab, Gdańsk 1998, Słowo/obraz terytoria.

Beauvoir Simone de, Druga płeć, tłum. M. Leśniewska, G. Mycielska, Warszawa 2014, Czarna Owca.

Beguin Alfred, Doświadczenie poetyckie, tłum. J. Żurowska, [w:] Szkoła Genewska w krytyce, Antologia, wyb. H. Chudak, Z. Naliwajek, J. Żurowska, M. Żurowski, Warszawa 1993, PWN, s. 115–125.

Błoński Jan, Mikołaj Sęp Szarzyński a początki polskiego baroku, Kraków 2001, Universitas.

Bobrowska Aleksandra, Autoidentyfikacja i doświadczenie ciała w „Autobiografii mistycznej” Marianny Marchockiej, „Poznańskie Studia Teologiczne” 2012, t. 26, s. 229–257.

Bogucka Maria, Białogłowa w dawnej Polsce. Kobieta w społeczeństwie polskim XVI–XVII wieku na tle porównawczym, Warszawa 1998, Wydawnictwo „Trio”.

Borkowska Grażyna, Metafora drożdży. Co to jest literatura/poezja kobieca? „Teksty Drugie” 1995, nr 3–4, s. 31–44.

Borkowska Małgorzata, Panny siostry w świecie sarmackim, Warszawa 2005, Wydawnictwo Naukowe PWN.

Bouyer Luis, Wprowadzenie do życia duchowego. Zarys teologii ascetycznej i mistycznej, tłum. L. Rutkowska, Warszawa 1982, PAX,.

Buchwald-Pelcowa Paulina, Satyra czasów saskich, Wrocław 1969, Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Buchwald-Pelcowa Paulina i Pelc Janusz, Rola jezuitów w kształtowaniu się związków emblematyki polskiej z emblematyką niderlandzką, „Barok. Historia – Literatura – Sztuka” 2003, nr 2, s. 9–31.

Bynum Caroline Walker, Religijność kobiet w późnym średniowieczu, [w:] Duchowość chrześcijańska, t. 2, Późne średniowiecze i reformacja, tłum. P. Bluszczyński, red. J. Raitt, Kraków 2011, Wydawnictwo UJ, s. 123–141.

Cammarata Joan, El discurso femenino de Santa Teresa de Ávila, defensora de la mujer renancista, AIH. Actas” 1992, t. XI, s. 58–65.

Charewiczowa Łucja, Kobieta w dawnej Polsce, Lwów 1938, Państwowe Wydawnictwo Książek Szkolnych. Chemperek Dariusz, Antyczna tradycja i barokowe sny: „Th e Queen Mab speech” z „Romea i Julii” Williama Szekspira i „O śnie” Olbrychta Karmanowskiego, „Annales UMCS Sectio Philologia”, 1999, vol. 1 , s. 9–94.

Chemperek Dariusz, Metafory i symbole temporalne w poezji Daniela Naborowskiego, [w:] Literatura polskiego baroku. W kręgu idei, red. A. Nowicka-Jeżowa, M. Hanusiewicz, A. Karpiński, Lublin 1995, Wydawnictwo KUL, s. 359–380.

Chemperek Dariusz, „Umysł przecię z swojego toru nie wybiega”. O poezji medytacyjnej Daniela Naborowskiego, Lublin 1998, Wydawnictwo UMCS.

Chemperek Dariusz, Wileńscy luteranie w świetle siedemnastowiecznych satyr jezuickich (1620–1642). Wydarzenia, bohaterowie, autorzy, „Terminus” 2019, z. 2, s. 2 –308.

Chmielewski Marek, Przemiana człowieka na drodze zjednoczenia z Bogiem według św. Jana od Krzyża, [w:] Na drodze zjednoczenia z Bogiem, t. 2: Karmel żywy, red. J.W. Gogola, Kraków 2000, WKB, s. 113–131.

Chmielewski Marek, Semiotyka tekstu mistycznego, „Roczniki Teologiczne” 1993, z. 5, s. 93–104.

Choroszy Jan Andrzej, Parafrazy i inne opracowania literackie, [w:] Ojcze nasz – nasz. Przekłady, parafrazy i inne literackie opracowania Modlitwy Pańskiej, oprac. J. Choroszy, Wrocław 2008, A Linea, s. 283–38 .

Choroszy Jan Andrzej, Między teologią a antropologią słowa. O użytkach płynących z Modlitwy Pańskiej, „Napis” 2010, nr 16, s. 43–58.

Chwalewik Witold, Sen i śmierć w symbolice poetyckiej Szekspira, „Roczniki Humanistyczne”, 1965, z. 3, s. 5–18.

Cieński Andrzej, „Dzieje moje własne” Wirydianny Fiszerowej na tle pamiętnikarstwa oświeceniowego, „Pamiętnik Literacki” 1981, z. 2, s. 23–4 .

Ciesielska-Borkowska Stefania, Mistycyzm hiszpański na gruncie polskim, Kraków 1939, Polska Akademia Umiejętności.

Cieślak Stanisław SJ, Harfa Duchowna – modlitewnikowy bestseller jezuity Marcina Laterny (1552–1598), „Nasza Przeszłość” 2000, t. 93, s. 23–46.

Copleston Frederick, Historia fi lozofi i. Od Augustyna do Szkota, t. 2, tłum. S. Zalewski, Warszawa 2000, PAX,.

Curtius Ernst Robert, Topika, tłum. K. Krzemieniowa, „Pamiętnik Literacki” 19 2, z. 1, s. 231–265.

Czyż Antoni, Ja i Bóg, Poezja metafi zyczna późnego baroku, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1988, Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Czyż Antoni, Rokoko metafi zyczne, „Przegląd Humanistyczny” 1984, nr 11/12, s. 101–115.

Czyż Antoni, Teksty mistyczne i ascetyczne wczesnego baroku (wokół Magdaleny Mortęskiej), [w:] Przełom wieków XVII i XVIII w literaturze polskiej, red. B. Otwinowska J. Pelc, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1984, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 229–240.

Delumeau Jean, Strach w kulturze Zachodu XIV–XVIII wieku, tłum. A. Szymanowski, Warszawa 2011, Volumen.

Dębska Karolina, O niewidoczności tłumacza raz jeszcze. Na przykładzie tłumaczek w Polsce 1697–1763, „Przekładaniec” 2018, nr 36, s. 31–47.

Dorosz Krzysztof, Maciej Kazimierz Sarbiewski – poeta maryjny, „Studia Bobolanum” 2018, s. 91–103.

Douglas Mary, Czystość i zmaza, tłum. M. Bucholc, Warszawa 2007, PIW.

Dybaś Bogusław, Inflanty – mit czy historyczny konkret? „Borussia” 2004, z. 35, s. 132–133.

Dybaś Bogusław, Inflanty a polsko-litewska Rzeczpospolita po pokoju oliwskim (1660), [w:] Między Zachodem a Wschodem. Studia z dziejów Rzeczypospolitej w epoce nowożytnej, red. K. Mikulski i inni, Toruń 2002, Wydawnictwo Adam Marszałek, s. 108–127.

Dybaś Bogusław, Problematyka dziejowa Polskich Inflant (Łatgalii) w drugiej połowie XVIII stulecia, [w:] Ziemie północne Rzeczypospolitej, red. M. Biskup, Warszawa–Toruń 1996, Wydawnictwo UMK, s. 124–141.

Dybek Dariusz, Anioł w piśmiennictwie polskim XVII i XVIII wieku, Wrocław 2012, Wydawnictwo UWR.

Dybek Dariusz, Dwór Boga (i Archanioł Gabriel) w „Pośle niebieskim” Andrzeja Dębołęckiego oraz w „Poważnej legacyi” Aleksandra Obodzińskiego, „Pamiętnik Literacki” 2020, nr 2, s. 167–174.

Dziechcińska Hanna, Przeszłość i teraźniejszość w kulturze czasów saskich, Warszawa 2007, Semper.

Gerc Lidia, Traktat „De institutione regii pueri” jako przykład humanistycznych ideałów wychowania, [w:] online: http://www.viennapan.org/index.php?option=com_content&view=article&id=698&catid=244&lang=pl&Itemid=855 [dostęp: 5.05.2022].

Gil Czesław, Wstęp, [w:] Żywot matki Barbary od Najśw. Sakramentu (Zadzikowej) karmelitanki bosej (1609–1670), oprac. C. Gil OCD, Kraków 2013, WKB, s. 5–31.

Gilson Etienne, Historia filozofii chrześcijańskiej w wiekach średnich, tłum. S. Zalewski, Warszawa 1987, PAX.

Gogacz Mieczysław, Filozoficzne aspekty mistyki, Warszawa 1985, Wydawnictwo ATK.

Gogola Jerzy, Mistyka Karmelu, Kraków 2017, WKB.

Goliński Janusz, Barokowe igraszki z Hypnosem. (Somni descriptio – tajemnice snów, ogrodów, gabinetów...), „Ogród. Kwartalnik” 1994, nr 1, s. 143–172.

Gomulicki Wiktor, Kłosy z polskiej niwy, Warszawa 1911, Tow. Akc. S. Orgelbranda.

Górecka Marzena, Średniowieczna mistyka kobiet jako osobliwy fenomen kulturowy Europy, „Roczniki Humanistyczne” 2004, t. 53, z. 4, s. 227–240.

Górski Karol, Kierownictwo duchowe w klasztorach żeńskich, Warszawa 1980, ATK.

Górski Karol, Przedmowa, [w:] Pisma ascetyczno-mistyczne benedyktynek reformy chełmińskiej, wyd. K. Górski, Poznań 2009, Wydawnictwo UAM, s. 7–46.

Górski Karol, Wstęp, [w:] Autobiografia mistyczna M. Teresy od Jezusa karmelitanki bosej Anny Marii Marchockiej 1603–1652, wyd. K. Górski, Poznań 2009, Wydawnictwo UAM, s. 5–34.

Górski Karol, Zarys dziejów duchowości w Polsce, Kraków 1986, Znak.

Grupiński Wojciech, Opętanie ekspiacyjne po staropolsku? Przypadek Zofii Tomickiej, „Poznańskie Studia Teologiczne” 2009, t. 23, s. 191–212.

Grünn Anselm i Riedl Gerhard, Mistyka i eros, tłum. M. Ruta, Kraków 1998, WAM.

Grześkowiak Radosław, Hieronim i Bóg. Z dziejów XVII-wiecznej elegii pokutnej, [w:] Religijność w literaturze polskiego baroku, red. Cz. Hernas, M. Hanusiewicz, Lublin 1995, Wydawnictwo KUL, s. 167–178.

Gubar Susan, M. Gilbert Sandra, Madwoman in the Attic, Yale 1979, Yale University Press.

Gurowska Anna, Somnus. Invidia. Somni descriptio – „zakryte przed źrenicą naszą” znaczenie barokowego tekstu, „Teksty Drugie” 2003, nr 1, s. 74–88.

Haas Alois Maria, Szkoły późnośredniowiecznego mistycyzmu, [w:] Duchowość chrześcijańska. Późne średniowiecze i reformacja, tłum. P. Bluszczyński, red. J. Raitt, Kraków 2011, Wydawnictwo UJ, s. 143–179.

Hadryś Henryk, O rekonstrukcji „Fizyki” Arystotelesa, „Nowa Krytyka” 1998, nr 9, s. 173–187.

Hanusiewicz Mirosława, Święte i zmysłowe w poezji późnego baroku, Lublin 1998, Wydawnictwo KUL.

Hanusiewicz-Lavallee Mirosława, Pięć stopni miłości. O wyobraźni erotycznej w poezji polskiego baroku, Warszawa 2004, Semper.

Hanusiewicz-Lavallee Mirosława, Polskie barokowe przekłady i adaptacje Glosy św. Teresy z Ávila, [w:] Barok polski wobec Europy. Sztuka przekładu, red. A. Nowicka-Jeżowa, M. Prejs, Warszawa 2005, ANTA, s. 234–246.

Hanusiewicz-Lavallee Mirosława, Prywatność w rękopiśmiennej poezji polskich karmelitanek, „Barok” 2011, nr 18/2, s. 59–70.

Hanusiewicz-Lavallee Mirosława, „Święta zuchwałość” bezimiennej karmelitanki, [w:] Muzy i Hestia, red. M. Cieński, J. Sokolski, Wrocław 1999, Wydawnictwo UWR, s. 97–112.

Hernas Czesław, Barok, Warszawa 1999, Wydawnictwo Naukowe PWN.

Hołodok Stanisław, Liturgia egzorcyzmów, „Opoka”. Dostępny: https://opoka.org.pl/biblioteka/T/TA/TAL/lit_egzorcyzmow3.html [dostęp: 5.05.2022].

Janus Katarzyna, Duch Święty w kontekście pobożności maryjnej polskiego średniowiecza. Teksty o Zwiastowaniu, Wcieleniu i Wniebowzięciu, „Pamiętnik Literacki” 2017, z. 3, s. 5–22.

Janus Katarzyna, O średniowieczności hymnu „Pomóż mi, Święty Dusze, twoję chwałę mnożyć”, [w:] Polska kultura religijna. Studia o polskiej religijności na przestrzeni wieków, red. Ł. Burkiewicz, I. Kaczmarzyk, Kraków 2019, Wydawnictwo Akademiii Ignatianum, s. 191–204.

Judkowiak Barbara, Słowo inscenizowane. O Franciszce Urszuli Radziwiłłowej – poetce, Poznań 1992, Wydawnictwo WiS.

Kaczor-Scheitler Katarzyna, Działalność pisarska polskich klasztorów żeńskich w dobie baroku, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 2010, nr 13, s. 77–89.

Kaczor-Scheitler Katarzyna, Marianna Marchocka a św. Teresa z Ávila, Poznań 2009, Flos Carmeli.

Kaczor-Scheitler Katarzyna, Mistycyzm hiszpański w piśmiennictwie polskich karmelitanek XVII i XVIII wieku, Łódź 2005, Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie.

Kalinowski Rafał, Klasztory karmelitanek bosych w Polsce, na Litwie i Rusi. Ich początek, rozwój i tułactwo w czasie rozruchów wojennych w XVII wieku. Rzecz osnuta na kronikach klasztornych, Kraków 1900, Karmelitanki Bose.

Kalinowski Rafał, Żywot wielebnej Matki Teresy od Pana Jezusa Marchockiej, klasztorów karmelitów bosych we Lwowie i Warszawie fundatorki, Kraków 1900, Karmelitanki Bose.

Kant Immanuel, Krytyka czystego rozumu, tłum. R. Ingarden, Kęty 2001, Antyk.

Kartezjusz, Medytacje o pierwszej filozofii, tłum. M. i A. Ajdukiewiczowie, Warszawa 2010, Wydawnictwo Naukowe PWN.

Klimowicz Mieczysław, Oświecenie, Warszawa 1998, Wydawnictwo Naukowe PWN, wyd. 9.

Kłosińska Krystyna, Feministyczna krytyka literacka, Katowice 2010, Wydawnictwo UŚ.

Kłudkiewicz Kamila, „Czarować chciała tylko powabem umysłu”. O formacji intelektualnej Marianny z Ciecierskich Skórzewskiej na podstawie inwentarza jej księgozbioru, „Biblioteka” 2017, nr 21 (30), s. 21–42.

Kołłątaj Hugo, Stan oświecenia w Polsce w ostatnich latach panowania Augusta II (1750–1764), Poznań 1841, W Druk. na Garbarach. Dostępny: https://polona.pl/item/stan-oswiecenia-w-polsce-w-ostatnich-latach-panowania-augusta-iii-1750-1764-t-1,MTA5Mjk2NDM/6/#info:metadata [dostęp: 5.05.2022].

Kotarska Jadwiga, Problem dualizmu natury ludzkiej w poezji baroku, [w:] Literatura polskiego baroku. W kręgu idei, red. A. Nowicka-Jeżowa, M. Hanusiewicz, A. Karpiński, Lublin 1995, Wydawnictwo KUL, s. 313–333.

Koziara Stanisław, Modlitwa Pańska (Mt 6, 9–13). Tekst tradycyjny a współczesne przekłady biblijne na język polski, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Linguistica” 2011, nr 6, s. 66–81.

Krzywy Roman, Cztery portrety Salomei z Rusieckich Pilsztynowej, czyli o rozmaitych lekturach jednej autobiografii z feminizmem w tle, [w:] Słynne kobiety w Rzeczypospolitej XVIII wieku, red. A. Roćko, M. Górska, Warszawa 2017, Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, s. 337–354.

Krzywy Roman, Dusza rogata. Autobiograficzny wiersz Anny Ludwiki z Mycielskich Radziwiłłowej, „Pamiętnik Literacki” 2018, z. 4, s. 251–270.

Krzywy Roman, O „wieku rękopisów”, artykuł online: https://www.wilanow–palac.pl/o_wieku_rekopisow.html [dostęp: 5.05.2022].

Krzywy Roman, Pragnienie pamięci i „białogłowski koncept”. Kilka uwag o świadomości warsztatowej pierwszych polskich pamiętnikarek (Anna Zbąska, Salomea z Rusieckich Pilsztynowa), „Śląskie Studia Polonistyczne” 2013, t. 2, s. 119–141.

Kuchowicz Zbigniew, Żywoty niepospolitych kobiet polskiego baroku, Łódź 1989, Wyd. Towarzystwa Krzewienia Kultury Świeckiej.

Kukulski Leszek, Dookoła „Pokuty w kwartanie”, „Pamiętnik Literacki” 1968, z. 2, s. 195–227.

Kultura polska na Łotwie, red. J. Sozański, R. Szklennik, Ryga 1994, Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej.

Künstler-Langner Danuta, Anioł w poezji baroku. Dzieje postaci w kulturze dawnej Europy, Toruń 2007, Wydawnictwo UMK.

Kwiatkiewicz Jan, Eloquentia reconditior ubi pleraque […], Poznań 1689, Typis Colleg. Societ. JESU.

LeDoux Joseph, Lęk. Neuronauka na tropie źródeł lęku i strachu, tłum. K. Wołoszyn-Hohol, M. Hohol, Kraków 2020, Copernicus Center Press.

Łukarska Beata, Pocałunek zmysłowy – pocałunek mistyczny w tekstach medytacyjnych polskiego baroku, „Irydion. Literatura–Teatr–Kultura” 2018, T. IV, nr 2, s. 19–33.

Maciejewska Iwona, Kobiety czasów saskich z piórem w ręku, „Prace Literaturoznawcze” 2015 nr 3, s. 157–170.

Maciejewska Iwona, Za cóż chwalić niewiastę? Ewolucja konwencji panegirycznej w ramie wydawniczej czasów saskich, [w:] Panegiryk jako element życia literackiego doby staropolskiej i oświeceniowej, red. M. Sulejewicz-Nowicka, Z. Gruszka, ze wstępem M. Wichowej, Łódź 2013, Wydawnictwo UŁ, s. 217–228.

Maciejewski Janusz, Wstęp, [w:] Literatura barska (antologia), wstęp i oprac. J. Maciejewski, Wrocław–Kraków 1976, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. III–XCVIII.

Maksimowicz Krystyna, Z jakiego powodu komplementowano Katarzynę Kossakowską?, [w:] Panegiryk jako element życia literackiego doby staropolskiej i oświeceniowej, red. M. Sulejewicz-Nowicka, Z. Gruszka, wstęp M. Wichowa, Łódź 2013, Wydawnictwo UŁ, s. 207–215.

Mazurkiewicz Roman, Z dawnej literatury maryjnej. Zarysy i zbliżenia, Kraków 2011, Wydawnictwo Naukowe UP.

Michałowska Teresa, Staropolska teoria genologiczna, Wrocław 1974, Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Misiurek Jerzy, Historia i teologia polskiej duchowości katolickiej, t. 1, Lublin 1994, Wydawnictwo KUL.

Molpeceres Arnaiz Sara, Aspectos femeninos de la divinidad en la literatura mistica de tres culturas, Revista Electronica de Estudios Filologicos” 2012, nr 22. Dostępny: https://www.um.es/tonosdigital/znum22/secciones/tritonos-3-aspectos_femeninos_de_la_divinidad_en_la_mistica_de_las_tres_culturas.htm [dostęp: 5.05.2022].

Nieznanowski Stefan, Matka Boska w poezji baroku i czasów saskich, [w:] Matka Boska w poezji polskiej. Szkice o dziejach motywu, red. M. Jasińska et al., t. 1, Lublin 1959, Wydawnictwo KUL, s. 31–67.

Nowicka-Jeżowa Alina, Pieśni czasu śmierci. Studium z historii duchowości XVI–XVIII wieku, Lublin 1992, Wydawnictwo KUL.

Obremski Krzysztof, Barokowa teoria imitacji Biblii. Hozjusz – Possevino – Sarbiewski, [w:] Literatura polskiego baroku. W kręgu idei, red. A. Nowicka-Jeżowa, M. Hanusiewicz, A. Karpiński, Lublin 1995, Wydawnictwo KUL, s. 47–62.

Obremski Krzysztof, Psalmodia polska. Trzy studia nad poematem, Toruń 1995, Wydawnictwo UMK.

Otwinowska Barbara, „Powietrzne nic”, [w:] Literatura polskiego baroku. W kręgu idei, red. A. Nowicka-Jeżowa, M. Hanusiewicz, A. Karpiński, Lublin 1995, Wydawnictwo KUL, s. 297–312.

Ożóg Zenon, Modlitwa poetycka jako typ wypowiedzi lirycznej, 2004. Dostępny: https://www.rastko.rs/cms/files/books/49ca19a1ef760 [dostęp: 5.05.2022].

Paluchowski Andrzej, Poezja stanisławowska i romantyzmu, [w:] Matka Boska w poezji polskiej, oprac. M. Jasińska i in., Lublin 1959, Wydawnictwo KUL, s. 62–115.

Papież zgodził się na zmiany w „Ojcze nasz”, „Deon”. Dostępny: https://deon.pl/kosciol/serwis–papieski/papiez-zgodzil-sie-na-zmiany-w-modlitwie-ojcze-nasz,521079 [dostęp: 5.05.2022].

Partyka Joanna, „Żona wyćwiczona”. Kobieta pisząca w kulturze XVI i XVII wieku, Warszawa 2004, Wydawnictwo IBL PAN.

Pasek Monika, Strategie obrazowania ciała Chrystusa w wybranych barokowych utworach pasyjnych, „Meluzyna” 2018, nr 2, s. 37–53.

Pastoureau Michel, Niebieski. Historia koloru, tłum. M. Ochab, Warszawa 2013, Oficyna Naukowa.

Pawlak Wiesław, „O pewnym sposobie naszych literatów, że przy niewielkim czytaniu mogą się łatwo wielkiemi erudytami pokazać”. Kompendia jako źródło erudycji humanistycznej, [w:] Staropolskie kompendia wiedzy, red. I.M. Dacka-Górzyńska, J. Partyka, Warszawa 2009, DiG, s. 45–72.

Pelc Janusz, Barok – epoka przeciwieństw, Warszawa 1993, Czytelnik.

Pelc Janusz, Obraz – słowo – znak. Studium o emblematach w literaturze staropolskiej, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1973, Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Pelc Janusz, Teksty Jana Kochanowskiego w kancjonałach staropolskich w XVI i XVII wieku. „Odrodzenie i Reformacja w Polsce” 1963, nr 8, s. 211–247.

Pieczyński Maciej, Kirke, Proteusz i „Lutnia rozstrojona”, Warszawa 2013, Wydawnictwo IBL PAN.

Pieczyński Maciej, Pokusy czasu oblężenia. O trawestacjach literatury religijnej w staropolskim piśmiennictwie politycznym, „Teksty Drugie” 2015, s. 311–336.

Pietrzyk Paweł, Chleba naszego powszedniego zbawiłeś nas za panowania swego [...] — o parodiach tekstów religijnych w literaturze XVII i XVIII stulecia, „Napis” 2008, nr XIV, s. 57–69.

Pisma ascetyczno-mistyczne benedyktynek reformy chełmińskiej, wyd. K. Górski, Poznań 2009, Wydawnictwo UAM.

Popiołek Bożena, Jadwiga Rafałowiczówna – warszawska redaktorka gazet pisanych z przełomu XVII i XVIII wieku. Dostępny: https://www.wilanow-palac.pl/jadwiga_rafalowiczowna_warszawska_redaktorka_gazet_pisanych_z_przelomu_xvii_i_xviii_wieku.html [dostęp: 5.05.2022].

Popiołek Bożena, Kobiecy świat w czasach Augusta II. Studia nad mentalnością kobiet z kręgów szlacheckich, Kraków 2003, Wydawnictwo Naukowe AP.

Popławska Halina, Rękopiśmienne kantyczki po polsku z XVII wieku – problemy proweniencji i autorstwa, „Napis” 2003, nr 9, s. 79–91.

Popławska Halina, „Zabawa wesoło-nabożna przyszłych obywatelów nieba”. Nad siedemnastowiecznymi sylwami karmelitanek bosych, [w:] Literatura polskiego baroku. W kręgu idei, red. A. Nowicka-Jeżowa, M. Hanusiewicz, A. Karpiński, Lublin 1995, Wydawnictwo KUL, s. 133–159.

Poulet George, Metamorfozy czasu, tłum. W. Błońska, A. Stepnowski, A. Siemek, P. Taranczewski, Warszawa 1977, PIW.

Prejs Marek, Poezja późnego baroku. Główne kierunki przemian, Warszawa 1989, PWN.

Pseudo-Dionizy Aeropagita, Pisma teologiczne II, tłum. M. Dzielska, Kraków 1999, Znak.

Raubo Grzegorz, Barokowy świat człowieka. Refleksja antropologiczna w twórczości Stanisława Herakliusza Lubomirskiego, Poznań 1997, WiS.

Raubo Grzegorz, Kalendarze, kurioza i rzeczy ostateczne. Z zagadnień literatury popularnej w dawnej Polsce, Kalisz 2011, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Prezydenta Stanisława Wojciechowskiego.

Raymond Marcel, Francuska literatura barokowa (stan problematyki), tłum. M. Żurowski, [w:] Szkoła Genewska w krytyce. Antologia, wyb. H. Chudak, Z. Naliwajek, J. Żurowska, M. Żurowski, Warszawa 1993, PWN, s. 42–65.

Rok Bogdan, Podróżnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego w XVIII w., „Slavica Petropolitana” 2011, nr 94, s. 55–70.

Romaniuk Kazimierz Bp, Komentarz do codziennego pacierza, Kraków 1998, Wydawnictwo M.

Rott Dariusz, Kobieta z przemalowanego portretu. Opowieść o Annie Zbąskiej ze Stanisławskich i jej „Transakcyi albo opisaniu życia jednej sieroty”, Katowice 2004, Wydawnictwo UŚ.

Samborska-Kukuć Dorota, Polski Inflantczyk. Kazimierz Bujnicki (1788–1878) – pisarz i wydawca, Kraków 2008, Collegium Collumbinum.

Sokolski Jacek, Staropolskie zaświaty, Wrocław 1994, Wydawnictwo UWR.

Stasiewicz Krystyna, Zmysłowa i elokwentna prowincjuszka na staropolskim Parnasie. Rzecz o Elżbiecie Drużbackiej i nie tylko…, Olsztyn 2001, Litera.

Szczerbicka-Ślęk Ludwika, Wstęp, [w:] B. Zimorowic, Sielanki nowe ruskie, oprac. L. Szczerbicka-Ślęk, Wrocław–Warszawa–Kraków 1999, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 5–48.

Szczukowski Ireneusz, Inspiracje Augustyńskie w poezji polskiego baroku, Bydgoszcz 2007, Wydawnictwo UKW.

Świderkówna Anna, Sekrety Biblii, Kraków 2012, Wydawnictwo M.

Targosz Karolina, Sawantki w Polsce XVII wieku. Aspiracje intelektualne kobiet ze środowisk dworskich, Warszawa 1997, Retro–Art.

Tatarkiewicz Władysław, Historia estetyki, t. 2, Estetyka średniowieczna, Warszawa 1988, PWN.

Urbański Piotr, Natura i łaska w poezji polskiego baroku. Okres potrydencki, Kielce 1996, Szumacher.

Vuarnet Jean-Noël, Ekstazy kobiece, tłum. K. Matuszewski, Gdańsk 2003, Słowo/obraz terytoria.

Wichowa Maria, Idea pogardy świata i nędzy człowieka w literaturze polskiego baroku, [w:] Literatura polskiego baroku. W kręgu idei, red. A. Nowicka-Jeżowa, M. Hanusiewicz, A. Karpiński, Lublin 1995, Wydawnictwo KUL, s. 237–255.

Wojtczak Adam, Pochodzenie i rozwój maryjnego tytułu „Gwiazda Zaranna”, „Studia Koszalińsko–Kołobrzeskie” 2011, nr 17, s. 161–185.

Wolska Barbara, Poeta żywiołów. Kosmologiczne obrazy w poezji Naruszewicza (I), „Prace Polonistyczne” seria 42, 1986, s. 21–47.

Wolska Barbara, W świecie żywiołów, Boga i człowieka: studia o poezji Adama Naruszewicza, Łódź 1995, Wydawnictwo UŁ.

Wołek Anna Magdalena, Metaforyka i symbolika krwi w tradycji antycznej, „Iuvenilia Filologorum Cracoviensium” 2013, t. 6, s. 209–218.

Wójcik-Cifoletti Monika, Muza Alberta Inesa. Maryjny cykl ód w „Lyricorum Centuria I” (1655), „Terminus” 2010, s. 177–198.

Wydra Wiesław, Bogurodzica w „Harfie duchownej” Marcina Laterny (1598), „Slavia Occidentalis” 1975, nr 32, s. 123–132.

Zieliński Jan, Przypisy do przypisów Benisławskiej do Benisławskiej, [w:] Komentarze i przypisy w książce dawnej i współczesnej, red. B. Mazurkowa, Katowice 2019, Wydawnictwo UŚ, s. 245–272.

Zgorzelski Czesław, „W Tobie jest światłość”. Szkice o liryce oświecenia i romantyzmu, Lublin 1993, Wydawnictwo KUL.

Żukowska Kamila, Późnośredniowieczna pobożność jako kontekst dla Reformacji, „Zagadnienia Rodzajów Literackich” 2018, 60, z. 4, s. 159–173.

Żyromski Marek, Dziewiętnastowieczna rodzina polska, „Roczniki Socjologii Rodziny” 2000, nr XII, s. 173–188.

Chachulski Tomasz, Konstancja Benisławska (1747–1806), [w:] Pisarze polskiego oświecenia, t. 1, red. Z. Goliński, T. Kostkiewiczowa, Warszawa 1992, PWN, s. 771–782.

Chmielewski Marek, Jezus Chrystus w mistyce, [w:] Encyklopedia katolicka, red. J. Duchniewski i inni, t. 7, Lublin 1997, Wydawnictwo KUL, s. 1380–1381.

Duch, [w:] Słownik staropolski, t. 2, red. S. Urbańczyk, Wrocław–Kraków–Warszawa 1959, PAN, s. 212.

Forstner Dorothea, Świat symboliki chrześcijańskiej, tłum. J. Sulowski, Warszawa 1990, PAX.

Juszyński Michał Hieronim, Dykcjonarz poetów polskich, t. 2, Kraków 1820, Drukarnia Józefa Mateckiego.

Kotowa Ida, Benisławska Konstancja z Ryków, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 1, Kraków 1935, Wydawnictwo Polskiej Akademii Umiejętności, s. 433–434.

Michałowska Teresa, Biblia, [w:] Słownik literatury staropolskiej: średniowiecze, renesans, barok, red. T. Michałowska, Wrocław 1990, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 87.

Michałowska Teresa, Pieśń, [w:] Słownik literatury staropolskiej: średniowiecze, renesans, barok, red. T. Michałowska, Wrocław 1990, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 579.

Michałowska Teresa, Pieśń religijna, [w:] Słownik literatury staropolskiej: średniowiecze, renesans, barok, red. T. Michałowska, Wrocław 1990, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 583.

Michałowska Teresa, Psalm, [w:] Słownik literatury staropolskiej: średniowiecze, renesans, barok, red. T. Michałowska, Wrocław 1990, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 668.

Nieznanowski Stefan, Elegia pokutna, [w:] Słownik literatury staropolskiej: średniowiecze, renesans, barok, red. T. Michałowska, Wrocław 1990, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 158.

Syzygos, [w:] Blue Letter Bible, Dostępny: https://www.blueletterbible.org/lang/lexicon/lexicon.cfm?t=kjv&strongs=g4805 [dostęp: 5.05.2022].

Szczerba Dorota, Praktyczny leksykon modlitwy, Kraków 2008, Wydawnictwo M.

Wierzbińska-Michalska Karyna, Franciszka Urszula Radziwiłłowa z Wiśniowieckich, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 30, Wrocław 1988, PAN, s. 389.

Woronczak Jerzy, Hymn, [w:] Słownik literatury staropolskiej: średniowiecze, renesans, barok, red. T. Michałowska, Wrocław 1990, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 285.

Zachwycenie, zachwycić się, [w:] Słownik staropolski, t. 11, red. S. Urbańczyk, Kraków 1995, PAN, s. 58.