-
940
-
702
-
693
-
673
-
631
Pliki do pobrania
Wiedza o dawnych przekładach biblijnych jest nadal niepełna mimo podejmowania licznych inicjatyw badawczych w tym zakresie. Jedną z ksiąg starotestamentowych, której staropolskie przekłady nie stanowiły dotąd centrum zainteresowania, jest anonimowe tłumaczenie Księgi Tobiasza z 1539 roku i jej wznowienia z lat 1540 i 1545. Rok ukazania się editio princeps tej księgi wskazuje, że po księgach Eklezjastesa (1522), Psalmów (1532) i Syracha (1535) jest ona czwartą samodzielnie drukowaną księgą biblijną.
Prezentowana książka zawiera edycję krytyczną trzech szesnastowiecznych wydań Księgi Tobiasza wraz z zasadami transkrypcji, komentarzami edytorskimi oraz objaśnieniami językowymi; poprzedza ją wstęp, w którym w przekrojowy sposób omówiono obecność tej księgi w dziejach polskiego piśmiennictwa. Publikacja stanowi kontynuację prowadzonych przez łódzkich językoznawców badań nad językiem przekładów biblijnych.
Adamczyk M., Biblijno-apokryficzne narracje w literaturze staropolskiej do końca XVI wieku, Poznań 1980: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Aleksandrowska E., Wacław Sierakowski h. Ogończ k, w: Polski słownik biograficzny, t. XXXVII, red. H. Markiewicz, Kraków 1996–1997: Polska Akademia Umiejętności, s. 313, online: https://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/waclaw-sierakowski-h-ogonczyk (dostęp: 24.03.2020).
„Antykwariat polski w Warszawie Hieronima Wildera i s-ki. Katalog”, nr 20: Druki polskie XVI–XVIII w., seria I, Warszawa 1914.
Bargieł M., Cechy dialektalne polskich zabytków rękopiśmiennych pierwszej połowy XVI wieku, Wrocław 1969: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Benis A. (wyd.), Materiały do historii drukarstwa i księgarstwa w Polsce, Kraków 1890: Drukarnia „Czasu”.
Borecki M., Kształtowanie się normy językowej w drukach polskich XVI wieku (na prz kładzie oboczności typu pirwszy || pierwszy), Wrocław 1974: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Brajerski T., Oboczność powiadać // powiedać w języku polskim XIV–XVI w. , w: tenże, O języku polskim dawnym i dzisiejszym, Lublin 1995: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, s. 178 –186.
Brajerski T., Staropolskie bierzę i dzisiejsze bierę ‘biorę’, w: tenże, O języku polskim dawnym i dzisiejszym, Lublin 1995: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, s. 92–94.
Brajerski T., Zaimek wszystek i jego oboczności w XIV–XVI wieku, w: tenże, O języku polskim dawnym i dzisiejszym, Lublin 1995: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, s. 215 –235.
Brückner A., Słownik etymologiczny języka polskiego, Warszawa 1989: Wiedza Powszechna.
Budka W., Białobrzeski Marcin, w: Polski słownik biograficzny, t. I, red. W. Konopczyński, Warszawa 1935: Polska Akademia Umiejętności, online: www.ipsb.nina.gov.pl (dostęp: 12.02.2020).
Długosz-Kurczabowa K., Dubisz S., Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa 1998: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Długosz-Kurczabowa K., Słownik etymologiczny języka polskiego, Warszawa 2006: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Dunaj B., W sprawie przegłosu ę > ą w języku polskim, „Sprawozdania z Posiedzeń Komisji Naukowych PAN w Krakowie” 1975, t. XVIII, z. 1, s. 34–36.
Estreicher K., Bibliografia polska. Spis chronologiczny, cz. II, t. I, ogólnego zbioru t. VIII, Kraków 1882: Drukarnia C.K. Uniwersytetu Jagiellońskiego, online: https://www.estreicher.uj.edu.pl/chronologia (dostęp: 10.02.2020).
Estreicher K., Bibliografia staropolska, Kraków 1938: Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego, cz. III: Obejmująca druki stóleci: XV–XVIII w układzie abecadłowym, t. XXI, ogólnego zbioru t. XXXII, online: https://www.estreicher.uj.edu.pl/skany/?dir=dane_indeks|32 (dostęp: 12.05.2020).
Estreicher K., Günter Zainer i Świętopełk Fiol, Warszawa 1867: Drukarnia Gazety Polskiej.
Godyń J., Staropolska interpunkcja a problemy tekstologii i edytorstwa naukowego dawnych tekstów, w: Staropolszczyzna piękna i interesująca, t. 2, red. E. Koniusz, S. Cygan, Kielce 2006: Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej, s. 261–272.
Górski K. i in., Zasad wydawania tekstów staropolskich. Projekt, cz. II: Teksty nowożytne do połowy XVIII wieku, Wrocław 1955: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Jędrzejewska M., Stieber Z., Przedrostki stopnia najwyższego nai najw dawnej polszczyźnie i dzisiejszych gwarach, „Język Polski” 1951, t. XXXI, s. 155 –158.
Kamińska K., Pisownia druków polskich XVI wieku, „Prace Polonistyczne” 1953, t. XI, s. 5 –28.
Karasiowa A., Oboczność „in(n)y” // „inszy” w historii języka polskiego, w: Tekst — język — poetyka, red. M.R. Mayenowa, Wrocław 1978: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 279 –306.
Karaś M., Ze studiów nad polskimi grupami spółgłoskowymi. Nagłos zaimka wszy(s)tek, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” 1957, t. 16, s. 115 –143.
Kawecka-Gryczowa A. (red.), Drukarze dawnej Polski od XV do XVIII wieku, t. 1: Małopolska, cz. 1: Wiek XV–XVI, Wrocław 1983: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Kencki P., Gra o Tobiaszu, „Performer” 2011, nr 3, online: http://www.grotowski.net/performer/performer-3 (dostęp: 15.03.2020).
Kępińska A., Wiedza historyczna a edycje tekstów staropolskich (na przykładach z fryburskiego wydania „Rozmyślania przemyskiego”), w: Dokument pisany w badaniach historyka języka polskiego. Z badań nad grafią i fonetyką historycznej polszczyzny, red. M. Kuźmicki, M. Osiewicz, Zielona Góra 2010: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, s. 31–70.
Kierkowicz M., „Projekt zasad wydawania tekstów staropolskich” wobec najnowszej praktyki wydawniczej, w: Badania historycznojęzykowe. Stan, metodologia, perspektywy, red. B. Dunaj, M. Rak, Kraków 2011: Księgarnia Akademicka, s. 153–162.
Klemensiewicz Z., Lehr-Spławiński T., Urbańczyk S., Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa 1981: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Klemensiewicz Z., Szczątki niezłożonej odmiany przymiotników w staropolszczyźnie, „Prace Filologiczne” 1927, t. XII, s. 119 –129.
Kowalska A., Końcówka -ej w odmianie rzeczowników rodzaju żeńskiego w języku polskim, „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Prace Językoznawcze” 1973, t. 2, s. 58–81.
Kowalska A., Dzieje końcówki -im w narzędniku liczby pojedynczej rzeczowników rodzaju nijakiego w języku polskim, „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Prace Językoznawcze” 1969, t. 1, s. 39–56.
Kozaryn D., Historyk języka w edytorstwie naukowym, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” 2015, t. 22, nr 1, s. 107–117.
Kozłowska M., Między konwencją drukarską a fonetyką dawnego języka, „Wielogłos. Pismo Wydziału Polonistyki UJ” 2012, t. 13, z. 3, s. 191–198.
Kozubal M., Biały kruk odkryty po 500 latach. Nie było pewne czy istnieje, „Rzeczpospolita. Historia”, publikacja: 26.04.2020, online: https://www.rp.pl/Historia/304269968-Bialy-kruk-odkryty-po-500-latach-Nie-bylo-pewne-czy-istnieje.html (dostęp: 12.05.2020).
Krótki Z., O łakomstwie słów parę. Polskie leksemy o rdzeniu łacz/ ak-, w: Badania diachroniczne w Polsce. Pamięci Profesora Witolda Stefańskiego (1953–2013), red. D. Lipiński, K.T. Witczak, Łódź 2015: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 119 –131.
Krzysztofik M., Małżeństwo i rodzina w staropolskim poradniku moralno-religijnym pt. „Tobiasz pobożny i gospodarz dozorny” (1647), w: Współczesny i dawny obraz rodziny w literaturze, kulturze i sztuce, red. L. Mariak, Szczecin 2018: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, s. 65 –78.
Krzysztofik M., Old Polish Discourse on the Sacred and the Profane in the Moral-religious Guide-book, Titled „Tobias the Pious and Diligent Host” (1647), „Respectus Philologicus” 2017, t. 31 (36), s. 40– 49.
Krzysztofik M., „Tobiasz wyzwolony” Stanisława Herakliusza Lubomirskiego wobec biblijnej Księgi Tobiasza, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historycznoliterackie” 2000, z. 95–96, s. 21–45.
Krzysztofik M., XVII-wieczne parafrazy wierszowane Starego Testamentu jako przykład literackiej interpretacji biblijnego słowa, „Kieleckie Studia Teologiczne” 2002, z. 1–2, s. 365 –382.
Krzyżanowski J., Romans polski XVI wieku, Warszawa 1962: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Lenartowicz-Zagrodna A., O trzech edycjach Księgi Tobiasza z pierwszej połowy XVI wieku, „Wrocławski Przegląd Teologiczny” 2018, t. XXVI, nr 2, s. 133–143.
Lenartowicz-Zagrodna A., Zależności językowe między trzema edycjami Księgi Tobiasza z pierwszej połowy XVI wieku (zjawiska leksykalne i składniowe), „Studia Językoznawcze. Synchroniczne i Diachroniczne Aspekty Badań Polszczyzny” 2019, t. XVIII, s. 191–204.
Leon-Dufour X., Słownik teologii biblijnej, przekł. i oprac. K. Romaniuk, Poznań 1990: Pallotitnum.
Leszczyński Z., Dativus absolutus w tekście polskim z połowy XVI wieku, „Slawistyczne Studia Językoznawcze” 1987, s. 175 –180.
Linde S.B., Słownik języka polskiego, Warszawa 1807–1814: Drukarnia XX. Piiarów.
Lisowski T., Polszczyzna początku XVI wieku. Problemy wariantywności i normalizacji fonetyki i fleksji, Poznań 1999: Wydawnictwo WiS.
Maciejowski W., Piśmiennictwo polskie od czasów najdawniejszych aż do roku 1830, t. III, Warszawa 1852: S. Orgelbrand.
Malec M., Imiona chrześcijańskie w średniowiecznej Polsce, Kraków 1994: Instytut Języka Polskiego PAN.
Malec M., Onomastyka w „Rozmyślaniu przemyskim”, „Polonica” 2003, t. XXII–XXIII, s. 345–390.
Matuszczyk B., Regionalizmy polszczyzny literackiej drugiej połowy XVI wieku w świetle języka przekładów Biblii. Zagadnienie normy językowej, „Roczniki Humanistyczne. Językoznawstwo” 1989 –1990, t. XXXVII–XXXVIII, z. 6, s. 1– 67.
Mayenowa M.R. (red.), Słownik polszczyzny XVI w., t. I–XXXVIII, Wrocław–Warszawa 1966–2020: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Instytut Badań Literackich PAN.
Michalska P., Status staropolskich oboczności wyrazowych w polszczyźnie doby średniopolskiej, Poznań 2014: Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
Migdał J., O języku Andrzeja Glabera z Kobylina. Studium normalizacji polszczyzny wczesnorenesansowej, Poznań 1999: Wydawnictwo WiS.
Moroń B., Uwagi nad pochodzeniem geminaty spółgłoskowej w zaimku „inny”, „Slavia Occidentalis” 1931, t. X, s. 118–123.
Nowodworski M. (wyd.), Encyklopedja kościelna, t. XXVIII, Warszawa 1905: Drukarnia Czerwińskiego i Spółki.
Obrębska A., Tajemnicze s we wszystek, „Język Polski” 1932, t. XVII, s. 115 –120.
Osiewicz M., Wariantywność w zakresie realizacji grup spółgłoskowych w listach polskich z pierwszej połowy XVI wieku (kontynuanty połącz ń *sŕ, *zŕ, *žŕ, *-(s)tьc-, *-(z)dьcoraz grupy (-)vš-, (-)xv-, -dl-), „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” 2010, t. XVI, s. 183 –199.
Osiewicz M., Wpływ zecera na ukształtowanie graficzno-językowe tekstu drukowanego. Uwagi wstępne do analizy Ksiąg o gospodarstwie z 1549 r., „LingVaria” 2012, z. 2, s. 65 –76.
Paprocki B., Herby rycerstwa polskiego, na podstawie edycji z 1584 r. wyd. Kazimierz Turowski, Kraków 1858: Wydawnictwo Biblioteki Polskiej.
Piekarski M., Ks. Wacław Sierakowski — propagator wiedzy o muzyce i organizator szkolnictwa muzycznego w okresie działalności Komisji Edukacji Narodowej, „Biuletyn Historii Wychowania” 2016, nr 36, s. 85–99.
Pietkiewicz R., Pismo Święte w języku polskim w latach 1518–1638. Sytuacja wyznaniowa w Polsce a rozwój edytorstwa biblijnego, Wrocław 2002: Uniwersytet Wrocławski [maszynopis doktoratu], online: http://digital.fides.org.pl/Content/728/Pietkiewicz-Doktorat.pdf (dostęp: 12.05.2020).
Platt J., Adam Naruszewicz w kręgu Biblioteki Załuskich. Fragmenty korespondencji Józefa Andrzeja Załuskiego i inne materiały, „Archiwum Literackie”, t. XVIII: „Miscellanea z doby oświecenia. 4”, red. Z. Goliński, Wrocław 1973: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 195 –223.
Poplatek J., Studia z dziejów jezuickiego teatru szkolnego w Polsce, Wrocław 1957: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
„Przewodnik Bibliograficzny: miesięcznik dla wydawców, księgarzy, antykwarzy jako też czytających i kupujących książki wydawany przez dra Władysława Wisłockiego” 1881, R. 4, nr 8.
Pyrkosz A., Asymilacje pod względem dźwięczności w grupach spółgłoskowych w polszczyźnie XVI i pierwszej połowy XVII wieku (na podstawie druków krakowskich), „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” 2010, t. XVI, s. 227–239.
Pyrkosz A., Grupy spółgłoskowe w XVI-wiecznych drukach krakowskich. Z dziejów kształtowania się norm językowych, Poznań 2016: Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”.
Rogalski L., Historia literatury polskiej, t. 1, Warszawa 1871: M. Glückberg.
Rospond S., Dawność mazurzenia w świetle grafiki staropolskiej, Wrocław 1957: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Ryś J., Rodzina szlachecka w świetle staropolskich poradników gospodarskich, „Wychowanie w Rodzinie” 2013, t. VII, nr 1, s. 109 –125.
Rzepka W.R., Demorfologizacja rodzaju w liczbie mnogiej rzeczowników w polszczyźnie XVI –XVII wieku, Poznań 1985: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Sawa A., Udział korektorów i zecerów w kształtowaniu tekstu drukowanego (na podstawie polskojęzycznych druków z XVI wieku), „Folia Bibliologica” 2011, t. 53–54, s. 25 –37.
Skulina T., O staropolskiej oboczności mieśćce i miestce, „Język Polski” 1961, t. XLI, s. 30–36.
Starowieyski M. (red.), Apokryfy Nowego Testamentu, t. I: Ewangelie apokryficzne: Opowiadania o Jezusie, Maryi, Józefie i Janie Chrzcicielu, Kraków 2003: Wydawnictwo WAM.
Szelachowska-Winiarzowa L., Kłopoty z transkrypcją grup spółgłoskowych w tekstach staropolskich, „Poznańskie Studia Językowe” 2001, t. VII, s. 145–155.
Śmiech W., Rozwój polskich grup spółgłoskowych *sŕ, *zŕ, *žŕ, Łódź 1953: Łódzkie Towarzystwo Naukowe.
Taszycki W., Przejście chw > f w staropolszczyźnie, „Sprawozdania z Czynności i Posiedzeń PAU” 1947, t. XLVIII, s. 217–223.
„Tygodnik Illustrowany” 1868, seria 2, t. 1, nr 22 (30 maja).
Urbańczyk S. (red.), Słownik staropolski, t. 1–11, Wrocław 1953–1999: Polska Akademia Umiejętności, Instytut Języka Polskiego PAN.
Urbańczyk S., O staropolskim na// naj-, „Język Polski” 1952, t. XXXII, s. 28–30.
„Wiadomości Graficzne: organ związku zawodowego drukarzy i pokrewnych zawodów w Polsce” 1928, R. 20, nr 13 (1 lipca).
Winiarska-Górska I., Fleksja w XVI-wiecznych przekładach Ewangelii, w: Szesnastowieczne przekłady Ewangelii, Warszawa 2010–2016: Instytut Języka Polskiego UW, online: https://ewangelie.uw.edu.pl/files/fleksja.pdf (dostęp: 06.05.2020).
Winiarska-Górska I., Najczęstsze zjawiska fonetyczne w szesnastowiecznych przekładach Ewangelii, w: Szesnastowieczne przekłady Ewangelii, Warszawa 2010–2016: Instytut Języka Polskiego UW, online: https://ewangelie.uw.edu.pl/files/fonetyka.pdf (dostęp: 06.05.2020).
Winiarska-Górska I., Zasady edycji tekstów w Przeglądarce wersetów równoległych szesnastowiecznych przekładów Ewangelii, w: Szesnastowieczne przekłady Ewangelii, Warszawa 2010–2016: Instytut Języka Polskiego UW, online: https://ewangelie.uw.edu.pl/files/zasady.pdf (dostęp: 06.05.2020).
Wiszniewski M., Historia literatury polskiej, t. 6, Kraków 1844: Drukarnia Uniwersytecka.
Witczak T., Historyja o starem i młodem Tobijaszu (1693), „Archiwum Literackie”, t. 14: „Miscellanea staropolskie. 3”, red. R. Pollak, Wrocław 1963: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 205 –292.
Witczak T., Teatr i dramat staropolski w Gdańsku (Przegląd historyczno-materiałowy), Gdańsk 1959: Gdańskie Towarzystwo Naukowe.
Wojciechowska K., Rosik M., Hebraica sive graeca veritas? Katolicko-luterańska refleksja na temat natchnienia Septuaginty, w: Scripturae Sacrae Propagator, red. K. Ziaja, Opole 2015: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, s. 231–262.
Wójcicki K., Obrazy starodawne, t. I, Warszawa 1843: G. Sennewald.
Wujek J., Biblia. Transkrypcja typu „B” oryginalnego tekstu z XVI w., oprac. J. Frankowski, Warszawa 2000: Oficyna Wydawnicza „Vocatio”.
Zarębski R., Indywidualizmy nazewnicze Szymona Budnego (na przykładzie nowotestamentowych nazw geograficznych w „Biblii nieświeskiej”), „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica” 2017, t. 52, nr 2, s. 41–53.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Opublikowane: 2 stycznia 2025
Zapraszamy na spotkanie z prof. Wojciechem Woźniakiem – autorem książki „Państwo, które działa. O fińskich politykach publicznych”.
Opublikowane: 16 grudnia 2024
Polecamy nowy tekst blogowy, w którym Kamil Śmiechowski nawiązuje do książki „Społeczny udział w tworzeniu miejskiej polityki klimatycznej. Przykład Łodzi”
Opublikowane: 9 grudnia 2024
Zapraszamy na panel dyskusyjny, poświęcony książkom o twórczości dwóch laureatek Nagrody Literackiej im. Juliana Tuwima – Hanny Krall (2014) i Małgorzaty Szejnert (2019) – “Krall. Tkanie”