Wykładniki spójności w tekstach pisanych przez obcokrajowców: Materiał egzaminów certyfikatowych z języka polskiego jako obcego

Magdalena Karasek

Słowa kluczowe: teksty pisane przez obcokrajowców, egzamin certyfikatowy z j. polskiego jako obcego, wykładniki spójności, powtórzenia, synonimy, antonimy, hiponimy, zaimki, partykuły, spójniki

Opublikowane: 30 grudnia 2020

Kategorie: Filologia polska,

Pliki do pobrania

PRZECZYTAJ FRAGMENT

Czytelnik znajdzie w publikacji analizę mechanizmów spójności językowej w tekstach pisanych przez obcokrajowców, którzy przystąpili do egzaminu certyfikatowego z języka polskiego jako obcego, a następnie klasyfikację stosowanych przez nich wykładników. Autorka bada, jak zmieniają się sposoby wiązania wyrażeń zdaniowych w zależności od poziomu znajomości języka oraz wskazuje najczęściej popełniane przez cudzoziemców błędy. Podstawa to materiały egzaminacyjne (wypowiedzi pisemne) z trzech poziomów nauczania: B1, B2 i C2. Z badań płynie wniosek, że umiejętność tworzenia spójnych tekstów jest integralną częścią kompetencji komunikacyjnej, rozwijającej się wraz ze wzrostem kompetencji językowej. Wykładniki więzi okazały się bardziej istotne w dłuższych formach wypowiedzi, takich jak charakterystyka, tekst argumentacyjny, opis czy esej.

Brakuje opracowań o podobnej tematyce, zarówno w literaturze polskiej, jak i światowej. Większość prac odnoszących się do spójności tekstu dotyczy rozważań na poziomie filologicznym, natomiast publikacja Magdaleny Karasek jest zwróceniem się w kierunku praktycznej aplikacji instrumentarium językoznawczego do działań dydaktycznych.

ABC nauczania metodyki języka polskiego jako obcego, 2005, A. Seretny, E. Lipińska (red.), Kraków

Achtelik A., Hajduk-Gawron W., Madeja A., Świątek M., 2009, Bądź na B1. Zbiór zadań z języka polskiego oraz przykładowe testy certyfikatowe dla poziomu B1, Kraków

Ampel-Rudolf M., 2002, Funkcje metatekstu w gawędach H. Rzewuskiego „Pamiątki Soplicy”, [w:] M. Krauz, K. Ożóg (red.), Składnia, stylistyka, struktura tekstu. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Teresie Ampel, Rzeszów

Angielsko-polsko-słoweński glosariusz terminów z zakresu testowania biegłości językowej, 2004, W. Martyniuk (red.), Kraków

Apresjan J., 2000, Semantyka leksykalna: synonimiczne środki języka, tłum. Z. Kozłowska, A. Markowski, Wrocław–Warszawa–Kraków

Awdiejew U., Dąmbska E., Lipińska E., 1986, Jak to napisać? Ćwiczenia redakcyjno-stylistyczne dla studentów polonijnych, Kraków

Bartmiński J., 1990, O spójności pieśni ludowej, [w:] tenże (red.), Folklor – język – poetyka, Wrocław–Warszawa–Kraków

Bartmiński J., Niebrzegowska-Bartmińska S., 2009, Tekstologia, Warszawa

Bartmiński J., Tokarski R., 1986, Językowy obraz świata a spójność tekstu, [w:] T. Dobrzyńska (red.), Teoria tekstu. Zbiór studiów, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź

Bartmiński J., Żuk G., 2009, Pojęcie równości i jego profilowanie we współczesnym języku polskim, „Etnolingwistyka”, nr 21, Problemy języka i kultury, Lublin

Bartosiewicz D., 1998, Spójność tekstu uczniowskiego jako element strategii nadawczo-odbiorczej, [w:] J. Porayski-Pomsta, J. Podracki (red.), Studia Pragmalingwistyczne 2. Tekst – wypowiedź – dyskurs w dydaktyce szkolnej, Warszawa

Bartosiewicz D., 2002, Komunikacyjna funkcja wykładników spójności tekstu, Łódź

Beaugrande de, R. A., Dressler W. U., 1990, Wstęp do lingwistyki tekstu, Warszawa

Bednarczuk L., 2002, Elipsa a spójność tekstu, [w:] M. Krauz, K. Ożóg (red.), Składnia, stylistyka, struktura tekstu, Rzeszów

Bellert J., 1971, O pewnym warunku spójności tekstu, [w:] M. R. Mayenowa (red.), O spójności tekstu, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk

Bogusławski A., 1983, Słowo o zdaniu i tekście, [w:] T. Dobrzyńska, E. Janus (red.), Tekst i zdanie. Zbiór studiów, Wrocław

Boniecka B., 1980, Składnia pytania i odpowiedzi we współczesnej polszczyźnie mówionej, Wrocław

Boniecka B., 1983, Pole semantyczne jako czynnik spójności tekstu dialogowego, [w:] T. Dobrzyńska, E. Janus (red.), Tekst i zdanie. Zbiór studiów, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź

Boniecka B., 1999, Lingwistyka tekstu – teoria i praktyka, Lublin

Brzeziński J., 1987, Podstawy glottodydaktyczne nauczania języka polskiego dzieci polonijnych, Lublin

Butcher A., Janowska I., Przechodzka G., Zarzycka G., 2011, Celuję w C2. Zbiór zadań do egzaminu certyfikatowego z języka polskiego jako obcego na poziomie C2, Kraków

Cichońska M., 2004, Z problematyki opisu anafory i katafory. Zarys problematyki badawczej, ”Висник Львiвського Университету. Серия филологична”, 34, Львiв

Cudak R., 2010, Tekst w nauczaniu cudzoziemców jako problem metodologiczny, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, nr 17, Teksty i podteksty w nauczaniu języka polskiego jako obcego – 2, red. G. Zarzycka, G. Rudziński

Czeniek A., 2010, Sprawność pisania – sprawnością odkrywaną na nowo, [w:] K. Birecka, K. Tarczyńska (red.), Nowe perspektywy w nauczaniu języka polskiego jako obcego, Toruń

Czeniek A., 2013, „Zawsze będę wracać do Polski nawet chociaż i na wakacje”, czyli o sposobach łączenia zdań przez dzieci polonijne, [w:] J. Mazur, A. Małyska, K. Sobstyl (red.), Glottodydaktyka polonistyczna. W obliczu dynamiki zmian językowo-kulturowych i potrzeb społecznych, t. 2, Lublin

Czoska A., Karaśkiewicz A., 2012, Operatory metatekstowe w funkcji wskazówek organizacji tekstu telewizyjnej relacji na żywo, „Investigationes Linguisticae”, nr 26, Poznań

Data K., 2001, Struktura tekstu w nauczaniu języka polskiego, [w:] R. Cudak, J. Tambor (red.), Inne optyki. Nowe programy, nowe metody, nowe technologie w nauczaniu kultury polskiej i języka polskiego jako obcego, Katowice

Dijk, van, T. A., 2001, Dyskurs jako struktura i proces, przeł. G. Grochowski, Warszawa

Dobrzyńska T., 1969, Jak zaczyna się i kończy wypowiedź, „Pamiętnik Literacki”, R. 60, z. 2

Dobrzyńska T., 1971, O głosowej delimitacji tekstu, [w:] M. R. Mayenowa (red.), O spójności tekstu, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk

Dobrzyńska T., 1974, Delimitacja tekstu literackiego, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk

Dobrzyńska T., 1978, Delimitacja tekstu pisanego i mówionego, [w:] M. R. Mayenowa (red.), Tekst. Język. Poetyka. Zbiór studiów, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk

Dobrzyńska T., 1991, Tekst. Próba syntezy, „Pamiętnik Literacki”, t. 82, z. 2

Dobrzyńska T., 1993, Tekst. Próba syntezy, Warszawa

Dobrzyńska T., 2001, Od niespójności do (super)koherencji. Rola metatekstu w utworze literackim, [w:] A. Pajdzińska, R. Tokarski (red.), Semantyka tekstu artystycznego, Lublin

Dobrzyńska T., 2010, Tekst, [w:] J. Bartmiński (red.), Współczesny język polski, Lublin

Duszak A., 1998, Tekst, dyskurs, komunikacja międzykulturowa, Warszawa

Dutka A., 1992, Przeformułowanie w dyskursie. Funkcje i wykładniki, „Pamiętnik Literacki”, t. 83, z. 4

ESOKJ 2003, Europejski system opisu kształcenia językowego: uczenie się, nauczanie, ocenianie, Warszawa

Firbas J., 1974, O pojęciu dynamiczności wypowiedzeniowej w teorii funkcjonalnej perspektywy zdania, [w:] M. R. Mayenowa (red.), Tekst i język. Problemy semantyczne, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk

Gajda S., 1975, Wokół synonimu, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu. Filologia Polska”, XIII

Gajda S., 1982, Podstawy badań stylistycznych nad językiem naukowym, Warszawa

Gajewska U., 2004, Metatekstemy w języku nauk ścisłych, Rzeszów

Gaszyńska-Magiera M., 2002, Teksty prasowe w nauczaniu języka polskiego jako obcego, [w:] K. Michalewski (red.), Tekst w mediach, Łódź

Gaszyńska-Magiera M., 2010, Spójność tekstu a ocena stopnia jego trudności, „Kwartalnik Polonicum”, t. 10

Grabias S., 2003, Język w zachowaniach społecznych, Lublin

Grochowski M., 1996, O partykułach jako wykładnikach nawiązania. Analiza wyrażenia „wręcz”, [w:] M. Grochowski (red.), Anafora w strukturze tekstu, Warszawa

Grochowski M., 1976, O pojęciu elipsy, „Pamiętnik Literacki”, R. 67, z. 1

Grochowski M., 1978, Czy zjawisko elipsy istnieje?, [w:] M. R. Mayenowa (red.), Tekst. Język. Poetyka, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk

Grochowski M., 1982, Zarys leksykologii i leksykografii. Zagadnienia synchroniczne, Toruń

Grochowski M., 1986, Polskie partykuły. Składnia, semantyka, leksykografia, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź

Grzegorczykowa R., 1972, Wykładniki kwantyfikacji w polskim zdaniu, [w:] Z polskich studiów slawistycznych. Seria 4, Warszawa

Grzegorczykowa R., 1994, Struktura tekstu rozmowy potocznej, Katowice

Grzegorczykowa R., 1996, Polskie leksemy z wbudowaną informacją anaforyczną, [w:] M. Grochowski (red.), Anafora w strukturze tekstu, Warszawa

Grzegorczykowa R., 2001, Wprowadzenie do semantyki językoznawczej, Warszawa

Habrajska G., 2004, Komunikacyjna analiza i interpretacja tekstu, Łódź

Honowska M., 1984, Grzybnia zaimkowa. Przyczynek do zagadnień spójności tekstu, „Polonica”, nr 10

Iluk J., 2012, Systematyczne pisanie – jak wpływa na kompetencję komunikacyjną w języku obcym?, „Języki Obce w Szkole”, nr 4

Jachimowska K., 2013, Komunikacyjne aspekty tekstów pisanych przez osoby z dysfunkcją słuchu, Łódź

Jadacka H., 2007, Kultura języka polskiego. Fleksja, słowotwórstwo, składnia, Warszawa

Janowska I., 2011, Podejście zadaniowe do nauczania i uczenia się języków obcych. Na przykładzie języka polskiego jako obcego, Kraków

Jastrzębska-Golonka D., Rypel A., 2008, Specyfika tworzenia tekstów przez uczniów z deficytami słuchu – wybrane zagadnienia, [w:] J. Porayski-Pomsta (red.), Studia Pragmalingwistyczne 5. Mowa i język w perspektywie dydaktycznej, logopedycznej i rozwojowej, Warszawa

Jędrzejko E., 1993, Nominalizacje w systemie i w tekstach współczesnej polszczyzny, Katowice Jodłowski S., 1977, Podstawy polskiej składni, Warszawa

Kaczorowska H., Kaczorowski M., 2008, [w:] J. Porayski-Pomsta (red.), Studia Pragmalingwistyczne 5. Mowa i język w perspektywie dydaktycznej, logopedycznej i rozwojowej, Warszawa

Kędziela W., 1979, Wskaźniki nawiązania w dialogu. Z badań nad składnią języka mówionego, „Poradnik Językowy”, nr 5

Klemensiewicz Z., 1949–1950, O syntaktycznym stosunku nawiązania, „Slavia”, t. 19, z. 12

Klemensiewicz Z., 1969, Zarys składni polskiej, Warszawa

Komorowska H., 2002, Metodyka nauczania języków obcych, Warszawa

Kowal I., 2002, Spójność referencjalna w opowiadaniach 9–15-latków, [w:] J. Porayski-Pomsta (red.), Studia Pragmalingwistyczne 3. Czynności tworzenia i rozumienia wypowiedzi, Warszawa

Krauz M., 1995, Powtórzenie jako czynnik spajający tekst, [w:] T. Ampel (red.), O stylu poezji i prozy. Funkcje, kategorie, struktury, Rzeszów

Krauz M., 1996, Zdania inicjalne w języku polskim, Rzeszów

Krzyżyk D., 2010, Umiejętności tekstotwórcze i językowe uczniów w pracach maturalnych z języka polskiego, [w:] U. Kopeć, Z. Sibiga (red.), Kształcenie językowe w dobie kultury masowej polisensorycznej, Rzeszów

Labocha J., 1990, Opowiadania ludowe ze Śląska Cieszyńskiego w Czechosłowacji w świetle pragmalingwistyki tekstu, Kraków

Labocha J., 2008, Tekst, wypowiedź, dyskurs w procesie komunikacji językowej, Kraków

Laskowska E., 2004, Dyskurs parlamentarny w ujęciu komunikacyjnym, Bydgoszcz

Leontiewa N., 1971, O pewnych właściwościach spójnego tekstu, [w:] M. R. Mayenowa (red.), O spójności tekstu, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk

Lesz-Duk M., 2001, Kohezja leksykalna we współczesnych tekstach publicystycznych, [w:] K. Michalewski (red.), Współczesna leksyka, t. 1, Łódź

Lipińska E., 2000, Sprawność pisania w nauczaniu języka polskiego jako obcego, „Języki Obce w Szkole”, nr 5

Lipińska E., 2001, Nauczanie pisania. Warsztaty, [w:] R. Cudak, J. Tambor (red.), Inne optyki. Nowe programy, nowe metody, nowe technologie w nauczaniu kultury polskiej i języka polskiego jako obcego, Katowice

Lipińska E., 2002, O nieprzydatności pisania „z powietrza” i kluczowej roli etapu wstępnego i końcowego w procesie pisania, „Języki Obce w Szkole”, nr 6

Lipińska E., 2012, Umiesz? Zdasz! Materiały przygotowujące do egzaminu certyfikatowego z języka polskiego jako obcego na poziomie B2, Kraków

Majewska-Tworek A., Zaśko-Zielińska M., 2008, Spójność tekstu argumentacyjnego w doskonaleniu umiejętności pisania, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, z. 16: Teksty i podteksty w nauczaniu języka polskiego jako obcego, M. Witkowska-Gutkowska, B. Grochala (red.), Łódź

Majkowski G., 2001, Z zagadnień spójności linearnej tekstu (uwagi na marginesie edukacji językowej, [w:] H. Synowiec (red.), Z teorii i praktyki dydaktycznej języka polskiego, 16, Katowice

Majkowski G., 2002, Mechanizmy usuwania powtórzeń w pismach politycznych Juliusza Słowackiego ogłoszonych w latach 1846–1848, „Prace Filologiczne”, t. 47

Majkowski G., 2004, Kohezja zaimkowa w dokumentach życia społecznego okresu Oświecenia, „Prace Filologiczne”, t. 49

Majkowski G., 2007, Kohezja w publicystyce okresu Oświecenia, Łódź

Makarewicz R., 2002, Zaburzenia spójności tekstu u ucznia dyslektycznego, [w:] J. Porayski-Pomsta (red.), Studia Pragmalingwistyczne 3. Czynności tworzenia i rozumienia wypowiedzi, Warszawa

Marciszewski W., 1983, Spójność strukturalna a spójność semantyczna, [w:] T. Dobrzyńska, E. Janus (red.), Tekst i zdanie. Zbiór studiów, Wrocław–Warszawa –Kraków–Gdańsk–Łódź

Markowski A., 2012, Wykłady z leksykologii, Warszawa

Martyniuk W., Rozwijanie kompetencji językowej poprzez tworzenie tekstów, [w:] J. Porayski-Pomsta (red.), Studia Pragmalingwistyczne 3. Czynności tworzenia i rozumienia wypowiedzi, Warszawa

Mayenowa M. R., 1971, Spójność tekstu a postawa odbiorcy, [w:] M. R. Mayenowa (red.), O spójności tekstu, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk

Mayenowa M. R., 1993, Studia i rozprawy, oprac. A. Axer, T. Dobrzyńska, Warszawa

Mayenowa M. R., 2000, Poetyka teoretyczna. Zagadnienia języka, Wrocław–Warszawa–Kraków

Michalewski K., 2001, Zaimki wskazujące a kontekst i kompetencja językowa uczestników komunikacji, [w:] K. Michalewski (red.), Współczesna leksyka, Łódź

Mikołajczuk A., 2013, Modele gatunkowe tekstu pisanego przez uczniów na egzaminie maturalnym (w kontekście planowanej modernizacji matury z języka polskiego), „Poradnik Językowy”, z. 1

Miodunka W., 2013, Jakość polszczyzny używanej przez cudzoziemców. Metody analizy jakości na materiale egzaminów certyfikatowych z języka polskiego jako obcego w roku 2011, „Poradnik Językowy”, z. 1

Miodunka W., Przechodzka G., 2006a, Kompetencja w języku polskim polskich maturzystów i zaawansowanych cudzoziemców. Badania porównawcze, „Polonistyka”, nr 7

Miodunka W., Przechodzka G., 2006b, Kompetencja językowa polskich maturzystów, „Polonistyka”, nr 8

Możejko Z. P., 2010, Świadomość struktury informacyjnej tekstu pisanego w nauczaniu języka obcego, [w:] J. Knieja, T. Zygmunt, Ł. Brzana (red.), Literaturoznawstwo, językoznawstwo i kulturoznawstwo jako płaszczyzny przekazu we współczesnej glottodydaktyce, Lublin

Nocoń J., 2002, Metatekst w tekście uczniowskim (na przykładzie rozprawki), [w:] J. Porayski-Pomsta (red.), Studia Pragmalingwistyczne 3. Czynności tworzenia i rozumienia wypowiedzi, Warszawa

Nocoń J., 2007, Paradoksy stylu podręczników szkolnych, „Cшuл”, 6, Belgrad

Nowak E., 2009a, Szkolna dydaktyka polonistyczna wobec językoznawczych teorii tekstu, „Polonistyka”, nr 8

Nowak E., 2009b, Jak rozwijać i doskonalić uczniowską sprawność tworzenia tekstu, [w:] A. Janus-Sitarz (red.), W trosce o dobrą edukację, Kraków

Nowak E., 2012, Odtwarzanie, przetwarzanie, tworzenie – uczniowskie działania tekstotwórcze, [w:] A. Janus-Sitarz (red.), Twórczość i tworzenie w edukacji polonistycznej, Kraków

Nowak F., 2002, Niekompetencje językowe w tekstach pisanych uczniów klas VIII szkoły podstawowej, [w:] J. Porayski-Pomsta (red.), Studia Pragmalingwistyczne 3. Czynności tworzenia i rozumienia wypowiedzi, Warszawa

O spójności tekstu. Zbiór studiów, 1971, M. R. Mayenowa (red.), Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk

Pado A., 2013, Planowanie i konstruowanie wypowiedzi ustnych i pisemnych w klasie językowej, „Języki Obce w Szkole”, nr 2

Pałuszyńska E., 2013, Kształtowanie kompetencji dyskursywnej w procesie (glotto)dydaktycznym, [w:] J. Mazur, A. Małyska, K. Sobstyl (red.), Glottodydaktyka polonistyczna. W obliczy dynamiki zmian językowo-kulturowych i potrzeb społecznych, t. 2, Lublin

Pisarek W., 1966, Tytuł utworu swoistą nazwą własną, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Katowicach”, z. 31

Pisarkowa K., 1969, Funkcje składniowe polskich zaimków odmiennych, Wrocław–Warszawa–Kraków

Pisarkowa K., 1971, Uwagi o dystrybucji i zakresie funkcji polskiego zaimka odmiennego, [w:] M. R. Mayenowa (red.), O spójności tekstu, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk

Polański E., 2000, Typy uchybień uczniów w organizacji tekstu wypracowań, [w:] K. Ożóg, J. Pasterska (red.), Polonistyka zintegrowana, Rzeszów

Prizel-Kania A., 2008, Rozumienie ze słuchu – strategie uczących się języka polskiego, [w:] A. Seretny, E. Lipińska (red.), Rozwijanie i testowanie biegłości w języku polskim jako obcym, Kraków

Programy nauczania języka polskiego jako obcego. Poziomy A1–C2, 2011, I. Janowska, E. Lipińska, A. Rabiej, A. Seretny, P. Turek (red.), Kraków

Przechodzka G., 2008, Przygotowanie i ewaluacja egzaminów certyfikatowych z języka polskiego jako obcego, [w:] W. Miodunka, A. Seretny (red.), W poszukiwaniu nowych rozwiązań. Dydaktyka języka polskiego jako obcego u progu XXI wieku, Kraków

Przechodzka G., 2015, Kompetencja językowa polskich maturzystów w świetle wyników matur z lat 2005–2008 i testów certyfikowanych, Lublin

Ptaszek G., 2005, Rozumienie wzorca gatunkowego baśni – na przykładzie wypowiedzi pisemnych uczniów klasy czwartej szkoły podstawowej, [w:] J. Porayski-Pomsta (red.), Studia Pragmalingwistyczne 4. Komunikacja i tekst w perspektywie rozwojowej i dydaktycznej, Warszawa

Ricoeur P., 1984, Model tekstu: działanie znaczące rozważane jako tekst, przeł. J. Falkowska, „Pamiętnik Literacki”, R. 75, z. 2

Ricoeur P., 1989, Język, tekst, interpretacje. Wybór pism, Warszawa

Rudziński G., 2008, Teksty do nauczania języka polskiego jako obcego, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, nr 16, Teksty i podteksty w nauczaniu języka polskiego jako obcego

Ruszer A., 2013, Oswoić tekst. Podręcznik kompozycji i redakcji tekstów użytkowych dla poziomów B2 i C1, Kraków

Saloni Z., 1971, Definicja spójności tekstu, [w:] M. R. Mayenowa (red.), O spójności tekstu, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk

Semantyka tekstu i języka, 1976, M. R. Mayenowa (red.), Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk

Seretny A., 2006, Wskaźniki czytelności tekstu jako pomoc w określaniu stopnia jego trudności, „LingVaria”, nr 2

Seretny A., Lipińska E., 2005, ABC metodyki nauczania języka polskiego jako obcego, Kraków

Standardy wymagań egzaminacyjnych, 2003, Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu, Warszawa

Starzec A., 1994, Metatekst w tekstach popularnonaukowych i naukowych, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu. Językoznawstwo”, z. 15

Storrer A., 2009, Koherencja w hipertekstach, [w:] Z. Bilut-Homplewicz, W. Czachur, M. Smykała (red.), Lingwistyka tekstu w Niemczech. Pojęcia, problemy, perspektywy. Antologia tłumaczeń, t. 1, Wrocław

Strycharz K., 1995, O tematycznych wskaźnikach nawiązania między akapitami w nowelach pozytywistycznych, [w:] T. Ampel (red.), O stylu poezji i prozy. Funkcje, kategorie, struktury, Rzeszów

Studia Pragmalingwistyczne 2. Tekst – wypowiedź – dyskurs w dydaktyce szkolnej, 1998, J. Porayski-Pomsta, J. Podracki (red.), Warszawa

Studia Pragmalingwistyczne 3. Czynności tworzenia i rozumienia wypowiedzi, 2002, J. Porayski-Pomsta (red.), Warszawa

Studia Pragmalingwistyczne 4. Komunikacja i tekst w perspektywie rozwojowej i dydaktycznej, 2005, J. Porayski-Pomsta (red.), Warszawa

Studia Pragmalingwistyczne 5. Mowa i język w perspektywie dydaktycznej, logopedycznej i rozwojowej, 2008, J. Porayski-Pomsta (red.), Warszawa

Szkudlarek E., 1999, Kontekstowa elipsa akomodowanych jednostronnie uzupełnień predykatu, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica”, nr 38, Łódź

Szkudlarek E., 2001a, Środki kohezji w utworach poetyckich, „Zeszyty Naukowe WSHE w Łodzi”, nr 5(18)

Szkudlarek E., 2001b, Zaimki wskazujące a kontekst i kompetencja językowa uczestników komunikacji, [w:] K. Michalewski (red.), Współczesna leksyka, t. 2, Łódź

Szkudlarek E., 2003, Wskaźniki nawiązania we współczesnych tekstach polskich. (Na materiale współczesnej nowelistyki polskiej), Łódź

Szkudlarek-Śmiechowicz E., 2006, Spójność/niespójność potoku składniowego, [w:] A. Jaklová (red.), Komunikace – styl – text, České Budějovice

Szkudlarek-Śmiechowicz E., 2010a, Pojęcia: spójność, kohezja i koherencja, „Prace Komisji Językoznawczej Bydgoskiego Towarzystwa Naukowego”, XX

Szkudlarek-Śmiechowicz E., 2010b, Tekst w radiowej i telewizyjnej debacie politycznej. Struktura, spójność, funkcjonalność, Łódź

Tabisz A., 2005, Uczenie tworzenia tekstu w gimnazjum – fakt czy mit?, [w:] J. Porayski-Pomsta (red.), Studia Pragmalingwistyczne 4. Komunikacja i tekst w perspektywie rozwojowej i dydaktycznej, Warszawa

Tarczyńska B., 1998, Leksykalne wykładniki spójności tekstowej w wypowiedziach uczniowskich, [w:] J. Porayski-Pomsta, J. Podracki (red.), Studia Pragmalingwistyczne 2.

Tekst – wypowiedź – dyskurs w dydaktyce szkolnej, Warszawa

Tekst. Język. Poetyka, 1978, M. R. Mayenowa (red.), Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk

Topolińska Z., 1977, Mechanizmy nominalizacji w języku polskim, „Studia Gramatyczne”, nr 1

Topolińska Z., 1978, O pojęciach nominalizacja i substantywizacja i ich przydatności w opisie języka, [w:] Z polskich studiów slawistycznych, Seria 5: Językoznawstwo, Warszawa

Topolińska Z., 1984, Składnia grupy imiennej, [w:] Z. Topolińska (red.), Gramatyka współczesnego języka polskiego. Składnia, Warszawa

Trybulec A., 1971, Typologiczna definicja spójności tekstu, [w:] M. R. Mayenowa (red.), O spójności tekstu, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk

Tymiakin L., 2004, Kompozycja uczniowskiego tekstu argumentacyjnego, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, nr 22

Wajszczuk J., 1971, Przeciwstawienie jako struktura właściwa szerokim kontekstom, [w:] M. R. Mayenowa (red.), O spójności tekstu, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk

Wajszczuk J., 1981, Pojęcie nawiązania, „Polonica”, nr 7

Wajszczuk J., 1983, Tekst spójny czy po prostu tekst?, [w:] T. Dobrzyńska, E. Janus (red.), Tekst i zdanie. Zbiór studiów, Wrocław

Wajszczuk J., 1986, Spójnik jako zobowiązanie, [w:] T. Dobrzyńska (red.), Teoria tekstu. Zbiór studiów, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź

Walusiak E., 1998, Mechanizmy organizacji tekstu – nawiązanie i dodawanie, „Polonica”, t. 19

Walusiak E., 1999, Hierarchizacja treści i nawiązanie wewnątrztekstowe. Wykładniki leksykalne, Warszawa

Wierzbicka A., 1971, Metatekst w tekście, [w:] M. R. Mayenowa (red.), O spójności tekstu, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk

Wierzbiński J., 1992, Z badań nad problematyką antonimiczną w radzieckiej literaturze lingwistycznej, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica”, nr 26

Wilkoń A., 1986, Funkcje kategorii gramatycznych w tekstach literackich, cz. 1: Kategoria osoby, [w:] tenże (red.), Język artystyczny, t. 4, Katowice

Wilkoń A., 2002, Spójność i struktura tekstu. Wstęp do lingwistyki tekstu, Kraków

Winiarska J., 2001, Operatory metatekstowe w dialogu telewizyjnym, Kraków

Wiśniewska H., 1983, Spójność tekstu w wypracowaniach olimpijczyków, „Poradnik Językowy”, nr 5

Wiśniewska H., 1995, Łatwa i trudna kompozycja pisemnych wypracowań uczniowskich, „Polonistyka”, nr 4

Witosz B., 2001, Metatekst – w opisie teoriotekstowym, stylistycznym i pragmalingwistycznym, [w:] B. Witosz (red.), Stylistyka a pragmatyka, Katowice

Witosz B., 2009, Dyskurs i stylistyka, Katowice

Wojenka M., 2010, Ćwiczenia w zakresie spójności tekstu w podręcznikach do nauczania języka polskiego jako obcego, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, nr 17, Teksty i podteksty w nauczaniu języka polskiego jako obcego, G. Zarzycka, G. Rudziński (red.), Łódź

Wojenka-Karasek M., 2015, Najniezbędniejsze słówko funkcyjne. Zaimek jako wskaźnik spójności w wypracowaniach cudzoziemców, [w:] M. Gaze, P. Góralczyk-Mowczan (red.), Bogactwo językowe i kulturowe Europy w oczach Polaków i cudzoziemców – 3, Łódź

Wojtak M., 2013, Tekst i jego gatunki w ostatnim siedemdziesięcioleciu, [w:] A. Dunin-Dudkowska, A. Małyska (red.), 70 lat współczesnej polszczyzny. Zjawiska, procesy, tendencje. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Janowi Mazurowi, Lublin

Wołodźko E., 1984, Funkcje okoliczników w organizacji większych odcinków tekstu w języku rosyjskim i polskim, [w:] M. Blicharski (red.), Problemy lingwistyki tekstu, Katowice

Wójcicka M., 2006, Funkcja ramowych formuł tekstowych (na przykładzie prozatorskich gatunków folkloru), [w:] J. Mazur, M. Rzeszutko-Iwan (red.), Teksty kultury 2. Oblicza komunikacji, Lublin

Wójcicka M., 2006, Funkcje ramowych formuł tekstowych (na przykładzie prozatorskich gatunków folkloru), [w:] J. Mazur, M. Rzeszutko-Iwan (red.), Teksty kultury 2. Oblicza komunikacji XXI wieku, Lublin

Wójcikiewicz M., 1993, Piszę, więc jestem. Podręcznik kompozycji i redakcji tekstów, Kraków

Wróblewski M., 1998, Uwarunkowania kompozycyjne tekstu udanego, [w:] J. Porayski-Pomsta, J. Podracki (red.), Studia Pragmalingwistyczne 2. Tekst – wypowiedź – dyskurs w dydaktyce szkolnej, Warszawa

Wróblewski M., 2002, Pisanie w szkole: sztuka czy rzemiosło?, [w:] J. Porayski-Pomsta (red.), Studia Pragmalingwistyczne 3. Czynności tworzenia i rozumienia wypowiedzi, Warszawa

Wstęp do językoznawstwa, 1982, J. Bańczerowski, J. Pogonowski, T. Zgółka (red.), Poznań

Zarzycka G., 2004, Linguakultura – czym jest, jak ją badać i otwierać? Materiały z Międzynarodowej Konferencji Stowarzyszenia „Bristol”, [w:] A. Dąbrowska (red.), Wrocławska dyskusja o języku polskim jako obcym, Wrocław

Zaśko-Zielińska M., Majewska-Tworek A., Piekot T., 2008, Sztuka pisania: przewodnik po tekstach użytkowych, Warszawa

Zbróg P., 2008, Model rozwijania kompetencji uczniów w zakresie tworzenia użytkowych gatunków mowy, [w:] J. Porayski-Pomsta (red.), Studia Pragmalingwistyczne 3. Czynności tworzenia i rozumienia wypowiedzi, Warszawa

Zdunkiewicz-Jedynak D., 2008, Wykłady ze stylistyki, Warszawa

Zwolski H., 1985, Piszemy po polsku. Ćwiczenia form wypowiedzi dla studentów zaawansowanych, Kraków

Żmigrodzki P., 2003, Wprowadzenie do leksykografii polskiej, Katowice

Żydek-Bednarczuk U., 1994, Struktura tekstu rozmowy potocznej, Katowice

Żydek-Bednarczuk U., 2002, Modele i wzorce tekstu uczniowskiego, [w:] J. Porayski-Pomsta (red.), Studia Pragmalingwistyczne 3. Czynności tworzenia i rozumienia wypowiedzi, Warszawa

Żydek-Bednarczuk U., 2005, Wprowadzenie do lingwistycznej analizy tekstu, Kraków

Żydek-Bednarczuk U., 2006, Opis poziomów kompetencji w polskim systemie certyfikatowym, [w:] J. Tambor, D. Rytel-Kuc (red.), Polityka językowa a certyfikacja, Katowice–Lipsk

Żydek-Bednarczuk U., 2008, Tekst w procesie certyfikacji, [w:] W. Miodunka, A. Seretny (red.), W poszukiwaniu nowych rozwiązań. Dydaktyka języka polskiego jako obcego u progu XXI wieku, Kraków

Żydek-Bednarczuk U., 2014, Tekst w nauczaniu języka polskiego jako obcego w kontekście działań i strategii komunikacyjnych, [w:] B. Grochala, E. Pałuszyńska (red.), Teksty, podteksty i konteksty. O współczesnej polszczyźnie i jej kontaktach z innymi językami słowiańskimi, Łódź

Dąbrówka A., Geller E., 1995, Słownik antonimów, Warszawa

Dąbrówka A., Geller E., Turczyn R., 1993, Słownik synonimów, Warszawa

Encyklopedia języka polskiego, 1992, S. Urbańczyk (red.), Wrocław–Warszawa–Kraków

Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, 1999, K. Polański (red.), Wrocław

Grochowski M., 1997, Wyrażenia funkcyjne. Studium leksykograficzne, Kraków

Grochowski M., Kisiel A., Żabowska M., 2014, Słownik gniazdowy partykuł polskich, Kraków

Müldner-Nieckowski P., 2004, Wielki słownik frazeologiczny języka polskiego, Warszawa

Ożóg K., 1990, Leksykon metatekstowy współczesnej polszczyzny mówionej. Wybrane zagadnienia, Kraków

Słownik terminów literackich, 1988, J. Sławiński (red.), Wrocław

Słownik współczesnego języka polskiego, 1996, B. Dunaj (red.), Warszawa

Uniwersalny słownik języka polskiego, 2003, S. Dubisz (red.), Warszawa

Wielki słownik wyrazów bliskoznacznych PWN, 2005, M. Bańko (red.), Warszawa