Implementacja wymogu MREL do sektora bankowego

Iwona Dorota Czechowska; Czesław Lipiński; Joanna M. Stawska; Joanna Stępińska; Wojciech Zatoń; Marcin Borys

doi:10.18778/8331-565-2

Implementacja wymogu MREL do sektora bankowego

Iwona Dorota Czechowska

Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny, Katedra Bankowości Centralnej i Pośrednictwa Finansowego

https://orcid.org/0000-0002-8051-5324

Czesław Lipiński

Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny, Katedra Bankowości Centralnej i Pośrednictwa Finansowego

https://orcid.org/0000-0003-0136-4810

Joanna M. Stawska

Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny, Katedra Bankowości Centralnej i Pośrednictwa Finansowego

https://orcid.org/0000-0001-6863-1210

Joanna Stępińska

Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny, Katedra Ubezpieczeń

https://orcid.org/0000-0002-1283-4622

Wojciech Zatoń

Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny, Katedra Bankowości Centralnej i Pośrednictwa Finansowego

https://orcid.org/0000-0002-7566-187X

Marcin Borys

Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny, Katedra Ubezpieczeń

https://orcid.org/0000-0002-6924-173X

Serie: Finanse

ISBN

ISBN-13 (15): 978-83-8331-565-2

ISBN (e-book)

ISBN-13 (15): 978-83-8331-566-9

DOI: https://doi.org/10.18778/8331-565-2

Słowa kluczowe: wymóg MREL, banki giełdowe, wymóg TLAC, wymogi ostrożnościowe, rozporządzenie CRR, dyrektywy UE

Opublikowane: 17 grudnia 2024

Kategorie: Ekonomia i zarządzanie, Otwarty dostęp,

Pliki do pobrania

PDF

Monografia stanowi kompendium wiedzy z dziedziny szeroko pojętych finansów, o istocie i mechanizmach funkcjonowania sektora bankowego oraz wiążących się z nimi problemach. Przedmiot analizy to minimalny wymóg w zakresie funduszy własnych i zobowiązań kwalifikowalnych (ang. Minimum Requirement on Own Funds and Eligible Liabilities – MREL) wprowadzony w systemach bankowych krajów UE w celu zapewnienia odporności poszczególnych instytucji finansowych na negatywne skutki zmian w otoczeniu gospodarczym, poprzez utrzymywanie rezerw kapitałowych na poziomie umożliwiającym pokrycie ewentualnych strat i rekapitalizację. W publikacji opisano zagadnienie zasadności stosowania w praktyce wymogów MREL. Zakres publikacji obejmuje sektor bankowy w Polsce, w szczególności grupę banków notowanych na GPW, a także porównanie poziomów MREL w sektorze bankowym w Polsce z poziomami w sektorach bankowych innych krajów UE. Celem opracowania jest oszacowanie potrzeb związanych ze spełnieniem MREL i przedstawienie praktycznych aspektów dotyczących tego procesu, m.in. rodzaju wykorzystywanych instrumentów, ponoszonych kosztów i możliwych czynników ryzyka. W monografii poszukiwano odpowiedzi na pytania badawcze: Jaka jest skala potrzeb w zakresie pozyskania funduszy własnych i zobowiązań kwalifikowalnych banków? Jakie instrumenty są wykorzystywane dla spełnienia wymogu MREL? Czy możliwe jest istotne zwiększenie ryzyka zagrożenia stabilności finansowej, gdyby poszczególne instytucje inwestowały w instrumenty MREL?

Waga problemu MREL jest niezwykle istotna, zwłaszcza w okresach kryzysu. W opracowaniu autorzy przedstawili istotę wymogu MREL i charakterystykę wymogów ostrożnościowych, opisali zasady jego wyliczania, zaprezentowali trendy i zjawiska szczegółowe w zakresie MREL, ukazali analizę doświadczeń innych krajów, a także koszty, czynniki ryzyka i praktyczne problemy wdrożenia tego wymogu. W dotychczasowych badaniach rzadko podejmowano próby pogłębionej analizy wymogu w zakresie funduszy własnych i zobowiązań kwalifikowanych w sektorze bankowym. Oryginalność niniejszej publikacji stanowi zebranie w całość informacji na temat MREL i przedstawienie tego zagadnienia w perspektywie jego implementacji. Jest to jedna z pierwszych pozycji ujmujących w sposób tak syntetyczny i zarazem szczegółowy tego typu problematykę na rynku wydawniczym w Polsce.

Ardic O.P., Ibrahim J.A., Mylenko N., Consumer protection laws and regulations in deposit and loan services: A cross-country analysis with a new data set, The World Bank, 2011.

Baker M.P., Wurgler J., Would stricter capital requirements raise the cost of capital? Bank capital regulation and the low risk anomaly, Bank Capital Regulation and the Low Risk Anomaly (March 15, 2013).

Balcerowicz L. (2005), Rozwój systemu finansowego, „Bezpieczny Bank” 2005, nr 4(29), s. 125–132.

Barembruch A., Pozycja i świadomość konsumenta na rynku usług finansowych – diagnoza i perspektywy, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 694: Problemy Zarządzania, Finansów i Marketingu” 2011, nr 22, s. 344.

Bijlsma M., Dubovik A., Banks, Financial Markets and Growth in Developed Countries. A survey of the empirical literature, „CPB Discussion Paper” 2014, nr 2 (266).

Blanchard O.J., Summers L.H., Rethinking stabilization policy: Evolution or revolution? (No. 24179). National Bureau of Economic Research 2018.

Bonner C., Eijffinger S.C., The impact of liquidity regulation on bank intermediation, „Review of Finance” 2016, t. 20(5), s. 1945–1979.

Brodecki Z., Jurkowska-Zeidler A., Bezpieczeństwo prawne a rynek finansowy, „Zeszyty Naukowe. Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu” 2009, nr 127, s. 281–289.

Caprio G., Honohan P., Finance for growth: Policy choices in a volatile world. A World Bank Policy Research Report 2001, Vol. 1, World Bank Publications, http://core.ac.uk/download/pdf/12016919.pdf (dostęp: 2.11.2023).

Chybiński R., Innowacyjne papiery wartościowe – nowe spojrzenie na problem finansowania banków komercyjnych, „Przegląd Prawa Publicznego” 2023, nr 4.

Continuity’s Regulatory Operations Center® Indeks globalnych zmian regulacyjnych Banking Compliance Index BCI, https://www.continuity.net/news/drop-in-banking-compliance-index-exposes-regulatory-uncertainty (dostęp: 3.10.2023).

Czechowska I.D., Stawska J., Witczak R., Bezpieczeństwo i stabilność systemu finansowego. Perspektywa makro-i mikroekonomiczna, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2020.

Czechowska I.D., Lipiński C., Sikorski J., Stawska J., Zatoń W., Efekty obciążeń regulacyjnych i fiskalnych sektora bankowego dla akcji kredytowej banków przed pandemią COVIC-19 i w trakcie jej trwania, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2021.

Directive 2013/36/EU of the European Parliament and of the Council of 26 June 2013 on access to the activity of credit institutions and the prudential supervision of credit institutions and investment firms, amending Directive 2002/87/EC and repealing Directives 2006/48/EC and 2006/49/EC (1) and Regulation (EU) No 575/2013 of the European Parliament OJ L 176/338, 27.6.2013. p. 338. European Commission. 2014. A reformed financial sector for Europe, Commission staff working document, Brussels, 15 May, COM (2014)279 final.

EBA MREL Dashboard (2022) Data as Q3 2022.

EBA MREL Dashboard (2023) Data as Q1 2023.

EBA, (January 2023), MREL Quantitative Monitoring Report and Impact Assessment (Article 45 BRRD II) as of 31 December 2021, EBA/REP/12023/03.

External MREL Holdings, Czech National Bank, September 2021, https://www.cnb.cz/ en/resolution/general-approach-of-the-czech-national-bank-to-setting-a-minimum-requirement-for-own-funds-and-eligible-liabilities-mrel/ (dostęp: 10.05.2023).

Fedorowicz M., O normatywnym pojęciu stabilności finansowej na rynku finansowym Unii Europejskiej w nowej architekturze nadzorczej, „Studia Europejskie” 2017, nr 4, s. 73–94.

Flejterski S., W poszukiwaniu nowego paradygmatu zarządzania przedsiębiorstwami bankowymi, [w:] A. Panasiuk, K. Rogoziński (red.), Zarządzanie organizacjami usługowymi, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań 2009.

Frydrych S., Emisja obligacji podporządkowanych przez polski sektor bankowy w latach 2010–2019, „Bezpieczny Bank” 2020, nr 3(80).

Gajewski D.J., Podatek bankowy w Polsce – wady i zalety, „Analizy i Studia CASP” 2016, nr 1(1), s. 1–24.

Giovanoli M., A new architecture for the global financial market: Legal aspects of international financial standard setting, [w:] M. Giovanoli (red.), International Monetary Law. Issues for the New Millenium, Oxford University Press, Oxford 2000, s. 3–59.

Ibek A., Bezpieczeństwo, problem niepewności w analizie informacji, [w:] P. Chlebowicz (red.), Zagrożenia w sektorze bankowym. Analiza kryminalna zjawisk oraz możliwości przeciwdziałania, Katedra Kryminologii i Polityki Kryminalnej Wydział Prawa i Administracji Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Olsztyn 2013.

Informacja na temat sytuacji sektora bankowego w 2021 r., UKNF, Warszawa, wrzesień 2022 r.

Iwanicz-Drozdowska M., Definicje i determinanty stabilności finansowej, [w:] M. Iwanicz-Drozdowska (red.), Stabilność fi ansowa, NBP, Warszawa 2014.

Jurkowska-Zeidler A., Bezpieczeństwo rynku ﬁnansowego w świetle prawa Unii Europejskiej, Oficyna Wydawnicza Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2008.

Kalicki K., Makroekonomiczne i branżowe uwarunkowania szoku regulacyjnego, [w:] L. Kurkliński, B. Lepczyński (red.), Polityka państwa wobec sektora bankowego w Polsce. Konsekwencje sektorowe i makroekonomiczne, Alterum Ośrodek Badań i Analiz Systemu Finansowego, Warszawa 2019.

Kil K., Wpływ restrykcyjności regulacji nadzorczych na stabilność banków spółdzielczych w krajach Unii Europejskiej, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie/Cracow Review of Economics and Management” 2018, nr 2(974), s. 185–205.

King R.G., Levine R., Finance and growth: Schumpeter might be right, „The Quarterly Journal of Economics” 1993, s. 717–737, http://links.jstor.org/sici?sici=0033-5533%28199308%29108%3A3%3C717%3AFAGSMB%3E2.0.CO%3B2-4 (dostęp: 3.11.2023).

King R.G., Levine R., Finance, entrepreneurship and growth, „Journal of Monetary Economics” 1993, t. 32(3), s. 513–542, http://faculty.haas.berkeley.edu/ross_levine/papers/1993_jme_entrepreneurship.pdf (dostęp: 3.11.2023).

Kostecki H., Zmiany wymogów regulacyjnych obowiązujących banki w Unii Europejskiej, „Bezpieczny Bank” 2019, nr 3(76).

Kozińska M., MREL a polski sektor bankowy, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2018, nr 531, s. 253–265.

Kozińska M., Obligacje typu senior non-preferred jako instrument spełnienia wymogu MREL, „Finanse i Prawo Finansowe” 2023, nr 2, s. 145–167.

Kozińska M., Wilk B., Charakter prawny sankcji ze strony Bankowego Funduszu Gwarancyjnego za niespełnienie wymogu MREL oraz ich ekonomiczna skuteczność, „Bezpieczny Bank” 2022, nr 89(4).

Leszczyński M., Bezpieczeństwo ekonomiczne w warunkach postępującej finansyzacji, „Studia i Prace Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania US” 2016, nr 44(3), s. 165–174.

Leszczyński M., Bezpieczeństwo jako dobro publiczne w społeczeństwie ryzyka, „Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy” 2020, nr 61(1), s. 117–125.

Leszczyński M., Ekonomiczny wymiar bezpieczeństwa, „Zeszyty Naukowe Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w Zielonej Górze” 2017, nr 6, s. 83–89.

Levine R., Financial Development and Economic Growth: Views and Agenda, Policy Research Working Paper 1996, No. 1678, October, The World Bank, Washington, D.C., http://ssrn.com/abstract=604955 (dostęp: 5.11.2023).

Lopez J., Spiegel M., Financial structure and macroeconomic performance over the short and long run, Federal Reserve Bank of San Francisco, Pacific Basin Working Paper Series 2012, 02–05. September.

Marcinkowska M., Wdowiński P., Flejterski S., Bukowski S., Zygierewicz M., Wpływ regulacji sektora bankowego na wzrost gospodarczy – wnioski dla Polski, Instytut Ekonomiczny, Warszawa 2014.

Marszałek P., Finansyzacja w Polsce – ciekawostka teoretyczna czy realny problem?, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, Wrocław 2013, nr 306, s. 235–246.

Matysek-Jędrych A., Odpowiedzialność i przejrzystość banku centralnego na rzecz stabilności fi ansowej, „Materiały i Studia NBP” 2014, nr 303.

Metodyka MREL, BFG, 2021, https://www.bfg.pl/metodyka-mrel/ (dostęp: 1.09.2024).

Miklaszewska E., Kil K., Skuteczność rozwiązań i mechanizmów stabilizujących banki systemowo ważne w krajach Unii Europejskiej w okresie pokryzysowym – próba oceny, „Bank i Kredyt” 2019, nr 50(2), s. 173–194.

NIK, Informacja o wynikach kontroli. Pobór podatku od instytucji finansowych, Warszawa 2018.

Pagano M., Is Europe overbanked?, ESRB Advisory Scientific Committee, mBank-CASE Seminar Proceedings, „Zeszyty mBank-Case” 2014, nr 132.

Pietrzak B., Wasiak K., Stabilność i bezpieczeństwo systemu bankowego – aspekty instytucjonalne i operacyjne, „Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno-Społecznego. Studia i Prace” 2017, nr 1, s. 121–142.

Pietrzak B., Polański Z., Woźniak B., System finansowy w Polsce, t. 1, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.

Płachta M.W., Ochrona bezpieczeństwa finansowego w Unii Europejskiej: wybrane zagadnienia, „Przegląd Naukowo-Metodyczny. Edukacja dla bezpieczeństwa” 2019, R. XII, nr 4(45), s. 23–36.

Principles on Loss-absorbing and Recapitalisation Capacity of G-SIBs in Resolution. Total Loss-absorbing Capacity (TLAC) Term Sheet, FSB, 2015.

Raport o stabilności systemu finansowego (grudzień 2022), NBP, Warszawa 2022.

Ratajczak M., Finansyzacja gospodarki, „Ekonomista” 2012, t. 3, s. 281–302.

Redo M., Siemiątkowski P., Zewnętrzne bezpieczeństwo finansowe państwa, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2017.

Regulation (EU) No 575/2013 of the European Parliament and of the Council of 26 June 2013 on prudential requirements for credit institutions and investment firms and amending Regulation (EU) No 648/2012, L 176/1, 27.6.2013, p. 1.

Rocamora M., Suarez N., Monjas M., What are the determinants of MREL-eligible debt yields, Evidence from the EU banking sector, „European Banking Authority” 2020, nr 9, September, s. 1–30.

Ruthenberg D., Landskroner Y., Loan pricing under Basel II in an imperfectly competitive banking market, „Journal of Banking & Finance”, t. 32(12), s. 2725–2733.

Smaga P., Rola banku centralnego w zapewnianiu stabilności ﬁnansowej, CeDeWu, Warszawa 2014.

Solarz J.K., Bezpieczeństwo pośrednictwa finansowego, „Przedsiębiorczość i Zarządzanie” 2017, t. XVIII, z. 9, cz. II, s. 157–169.

SRB MREL DASHBOARD Q3.2022, https://www.srb.europa.eu/system/files/media/document/2023-02-27_MREL-Dashboard-Q3.2022.pdf (dostęp: 2.08.2024).

Stachowiak Z., Teoria i praktyka mechanizmu bezpieczeństwa ekonomicznego państwa. Ujęcie instytucjonalne, Wydawnictwo AON, Warszawa 2002.

Stein J.C., Monetary policy as financial stability regulation, „The Quarterly Journal of Economics” 2012, t. 127(1), s. 57–95.

Summary of Findings from the TLAC Impact Assessment Studies Overview Repor, https://www.fsb.org/uploads/TLAC-Summary-of-Findings-from-the-Impact-Assessment-Studies-for-publication-final.pdf (dostęp: 12.09.2024).

Szczepańska O., MREL and TLAC i.e. How to Increase the Loss Absorption Capacity of Banks, „Bezpieczny Bank” 2015, nr 3 (60), s. 37–53.

Szczepańska O., Stabilność finansowa jako cel banku centralnego. Studium teoretyczno-porównawcze, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2008.

Thorsten B., Degryse H., Kneer C., Is more finance better? Disentangling intermediation and size effects of financial systems, „Journal of Financial Stability” 2014, t. 10, s. 50–64, https://lirias.kuleuven.be/bitstream/123456789/353769/1/AFI_1271.pdf (dostęp: 7.11.2023).

TLAC holdings standard, https://www.bis.org/bcbs/publ/d387.htm (dostęp: 10.05.2023).

Van den Heuvel S.J., The bank capital channel of monetary policy, The Wharton School, University of Pennsylvania, mimeo 2002, 2013–14, s. 259–269.

Węgrzyn P., Determinanty finansowania obligacjami banków w Polsce, „Bank i Kredyt” 2022, nr 53(4).

Wojtczak-Samoraj D., Kilka uwag na temat otoczenia regulacyjnego rynku finansowego Unii Europejskiej, „Internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny” 2014, nr 5, s. 96–101. https://www.bis.org/publ/othp24.pdf; EU-wide stress tests

BRRD: Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/59/UE z dnia 15 maja 2014 r. ustanawiająca ramy na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych oraz zmieniająca dyrektywę Rady 82/891/EWG i dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/24/WE, 2002/47/WE, 2004/25/WE, 2005/56/WE, 2007/36/WE, 2011/35/UE, 2012/30/UE i 2013/36/EU oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1093/2010 i (UE) nr 648/2012 (Dz. Urz. UE nr L173 z dn. 12.06.2014, s. 190–348).

BRRD II: Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/879 z dnia 20 maja 2019 r. zmieniająca dyrektywę 2014/59/UE w odniesieniu do zdolności do pokrycia strat i dokapitalizowania instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych oraz dyrektywę 98/26/ WE (Dz.U. L 150 z dn. 7.6.2019, s. 296).

CRD IV: Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/36/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie warunków dopuszczenia instytucji kredytowych do działalności oraz nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi i firmami inwestycyjnymi, zmieniająca dyrektywę 2002/87/WE i uchylająca dyrektywy 2006/48/WE oraz 2006/49/WE (Dz.U. L 176 z dn. 27.6.2013, s. 338).

CRD V: Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/878 z dnia 20 maja 2019 r. zmieniająca dyrektywę 2013/36/UE w odniesieniu do podmiotów zwolnionych, finansowych spółek holdingowych, finansowych spółek holdingowych o działalności mieszanej, wynagrodzeń, środków i uprawnień nadzorczych oraz środków ochrony kapitału (Dz.U. L 150 z dn. 7.6.2019, s. 253).

CRR: Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniające rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (Dz.U. L 176 z dn. 27.6.2013, s. 1).

CRR II: Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/876 z dnia 20 maja 2019 r. zmieniające rozporządzenie (UE) nr 575/2013 w odniesieniu do wskaźnika dźwigni, wskaźnika stabilnego finansowania netto, wymogów w zakresie funduszy własnych i zobowiązań kwalifikowalnych, ryzyka kredytowego kontrahenta, ryzyka rynkowego, ekspozycji wobec kontrahentów centralnych, ekspozycji wobec przedsiębiorstw zbiorowego inwestowania, dużych ekspozycji, wymogów dotyczących sprawozdawczości i ujawniania informacji, a także rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (Dz.U. L 150 z dn. 7.6.2019, s. 1).

MIFID: Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie rynków instrumentów finansowych oraz zmieniająca dyrektywę 2002/92/WE i dyrektywę 2011/61/UE (wersja przekształcona) – Dz.U. L173 z dn. 12.06.2014, s. 349.

SRMR: Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 806/2014 z dnia 15 lipca 2014 r. ustanawiające jednolite zasady i jednolitą procedurę restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji instytucji kredytowych i niektórych firm inwestycyjnych w ramach jednolitego mechanizmu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji oraz jednolitego funduszu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji oraz zmieniające rozporządzenie (UE) nr 1093/2010 (Dz.U. L 225 z dn. 30.7.2014, s. 1).

SRMR II: Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/877 z dnia 20 maja 2019 r. zmieniające rozporządzenie (UE) nr 806/2014 w odniesieniu do zdolności do pokrycia strat i dokapitalizowania instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych. (Dz.U. L 250 z dn. 7.6.2019, s. 226).

Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz.U. z 2022 r. poz. 2324) wraz ze zmianami do ustawy.

Ustawa z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym, Dz.U. z 2024 r. poz. 135. Ustawa z dnia 10 czerwca 2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji (najnowszy tekst jednolity: Dz.U. z 2022 r. poz. 2253).

Ustawa z dnia 8 lipca 2021 r. o zmianie ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. poz. 1598).