-
944
-
803
-
691
-
640
-
561
Antologia ukazuje zróżnicowany, dynamiczny obraz Łodzi i literatury o niej, w całej rozmaitości gatunkowej oraz estetycznej, począwszy od pierwszych tekstów z połowy XIX stulecia, kończąc na powstałych w przededniu wybuchu drugiej wojny światowej – wydarzenia, które nieodwracalnie zniszczyło to wieloetniczne i wielojęzykowe miasto.
Znajdują się tu utwory o minionej Łodzi pisane nie tylko po polsku, lecz także w jidysz, po hebrajsku, niemiecku i rosyjsku. Znaczna część zamieszczonych w antologii tekstów pozostawała dotąd nieznana współczesnym czytelnikom i jest publikowana pierwszy raz po wielu dziesięcioleciach czy ponad stuleciu od momentu powstania. Ich przypomnienie pozwala wypełnić znaczące luki w panoramie łódzkiej literatury, pokazać jej różnorodność i bogactwo, ale też wydobyć swoistą ewolucję tego piśmiennictwa – od pierwszych opisów miasta powstałego z niczego, szybko, w ciężkiej pracy i na ludzkiej krzywdzie, poprzez nieśmiałe z początku próby uchwycenia jego kolorytu i społecznej specyfiki, po najbardziej dojrzałe dokonania prozatorskie i poetyckie, którym nieprzerwanie towarzyszył bogaty nurt literatury żartobliwej i okolicznościowej.
Publikacja powstała w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą Narodowy Program Rozwoju Humanistyki w latach 2015–2021 nr 0100/NPRH4/H1a/83/2015.
Abramele, Lodzer szpigl, Łódź 1912.
Antek z Bałut, ***Szanowny Panie Rydaktórze!, „Śmiech” 1912, nr 7, z 7 grudnia.
Asz Szolem, Warszawa, przeł. W. Rogowicz, Warszawa 1931.
Bartkiewicz Zygmunt, Chleb swojski, [w:] tegoż, Słabe serca, Warszawa 1911.
Bartkiewicz Zygmunt, Na wiecu, „Kurier Warszawski” 1907, nr 29, z 29 stycznia.
Bartkiewicz Zygmunt, Złe miasto. Obrazy z roku 1907, Warszawa–Kraków 1911.
Belin Fred, Tajemnice Rokicińskiej Manufaktury, „Dziennik Łódzki” 1931, nr 13, z 1 października – nr 66, z 22 listopada.
Błaszczykówna Zofia, Na pamiątkę aresztowań w początkach XX wieku, [w:] Czerwona lutnia. Pieśni robotnicze, zebrał E. Ajnenkiel, Łódź 1964.
Boguszewska Helena, Czerwone węże, Warszawa 1936.
Boguszewska Helena, Włókniarze, [w:] Przedmieście, z przedmową H. Krahelskiej, Warszawa 1934.
„Bojówka” działa. Pieśń śpiewana w 1906 r., [w:] S. Martynowski, Łódź w ogniu, Łódź 1931.
Ból Zygmunt, Łodzianka, [w:] Czerwona lutnia. Pieśni robotnicze, zebrał E. Ajnenkiel, Łódź 1964.
Braun Mieczysław, Przemysły, Warszawa 1928.
Braun Mieczysław, Sonety, Warszawa 1937.
Broniewski Władysław, Troska i pieśń, Warszawa 1932.
Czerwona lutnia. Pieśni robotnicze, zebrał E. Ajnenkiel, Łódź 1964.
Daktyl, Kraina płócien, „Śmiech” 1912, nr 8, z 14 grudnia.
Długołęcki Józef, Z doliny łez, „Jedność” 1909, nr 25, z 25 czerwca.
[Dłużniewski Wiktor], Wyprawa do Ameryki. Dzieło sceniczne w trzech aktach napisane przez Anastazego Podhalskiego. Quotlibet złożony z żywych obrazów miasta Łodzi; P. Boczkowski, Wiktor Dłużniewski i jego łódzkie doświadczenia, Łódź 2012.
Do mojego miasta, [w:] Czerwona lutnia. Pieśni robotnicze, zebrał E. Ajnenkiel, Łódź 1964.
Döblin Alfred, Podróż po Polsce, przeł. A. Wołkowicz, Kraków 2000.
Dobrzyński Konstanty, Wiersze zebrane, oprac. W. Rotarski, Częstochowa 2017.
Dzień Ubogich w Łodzi, 17-go września 1911 roku. »Jednodniówka«, Łódź 1911; wersja elektroniczna: http://bc.wimbp.lodz.pl/dlibra/docmetadata?id=4960&from=pubindex&dirids=3&lp=101
Fangrat Tadeusz, Plac Wolności w Łodzi, „Osnowy Literackie” 1938, nr 4, listopad–grudzień.
Flatt Oskar, Opisu miasta Łodzi pod względem historycznym, statystycznym i przemysłowym, Warszawa 1853; wersja elektroniczna: https://pl.wikisource.org/wiki/Indeks:Oskar_Flatt_-_Opis_miasta_%C5%81odzi_pod_wzgl%C4%99dem_historycznym,_statystycznym_i_przemys%C5%82owym.djvu
G.G., Łodz´, „Łodzinskij Listok” 1905, nr 133, z 6/19 lipca.
Gawalewicz Marian, Wir. Powieść z niedawnych czasów, Warszawa 1908.
Gelbart Mordechai Mendel, Szlechter winter. Junge lajt, Łódź 5669 [1908/1909].
Glisczyński Artur, [antologia utworów], [w:] H. Karwacka, Artur Glisczyński. Pieśniarz fabrycznej Łodzi, Łódź 1975.
Glisczyński Artur, Humor i satyra, Warszawa 1912.
Glisczyński Artur, Mańka, [w:] tenże, Obrazki, Warszawa 1907.
Glisczyński Artur, Z mroku i dymu. Poezje, Warszawa 1901.
Hołyszewska Eugenia, Wiktor w Łodzi. (Józef Piłsudski). Obrazek sceniczny w trzech aktach, Łódź [1931]; wersja elektroniczna: http://dlibra.umcs.lublin.pl/dlibra/plain-content?id=4723
I.W., Złoby dnia; Podwig dielnago kupca, „Łodzinskij Listok” 1914, nr 131, z 5/18 lipca.
Jarecka Gustawa, Inni ludzie. Powieść, Warszawa 1932.
Jastrun Mieczysław, Łódź, „Okolica Poetów” 1935, nr 2, z 15 maja.
Jastrun Mieczysław, Poezje zebrane, Warszawa 1975.
Jednodniówka na dochód wielkiej kwesty ogólnokrajowej „Ratujcie Dzieci”, Łódź 11 VI 1916; wersja elektroniczna: http://bc.wbp.lodz.pl/dlibra/doccontent?id=73558
Jeremski Józef, Włókniarze, Warszawa 1936.
K.H., Obrazek z wielkiego miasta Łodzi, przeł. M. Półrola, [w:] Literatura w cieniu fabrycznych kominów. Antologia / Literatur im Schatten der Fabrikschornsteine. Anthologie, red./Hrsg. M. Kucner, J. Riecke, Łodź 2018.
Kacenelson Icchok, Regina, [w:] tenże, Dos wajse leben. Ercehlungen un bilder, Warszawa 5669 [1908/1909].
Kargel Adolf, Der billige Weihnachtsbraten, [w:] Heimatklänge. Deutsche Dichtungen aus dem ehemaligen Kongresspolen, Lodz 1925.
Kasprowicz Antoni, Słońce za murem, Łódź 1935.
Kosaro K., Do robotnika, „Jedność. Organ Stowarzyszenia Zawodowego Robotników Przemysłu Włóknistego »Jedność«” 1907, nr 17, z 13 września.
Kosiakiewicz Wincenty, Bawełna. Powieść, Petersburg 1895.
Kościelecki Łucjan, W suterynach. Obraz z życia miejskiego w 3 aktach, [w:] Scena polska w Łodzi 1844–1901, red. K. Kozłowski i in., Łódź 1901.
Kraśniański Aleksander, Wiolonczele i księżyc, przedmowa M. Braun, Łódź 1938.
Kreutz Ph., Ein Jahrhundert Webermeisterinnung in Lodz, „Neue Lodzer Zeitung” 1924, nr 45, z 9 listopada, dodatek „Lodzer Illustriertes Sonntagsblatt”.
Kuzmicz (N. G.), Diemon (parodija-szutka), „Łodzinskij Listok” 1896, nr 100, z 8/20 maja; nr 117, z 2/14 czerwca; nr 157, z 21 lipca/2 sierpnia; nr 160, z 26 lipca/7 sierpnia.
Kuzmicz, Ja wnow’ pieried toboju stoju oczarowan, „Łodzinskij Listok” 1894/1895, nr 102, z 25 grudnia/6 stycznia.
Kuzmicz, Komu w Łodzi żyt’ choroszo (parodija-szutka), „Łodzinskij Listok” 1897, nr 27, z 2/14 lutego; nr 28, z 4/16 lutego; nr 30 z 6/18 lutego; nr 31 z 7/19 lutego; nr 39 z 16/28 lutego; nr 40 z 18 lutego/2 marca; nr 45 z 23 lutego/7 marca; nr 52 z 4/16 marca; nr 53 z 5/17 marca.
Kuzmicz, Kto i kak niegodujet (Po tieorii wierojatnostiej), „Łodzinskij Listok” 1897, nr 9, z 12/24 stycznia.
Kuzmicz, Moj diadia. Roman-parodija, „Łodzinskij Listok” 1896, nr 84 z 14/26 kwietnia.
Kuzmicz, Użel my nie idiem wpieried?, „Łodzinskij Listok” 1896, nr 232, z 27 października/8 listopada.
Laskowski Kazimierz, Lokaut. Powieść łódzka, Warszawa 1907.
Lawin Richard, Niemieccy tkacze z Łodzi – albo jak w dawnej Łodzi bywało, przeł. M. Półrola, [w:] Literatura w cieniu fabrycznych kominów. Antologia / Literatur im Schatten der Fabrikschornsteine. Anthologie, red./Hrsg. M. Kucner, J. Riecke, Łódź 2018.
Löhner-Beda Fritz, Rosa, wir fahren nach Lodz. Hymnus über unsere 30,5 cm Mörser genannt „Rosa”, Wien, b.d.; wersja elektroniczna: http://wbadmina.wienbibliothek.vss.kapper.net/bestaende-sammlungen/objekte-monats/objekte-monats-2014/objekt-monats-mai-2014-musikdruck-rosa
Lola Gzyms – łódzka Titine, „Express Wieczorny Ilustrowany” 1924, nr 87, z 14 kwietnia – nr 108, z 12 maja.
Ludwig E. von, Łódź w czasie ostatnich dni walki, przeł. M. Półrola, [w:] Literatura w cieniu fabrycznych kominów. Antologia / Literatur im Schatten der Fabrikschornsteine. Anthologie, red./Hrsg. M. Kucner, J. Riecke, Łódź 2018.
Lusternik M., Łódź, „Głos Poranny” 1936, nr 251, z 13 września, dodatek „Rewia Ilustrowana Tygodniowa”, nr 37.
Łazarewicz R., Lekarstwo na nasze bolączki, Warszawa–Łódź 1912.
Łąpiński Stanisław, Tkacz. Obrazek z życia łódzkich robotników, Łódź 1898.
[Cz.] Łodzianka, przeł. M. Półrola, [w:] Literatura w cieniu fabrycznych kominów. Antologia / Literatur im Schatten der Fabrikschornsteine. Anthologie, red./Hrsg. M. Kucner, J. Riecke, Łódź 2018.
Łódzka zrzęda, przeł. M. Półrola, [w:] Literatura w cieniu fabrycznych kominów. Antologia / Literatur im Schatten der Fabrikschornsteine. Anthologie, red./Hrsg. M. Kucner, J. Riecke, Łódź 2018.
Łódź, „Giewont” 1928, nr 3, styczeń/marzec.
Marrené-Morzkowska Waleria, Wśród kąkolu, „Biesiada Literacka” 1890, nr 27–52.
Martynowski Stanisław, „Technika”; Bojówka, [w:] tenże, Łódź w ogniu, Łódź 1931.
Meteor, Poetom z łaski swojej, „Uśmiech” 1929, nr 10, z 2 marca.
Milawski Hirsz (Cwi), A rajze fun Lodz nach Kabcansk. Jidisze trehr humoreske Kabcańska, Piotrków 1908.
Mortkowicz Hanna, Na drogach Polski, Warszawa 1934.
Nałęcz Jerzy, Trójkąt Baphometa. Powieść na tle niesamowitych przeżyć pozagrobowych, „Dziennik Łódzki” 1931, nr 69, z 25 listopada – 1932, nr 71, z 21 marca.
Niedziela nad Lindą. Wierszyk łódzki, przeł. M. Półrola, [w:] Literatura w cieniu fabrycznych kominów. Antologia / Literatur im Schatten der Fabrikschornsteine. Anthologie, red./Hrsg. M. Kucner, J. Riecke, Łódź 2018.
Ojcowie miasta, „Śmiech” 1912, nr 7, z 7 grudnia.
Oprawcom Łodzi (w rocznicę rzezi), [w:] S. Martynowski, Łódź w ogniu, Łódź 1931.
Ożogowska Hanna, Fabryczne kominy, „Płomyk” 1934, nr 15, z 26 listopada.
Pasternak Borys, Rok 1905, tłum. W. Broniewski, [w:] W. Broniewski, Poezje zebrane. Wydanie krytyczne, oprac. F. Lichodziejewska, t. 4, Płock–Toruń 1997.
Pawlak Władysław, Kamienica wielkiego miasta. Powieść, Łódź [1938].
Peiper Tadeusz, Poematy i utwory teatralne, oprac. A.K. Waśkiewicz, Kraków 1979.
Piechal Marian, Krzyk z miasta, Warszawa 1929.
Pierrot, Oda do łodzianki, „Uśmiech” 1928, nr 7, z 7 lutego.
Pierwszy maj w Łodzi, [w:] Czerwona lutnia. Pieśni robotnicze, zebrał E. Ajnenkiel, Łódź 1964.
Piłsudski Józef, Bibuła, [w:] J. Piłsudski, Wybór pism, oprac. W. Suleja, Wrocław 2003.
Przedborska Maria, Z cyklu „Wśród kominów Łodzi”, „Głos Poranny” 1932, nr 272, z 2 października, „Dodatek Społeczno-Literacki”.
Przedborska Maria, Z cyklu „Wśród kominów Łodzi”, „Głos Poranny” 1932, nr 293, z 23 października, „Dodatek Społeczno-Literacki”.
Przedborska Maria, Z cyklu „Wśród kominów Łodzi”, „Głos Poranny” 1932, nr 312 [właśc. 321], z 20 listopada, „Dodatek Społeczno-Literacki”.
Przedborska Maria, Z cyklu „Wśród kominów Łodzi”, „Głos Poranny” 1932, nr 357, z 24 grudnia, „Specjalny Dodatek Świąteczny”.
Przedborska Maria, Z cyklu „Wśród kominów Łodzi”, „Głos Poranny” 1933, nr 257, z 17 września, „Dodatek Społeczno-Literacki”.
Przedborska Maria, Z cyklu „Wśród kominów Łodzi”, „Głos Poranny” 1934, nr 242, z 2 września, dodatek „Ilustrowana Rewia Tygodniowa”, nr 22.
Przedborska Maria, Z cyklu „Wśród kominów Łodzi”, „Głos Poranny” 1935, nr 232, z 25 sierpnia, dodatek „Ilustrowana Rewia Tygodniowa”, nr 33.
Rabon Izrael, Bałuty. Powieść o przedmieściu, przeł. N. Krynicka, I. Olejnik, Łódź 2016.
Rabon Izrael, Kino „Wenus”, przeł. I. Olejnik, [w:] Sztetl, szund, bunt i Palestyna. Antologia twórczości literackiej Żydów w Łodzi (1905–1939), red. K. Radziszewska, D. Dekiert, E. Wiatr, przekład z języka hebrajskiego D. Dekiert, M. Mrozowski; przekład z języka żydowskiego D. Dekiert i in., Łódź 2018.
Rabon Izrael, Ojf Nowomiejska. Szpanender roman fun lodzer leben, „Najer Folksblat” 1937, nr 7–16.
Rachalewski Stanisław, Baśń i legenda Łodzi, Łódź 1935.
Raymond Bruno, Miłość, student a wojna, Łódź 1933.
Raymond Bruno, Ucieczka przez błękit nieba. Dzieje miłości w trzech aktach z epilogiem bez słów, Łódź 1935.
René, Eine Wanderung durch die Straßen unserer Stadt. Sonntagsplauderei, „Neue Lodzer Zeitung” 1914/1915, Nr. 10, z 28 grudnia/10 stycznia.
Reymont Władysław S., Cmentarzysko, [w:] tenże, Na krawędzi, Warszawa 1925.
Reymont Władysław S., Ziemia obiecana, wstęp i oprac. M. Popiel, Wrocław 2014, BN I 286.
Roth Józef, Hotel „Savoy”, przeł. S. Berman, Warszawa 1959.
Rowiński Władysław, Julka, [w:] tegoż, Julka. Szkice łódzkie, Warszawa 1899; wersja elektroniczna: https://dbc.wroc.pl/dlibra/publication/14862/edition/13109/content?&action=ChangeMetaLangAction&lang=pl
Rudawcowa Hanna, Śpiew maszyn, „Płomyk” 1934, nr 15, z 26 listopada.
Rudnicki Lucjan, Odrodzenie, Warszawa 1920.
Rudnicki M.W., Na wystawie, „Gazeta Łódzka” 1912, nr 143, z 25 lipca – nr 185, z 13 września (z przerwami).
Rżewski Aleksy, Bez pracy i chleba, [w:] Śpiewnik łódzki, red. T. Szewera, cz. I: Ponad brukiem pieśni płyną…, Łódź 1983.
Singer Izrael Jehoszua, Bracia Aszkenazy, przeł. S. Pomer, Warszawa 1992.
Skaz, Desideria, „Łodzinskij Listok” 1898, nr 264, z 13/25 grudnia.
Skaz, Łodz´ (parodija), „Łodzinskij Listok” 1905, nr 21, z 2/15 lutego.
Skaz, Na złobu dnia. Wopl łodzinskogo promyszlennika, „Łodzinskij Listok” 1898, nr 242, z 14/26 listopada.
Skaz, ***Ty znajesz grad promyszlennyj, kipuczij…, „Łodzinskij Listok” 1898, nr 223, z 21 października/2 listopada.
Sowiński Kazimierz, Gwiazdy na strychu, Warszawa 1930.
Spectator Wilfried, ’Ne Mütze voll Witze aus Lodz und Pabianice. Erlebt und erdichtet, gesammelt und gesichtet von Wilfried Spectator, Pabianice 1913.
St.R. [Stanisław Rachalewski], Łódź, „Kurier Łódzki” 1928, nr 43, z 12 lutego, dodatek niedzielny „Kurier Literacko-Naukowy”, nr 7.
Stawarska Halina, Przedwiośnie w parku im. Józefa Poniatowskiego w Łodzi w r. 1935, [w:] L. Stolarzewicz, Literatura Łodzi w ciągu jej istnienia. Szkic literacki i antologia, Łódź [1935].
Stolarzewicz Ludwik, Pragnę wiedzy, „Kultura Łodzi” 1938, nr 2/3, marzec/kwiecień.
Strofy o Łodzi i łodzianach, [w:] Kalendarz tygodnika humorystyczno-satyrycznego „Śmiech” na rok 1914, Łódź [1913].
Strug Andrzej, Dzieje jednego pocisku, Warszawa 1917.
Szczery, Szopka na tle stosunków łódzkich z doby ostatniej, Łódź 1907.
Szenwald Lucjan [pseud. Marian Wohl], Głos ma robotnicza Łódź, „Polityka” 1960, nr 40.
Śmierć Kunitzera, [w:] Czerwona lutnia. Pieśni robotnicze, zebrał E. Ajnenkiel, Łódź 1964.
Śmierć prowokatora, [w:] Czerwona lutnia. Pieśni robotnicze, zebrał E. Ajnenkiel, Łódź 1964.
Świrszczyńska Anna, Przędzalnie; Łódź, „Płomyk” 1934, nr 15, z 26 listopada.
Teplitzka Berta, Co pan Zimperlich z Sochaczewa przeżył w Łodzi, przeł. M. Półrola, [w:] Literatura w cieniu fabrycznych kominów. Antologia / Literatur im Schatten der Fabrikschornsteine. Anthologie, red./Hrsg. M. Kucner, J. Riecke, Łódź 2018.
Timkowskij-Kostin Iwan, Miasto proletariuszów (Łódź), przeł. S. Lubicz Majewski, Łódź 1907.
Timofiejew Grzegorz, Łódź – bawełniana stolica, „Płomyk” 1934, nr 15, z 26 listopada.
Timofiejew Grzegorz, Wysoki płomień. Wiersze z konspiracji i obozu, Łódź 1946.
Toruńczyk Adolf, Jak Łódź powstała, „Gazeta Łódzka” 1912, nr 201, z 2 października.
Trofimow Władimir W., Łodzinskije motiwy, „Gołos Łodzi” 1912, nr 2, z 9/22 grudnia.
Trubadur łódzki. Najnowsze kuplety, piosenki i monologi z repertuaru łódzkiego, ułożył i wydał F. Frankowski, Łódź [1915?].
Tuwim Julian, ***Jakby tu miasto przystroić w rym?, [w:] tenże, Wspomnienia o Łodzi, „Wiadomości Literackie” 1934, nr 33, 12 sierpnia.
Tuwim Julian, Kronika, [w:] tenże, Juwenilia 2, oprac. T. Januszewski, A. Bałakier, Warszawa 1990.
Tuwim Julian, Łódź; Parademarsz (Wspomnienie z roku 1916), [w:] tenże, Jarmark rymów, oprac. J. Stradecki, Warszawa 1991.
Tuwimówna Irena J., Dziecię miasta, „Godzina Polski” 1916, nr 219, z 8 sierpnia.
Tuwimówna Irena J., Nauczycielka, „Godzina Polski” 1916, nr 213, z 2 sierpnia.
Tuwimówna Irena J., Podwórze, „Godzina Polski” 1916, nr 228, 17 sierpnia.
W Łodzi na Długiej, [w:] Czerwona lutnia. Pieśni robotnicze, zebrał E. Ajnenkiel, Łódź 1964.
W więzieniu na Długiej, [w:] Czerwona lutnia. Pieśni robotnicze, zebrał E. Ajnenkiel, Łódź 1964.
Wandurski Witold, Gołębiarz, [w:] W. Broniewski, W. Wandurski, S.R. Stande, Trzy salwy, Warszawa 1925.
Wandurski Witold, Karuzela, „Skamander” 1922, z. 27.
Wandurski Witold, Od północy do świtu, „Reflektor” 1925, nr 2, marzec.
Will Julian, Abschied von Lodz, „HKG Information. Mitteilungsblatt der Heimatkreisgemeinschaft der Deutschen aus dem Lodzer Industriegebiet” 1987, Nr. 9, sierpień.
Wojnarowska Zofia, Stefek z Bałut, „Nowy Kurier Łódzki” 1917, nr 58, z 1 marca – nr 61, z 4 marca.
Wolny Jan, Psie miasto, „Gazeta Łódzka” 1912, nr 268, z 20 grudnia.
Wujek Mitia [Diadia Mitia], Malen´kij fieljeton (Na złobu dnia), „Łodzinskij Listok” 1904, nr 97, z 2/14 grudnia.
Wujek Mitia [Diadia Mitia (L. Gr…wan)], Piesnia bałutskago obywatiela, „Łodzinskij Listok” 1905, nr 131, z 3/16 lipca.
Wujek Mitia [Diadia Mitia (L. Gr…wan)], Ty znajesz grad?, „Łodzinskij Listok” 1905, nr 4, z 6/19 stycznia.
Zapolska Gabriela, Z miasta zbrodni. Szkic, „Gazeta Narodowa” 1889, nr 120, z 24 maja – nr 123, z 28 maja (z przerwą).
Żeromski Stefan, Pisma zebrane, t. 20: Róża. Dramat niesceniczny, oprac. E. Jaworska, Warszawa 1999.
Żeromski Stefan, Sen o szpadzie, [w:] tenże, Pisma zebrane, t. 4: Sen o szpadzie; Pomyłki i inne utwory epickie, oprac. Z.J. Adamczyk, Warszawa 1990.
Adamczyk-Garbowska Monika, Dwie powieści o jednym mieście – „Bracia Aszkenazy” I. J. Singera i „Ziemia obiecana” Wł. St. Reymonta, „Tygiel Kultury” 1998, nr 1–2.
Ajnenkiel Eugeniusz, Stanisław Martynowski (1887–1955), „Prace Polonistyczne” 1972, seria XXVIII.
Ajnenkiel Eugeniusz, Warężak Jan, Łódź w walce o niepodległość Polski, Łódź 1938.
Augustyniak Anna, Irena Tuwim: nie umarłam z miłości. Biografia, Warszawa 2016.
Badziak Kazimierz, Samuś Paweł, Rewolucja 1905–1907 w Łodzi. Kronika wydarzeń, Łódź 1985.
Banner Henoch, Gmina Żydowska w Łodzi. Krótki zarys dziejów ustrojowo-gospodarczych, Łódź 1938.
Baranowski Bohdan, Posłowie, [w:] Wiktor Dłużniewski, Paweł Łodzia Kubowicz i Scholastyk szewc, dwie gawędy, Łódź 1985 (reprint wydania z 1857 r.).
Bibrowski Mieczysław, Nieznane wiersze Lucjana Szenwalda, „Polityka” 1960, nr 40.
Bieńkowska Danuta, Umińska-Tytoń Elżbieta, Językowa kreacja miasta i jego mieszkańców w łódzkich tekstach folklorystycznych, „Studia Językoznawcze” 2015, t. 14.
Bieńkowska Danuta, Cybulski Marek, Umińska-Tytoń Elżbieta, Słownik dwudziestowiecznej Łodzi. Konteksty historyczne, społeczne, kulturowe, Łódź 2007.
Biskupski, Łukasz, Narodziny kina z ducha varieté. Kultura atrakcji przełomu dziewiętnastego i dwudziestego wieku, „Dialog” 2013, nr 1.
Boczkowski Piotr, Gabriela Zapolska i jej łódzkie doświadczenia, [w:] G. Zapolska, Z miasta zbrodni. Przyjdź królestwo Twoje, Łódź 2015.
Bonisławski Ryszard, Łódź Juliana Tuwima. Łódzkie korzenie poety, Łódź 2013.
Bonisławski Ryszard, Śladami Reymonta po ziemi łódzkiej, Łódź 2000.
Borowik Sergiusz, O budowie cerkwi w Łodzi, „Przegląd Prawosławny” 2007, nr 3(261), marzec.
Budrewicz Lech, Władysław Reymont. Zarys monograficzny, Warszawa 1953.
Chańko Jan, Gazeta „Rozwój” wobec wielkiego lokautu łódzkiego (grudzień 1906 r.–kwiecień 1907 r.), „Rocznik Łódzki” 1975, t. 20.
Chańko Jan, Łódź XIX i XX wieku – miasto prowincjonalne, „Rocznik Łódzki” 1998, t. 45.
Cieśla Bartłomiej, Łódzkie czasopisma humorystyczne w międzywojniu, Łódź 2014.
Czachowska Jadwiga, Gabriela Zapolska: monografia bio-bibliograficzna, Kraków 1966.
Czajewski Wiktor, Zamiast przedmowy z powodu otwarcia Wystawy Rzemieślniczej w Łodzi, „Rozwój” 1912, nr 161, z 17 lipca.
Czapczyński Tadeusz, Łódź w świetle niektórych utworów literackich, „Prace Polonistyczne” 1937.
Dunin Janusz, W „Bi-Ba-Bo” i gdzie indziej. O humorze i satyrze z Miasta Łodzi od Rozbickiego do Tuwima, wyd. II, Łódź 2010.
Encyclopedia of Jewish Folklore and Traditions, ed. R. Patai, H. Bar-Itzhak, London–New York 2015.
Fiszbak Jolanta, Mity „ziemi obiecanej” w regionalnej literaturze Łodzi. Między grą wyobraźni, fikcją literacką a historią, Łódź 2013.
Fuks, Chaim Leib, Lodz szel majle, Tel Awiw 1972.
Gabriela Zapolska, oprac. J. Czachowska, [w:] Obraz literatury polskiej XIX i XX wieku, t. 4: Literatura polska w okresie realizmu i naturalizmu, red. J. Kulczycka-Saloni, H. Markiewicz, Z. Żabicki, Warszawa 1971.
Gajak-Toczek Małgorzata, Tadeusz Czapczyński (1884–1958). Pedagog – literaturoznawca – literat, Łódź 2017.
Gerlach-Damaschke Renate, Dichtung im Kontext der Geschichte. Zur Literatur der Deutschen in und aus Polen, [w:] Beiträge zur deutsch–polnischen Nachbarschaft, Hrsg. C.J. Kenez, H. Neubach, J. Rogall, Berlin–Bonn 1992.
Gicgier Tadeusz, Opowieści o dawnych poetach Łodzi, Łódź 1995.
Gostkowski Zygmunt, „Dziennik Łódzki” 1884–1892. Studium nad powstaniem polskiej opinii publicznej w wielonarodowym mieście fabrycznym, Łódź 2008.
Górecki Wojciech, Łódź rosyjska, „Tygiel Kultury” 1999, nr 7–9.
Guesnet François, Polnische Juden im 19. Jahrhundert, Köln–Weimar–Wiedeń 1991.
Ihnatowicz Ireneusz, Przemysł łódzki w latach 1860–1900, Wrocław 1965.
Inny Reymont, red. W. Książek-Bryłow, Lublin 2002.
Jabłkowska Joanna, „Das gelobte Land” oder das Elend des Frühkapitalismus? „Heimatliteratur” aus und über Lodz, [w:] Lodz jenseits von „Fabriken, Wildwest und Provinz”, Hrsg. S. Dyroff, K. Radziszewska, I. Röskau-Rydel, München 2009.
Janczak Julian, Ludność Łodzi przemysłowej 1820–1914, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica” 1982.
Janicka Kamila, Łódzki okres działalności teatralnej Mariana Gawalewicza (1903–1906), Lublin 2000.
Jarzyński Edmund Adam, Łódź w powieściach i opisach (1853–1983). Próba bibliografii, Łódź 1967.
Jaworska Janina, Bibliografia łódzkiej produkcji wydawniczej (do 1918 r.), Łódź 1975.
Jaworska-Maćkowiak Celina, Noblista z Wolbórki. Śladami Reymonta po Łodzi i regionie łódzkim, Łódź 2000.
Jodełka-Burzecki Tomasz, Posłowie, [w:] W.S. Reymont, Ziemia obiecana, Warszawa 1965.
Julian Tuwim. Biografia, twórczość, recepcja, red. K. Ratajska, T. Cieślak, Łódź 2007.
Kaczmarek Roman, Legenda o Pawle Łodzi-Kubowiczu w świetle prawdy historycznej, Łódź 1938.
Kaczmarek Roman, Wiktor Dłużniewski. Pierwszy piewca Łodzi, „Prace Polonistyczne” 1955, seria XII.
Kamieńska Maria, Wzmianki o koegzystencji Polaków i Żydów w tekstach opowiadań robotników łódzkich, [w:] Dzieje Żydów w Łodzi 1820–1944, red. W. Puś, S. Liszewski, Łódź 1991.
Karwacka Helena, Artur Glisczyński. Pieśniarz fabrycznej Łodzi, Łódź 1975.
Karwacka Helena, Łódź w oczach pozytywistki. „Wśród kąkolu” Walerii Marrené-Morzkowskiej – pierwsza powieść o fabrycznym mieście, „Prace Polonistyczne” 1975, seria XXXI.
Karwacka Helena, Opis miasta Łodzi Oskara Flatta początkiem piśmiennictwa przemysłowego miasta, „Prace Polonistyczne” 1967, seria XXXII.
Karwacka Helena, Przedreymontowskie powieści o Łodzi, „Odgłosy” 1975, nr 4.
Karwacka Helena, Wielki spór, „Odgłosy” 1975, nr 6.
Karwacka Helena, Witold Wandurski, Łódź 1968.
Kaszubina Wiesława, Bibliografia prasy łódzkiej 1863–1944, Warszawa 1967.
Kaszubina Wiesława, Najstarsze łódzkie czasopisma kulturalno-literackie. Szkic historyczno-bibliograficzny, „Prace Polonistyczne” 1969, seria XXV.
Kaszubina Wiesława, Specyfika początków czasopiśmiennictwa polskiego w Łodzi (1863–1914), „Rocznik Historyczny Czasopiśmiennictwa Polskiego” 1969.
Kempa Andrzej, Literaci, dziennikarze i publicyści, [w:] Żydzi łódzcy – The Jews of Łódź, red. A. Machejek, Łódź 2004.
Kempa Andrzej, Z przedwczorajszej Łodzi. Rachalewski, „Głos Poranny” 1993, nr 300, z 28 grudnia.
Kempa Andrzej, Szukalak Marek, Żydzi dawnej Łodzi. Słownik biograficzny Żydów łódzkich oraz z Łodzią związanych, Łódź 2003.
Kessler Wolfgang, Doppelte Ausgrenzung. Zu Geschichte und Konzeption der „auslanddeutschen Literatur”, [w:] Literatur – Grenzen – Erinnerungsräume, Hrsg. B. Neumann u.a., Würzburg 2004.
Kiełza Adolf, Wspomnienia z pracy w Polskiej Partii Socjalistycznej i Socjaldemokracji Królestwa Polskiego, „Dzieje Najnowsze” 1947, t. 1, z. 3–4.
Klein Karl Kurt, Literaturgeschichte des Deutschtums im Ausland, Leipzig 1939.
Knysz-Rudzka Danuta, Jarecka Gustawa, [w:] Literatura polska: przewodnik encyklopedyczny, red. J. Krzyżanowski, C. Hernas, t. 1: A–M, Warszawa 1991.
Kobus Helena, Wojsko rosyjskie w Łodzi w latach 1864–1914, „Piotrkowskie Zeszyty Historyczne” 2008, nr 9.
Koc Barbara, O „Ziemi obiecanej” Reymonta, Wrocław 1990.
Kocówna Barbara, Reymont. Opowieść biograficzna, Warszawa 1971.
Kołodziej Karolina, Obraz Łodzi w piśmiennictwie pozytywistyczno-młodopolskim, Łódź 2009.
Konieczna Jadwiga, Kultura książki polskiej w Łodzi 1820–1918, Łódź 2005.
Konieczna Jadwiga, Ludzie i instytucje książki w wielonarodowym mieście fabrycznym na przykładzie dziewiętnastowiecznej Łodzi, „Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej” 2001, z. 65.
Kowalczyński Krzysztof, Łódź przełomu wieków XIX/XX, Łódź 2008.
Kowalska Aniela, Nieznany łódzki utwór sceniczny o „ziemi obiecanej”, „Prace Polonistyczne” 1966, seria XXII.
Kowalska Aniela, Wiktor Dłużniewski, autor „Wyprawy do Ameryki”, „Prace Polonistyczne” 1967, seria XXIII.
Kowalska Aniela, „Wyprawa do Ameryki. Quotlibet z żywych obrazów miasta Łodzi” Wiktora Dłużniewskiego, „Prace Polonistyczne” 1969, seria XXV.
Krzyżanowski Julian, Władysław St. Reymont. Twórca i dzieło, Lwów 1937.
Kucner Monika, Deutschsprachige Literatur in Lodz bis 1939, [w:] Studia i szkice dedykowane Julianowi Baranowskiemu, red. E. Wiatr, P. Zawilski, Łódź 2010.
Kucner, Monika. Felieton w prasie łódzkiej w XIX wieku. "Acta Universitatis Lodziensis. Folia Germanica" 2011, nr 7.
Kucner, Monika. Literatura "ziemi obiecanej". Twórczość niemieckojęzycznych łodzian w XIX i na początku XX wieku. Łódź 2014.
Kucner, Monika. Lodz in den feuilletonistischen Texten von Carl Heinrich Schultz (1882–1940). W: Lodz jenseits von "Fabriken, Wildwest und Provinz", Hrsg. S. Dyroff, K. Radziszewska, I. Röskau-Rzdel. München 2009.
Kuligowska-Korzeniewska, Anna. Scena obiecana. Teatr polski w Łodzi 1844–1918. Łódź 1995.
Kultura Łodzi jako ważny czynnik rozwoju miasta. Red. V. Krawczyk-Wasilewska, M. Kucner, E. Zimnica-Kuzioła. Łódź 2012.
Kwiaty łódzkie. Antologia poezji o Łodzi. Wybór utworów, oprac. i układ antologii Z. Skibiński, B. Stelmaszczyk-Świontek. Łódź 1982.
Lipiec, Wanda. Kultura i oświata w Łodzi w okresie międzywojennym. Łódź 1973.
Lisek, Joanna. Kol isze – głos kobiet w poezji jidysz. Sejny 2018.
Listek-Gorczyca, Teresa. Nad korespondencją Zygmunta Bartkiewicza. "Prace Polonistyczne" 1976, seria XXIII.
Literatura i język Łodzi. Red. A. Szram, Z. Szweykowski. Łódź 1978.
Literatura w cieniu fabrycznych kominów. Antologia / Literatur im Schatten der Fabrikschornsteine. Red./Hrsg. M. Kucner, J. Riecke. Łódź 2018.
Lodz in deutschsprachigen Literatur. Eine Anthologie. Hrsg. K.A. Kuczyński, E. Mehnert, B. Ratecka. Łódź 2005.
Lodz Names: List of the Ghetto Inhabitants, 1940–1944. Jerusalem 1994.
Łojek, Jerzy, Myśliwski, Jerzy, Władyka, Wiesław. Dzieje prasy polskiej. Warszawa 1988.
Łódź. Dzieje miasta. Tom I: do 1918 r. Red. B. Baranowski, J. Fijałek. Warszawa–Łódź 1980.
Łódź, która przeminęła w publicystyce i prozie (antologia). Wybór i red. P. Boczkowski. Łódź 2008.
Masanow, Iwan F. Słowar’ psewdonimow russkich pisatielej, uczenych i obszczestwiennych diejatielej. Moskwa 1956–1960.
Mazan, Bogdan. Obraz Łodzi w "Przeglądzie Tygodniowym" 1870–1875. "Osnowa" 1985, nr 11/12.
Muznerowski, Stanisław. Przyczynki do monografii Łodzi. Łódź 1922.
Obraz literatury polskiej XIX i XX wieku. Literatura polska w okresie realizmu i naturalizmu, t. 2. Warszawa 1966.
Odim – leket diwrei sofrim iwriim szenispu beszoat Europa 5700–5705. Ed. E. Indelman. Jeruszalajim–Tel Awiw 1960.
Olejnik, Izabela. Jisroel Rabon – życie i twórczość. W: J. Rabon, Bałuty. Powieść o przedmieściu, przeł. K. Radziszewska, N. Krynicka. Łódź 2016.
Paszkowski, Kazimierz. Spotkania z Reymontem i Bartkiewiczem. "Odgłosy" 1974, nr 35.
Pfeiffer, Włodzimierz. Karta z dziejów esperanta w Łodzi. W: L. Stolarzewicz, Literatura Łodzi w ciągu jej istnienia. Szkic literacki i antologia. Łódź [1935].
Piechal, Marian. Reymont, epik łódzki. "Osnowa" 1967, wiosna.
Piłatowicz, Józef. Ruch stowarzyszeniowy inżynierów i techników polskich do 1939 r. T. 2, Słownik polskich stowarzyszeń technicznych i naukowo-technicznych. Warszawa 2005. Wersja elektroniczna: http://bc.pollub.pl/Content/314/PDF/rst2.pdf
Podręczny rejestr handlowy. Łódź 1926. Wersja elektroniczna: http://bc.wimbp.lodz.pl/Content/52193/Podreczny_Rejestr_Handlowy1926aCz1.pdf
Polacy – Niemcy – Żydzi w Łodzi w XIX–XX wieku. Sąsiedzi dalecy i bliscy. Red. P. Samuś. Łódź 1997.
Polak, Żyd, artysta. Tożsamość a awangarda. Red. J. Suchan. Łódź 2010.
Pleszkun-Olejniczakowa, Elżbieta. Kulturowy rozwój Łodzi w okresie międzywojennym. "Acta Universitatis Lodziensis. Folia Literaria Polonica" 2015, nr 29.
Pleszkun-Olejniczakowa, Elżbieta. Obraz Łodzi w tekstach reportaży z tygodnika "Odgłosy" (1958–1992). Łódź 2011.
Popiel, Magdalena. Od topografii do przestrzeni mitycznej. Analiza przestrzeni w "Ziemi obiecanej". "Pamiętnik Literacki" 1979, z. 4.
Popiel, Magdalena. Wstęp. W: W.S. Reymont, Ziemia obiecana. Wrocław 2014, BN I 286.
Półrola, Małgorzata. "In hoc signo vinces" albo rzecz o starych łódzkich dowcipach. "Acta Universitatis Lodziensis. Folia Germanica" 2009, nr 5.
Prokop-Janiec, Eugenia. Międzywojenna literatura polsko-żydowska. Kraków 1992.
Próchnik, Adam. Bunt łódzki w roku 1892. Łódź 1932.
Przed otwarciem wystawy. "Rozwój" 1912, nr 161, z 17 lipca.
Przewodnik po wystawie rzemieślniczo-przemysłowej w Łodzi. Łódź 1912.
Puchalska, Mirosława. "Encyklopedyzm" i "aktualizm". Kilka uwag o prozie W. Kosiakiewicza. "Prace Polonistyczne" 1960, seria XV.
Pytlas, Stefan. Łódzka burżuazja przemysłowa w latach 1864–1914. Łódź 1994.
Radziszewska, Krystyna. Środowisko literackie łódzkich Żydów 1918–1950. W: Kultura jako czynnik rozwoju miasta na przykładzie Łodzi. Red. V. Krawczyk-Wasilewska, M. Kucner, E. Zimnica-Kuzioła. Łódź 2012.
Rakowski-Kłos, Igor. "Do roboty, łajdaki!". W maju 1892 r. w Łodzi wybuchł pierwszy polski strajk. "Gazeta Wyborcza. Magazyn Łódź" 2019, nr z 2 maja.
Ratajska, Krystyna. Kraj młodości szczęśliwy. Śladami Juliana Tuwima po Łodzi i Inowłodzu. Łódź 2002.
Rewolucja 1905. Przewodnik Krytyki Politycznej. Red. K. Piskała. Warszawa 2013.
Reymont. Z dziejów recepcji twórczości. Oprac. B. Kocówna. Warszawa 1975.
Roskin, Szaul. Leksikon fun der najer jidiszer lieratur. New York 1958.
Rowiński, Władysław. W Łodzi. Szkice i wrażenia. Warszawa 1905.
Rozier, Giles. Mojżesz Broderson. Od Jung Idysz do Araratu. Przeł. J. Ritt. Łódź 1999.
Rynkowska, Anna. Łódź – jaką widział Reymont. "Osnowa" 1967, wiosna.
Rynkowska, Anna. Łódź w latach "Ziemi obiecanej". "Odgłosy" 1967, nr 6.
Rynkowska, Anna. "Ziemia obiecana" Reymonta a rzeczywistość łódzka. "Prace Polonistyczne" 1937.
Rżewski, Aleksy. Szlakami walki i buntu. Wspomnienia z walk rewolucyjnych z trójzaborcami. Łódź 1936.
Samuś, Paweł. „Ziemia obiecana” czy mała ojczyzna Polaków, Niemców, Żydów. „Tygiel Kultury” 1996, nr 1.
Sarmaticus [Ł. Kościelecki]. Łódź w powieści. „Kurier Codzienny” 1895, nr 297.
Schlögel, Karl. W poszukiwaniu „Ziemi obiecanej”. „Tygiel Kultury” 1997, nr 4.
Shmeruk, Chone. Historia literatury jidysz. Red. M. Adamczyk-Grabowska, E. Prokop-Janiec. Wrocław 2007.
Silver, Eliezer. Hurbn un retung. Di geszichte fun „Vaad hacolo” in Amerike. New York 1957.
Sitarz, Magdalena. Literatura jako medium pamięci. Świat pamięci Szolema Asza. Kraków 2010.
Skibiński, Ziemowit. Nadzieje i zwątpienia: o poezji Mariana Piechala. Łódź 1982.
Słownik biograficzny teatru polskiego 1765–1965. Na podstawie materiałów S. Dąbrowskiego opracowała redakcja w składzie Z. Raszewski i in. Warszawa 1973.
Słownik pseudonimów pisarzy polskich XV w.–1970 r. Oprac. zespół pod red. E. Jankowskiego. Wrocław–Warszawa–Kraków 1996, t. 4.
Sobieraj, Tomasz. Fabuły i „światopogląd”. Studia z historii polskiej powieści XIX-wiecznej. Poznań 2004.
Sobieraj, Tomasz. O prozie Mariana Gawalewicza. Poznań 1999.
Spacerownik rosyjskimi śladami po województwie łódzkim. Oprac. M. Jagiełło, J. Podolska. Łódź 2012.
Społeczność polska, niemiecka i żydowska w Europie Środkowej i Wschodniej w XIX i XX wieku: kultura – literatura – język / Polen, Deutsche und Juden in Mittel- und Osteuropa im 19. und 20. Jahrhundert: Kultur – Literatur – Sprache. Red. M. Kucner. Łódź 2013.
Stawiszyńska, Aneta. Życie literackie Łodzi w czasie I wojny światowej. „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 2012, nr 4.
Sto lat stałej sceny polskiej w Łodzi 1888–1988. Red. A. Kuligowska. Łódź 1993.
Stolarzewicz, Ludwik. Literatura Łodzi w ciągu jej istnienia. Szkic literacki i antologia. Łódź [1935].
Strzałkowski, Jacek. Słownik artystów łódzkich. Łódź 2005.
Sztetl, szund, bunt i Palestyna. Antologia twórczości literackiej Żydów w Łodzi (1905–1939). Red. K. Radziszewska, D. Dekiert i E. Wiatr. Łódź 2017.
Tarczałowicz, Jacek. Lucjan Szenwald. Życie i twórczość. Warszawa 1977.
Teatr przy Cegielnianej. Szkice z dziejów sceny łódzkiej 1844–1978. Red. S. Kaszyński. Łódź 1980.
Teplitzka, Berta. Portrety łódzkie. Oprac. M. Półrola. Łódź 2008.
Trojanowski, Adam. Słownik tkacko-wykończalniczy w 5-u językach. Warszawa 1927.
Tuszewicki, Marek. Żaba pod językiem. Medycyna ludowa Żydów aszkenazyjskich przełomu XIX i XX wieku. Kraków–Budapeszt 2015.
Urbankiewicz, Jerzy. Parchy, szwaby, goje. Łódź 1995.
Walkiewicz, Tomasz. Pierwsza wojna światowa w zasobach Archiwum Państwowego w Łodzi. http://www.lodz.ap.gov.pl/art,33,pierwsza-wojna-swiatowa-w-zasobie-archiwum-panstwowego-w-lodzi
Weinfeld, D. Haszira haiwrit bepolin bein sztei milchamot haolam. Tel Awiw 1993.
Weinfeld, D. Szlosza meszorerim jehudim – Polin – sznot haszloszim. „Hadarim” 1981, nr 2.
Wiernicka, Violetta. Prawosławni w Łodzi. Łódź 2015.
Wiernicka, Violetta. Rosjanie w Polsce. Warszawa 2015.
Wizerunek Łodzi w literaturze, kulturze i historii Niemiec i Austrii. Red. K.A. Kuczyński. Łódź 2005.
Wystawa. „Polska Gazeta Łódzka” 1912, nr 1, z 27 lipca – nr 5, z 2 sierpnia.
Zawiszewska, Agata. Zofia Wojnarowska – poetka dla dzieci – poetka miłości – poetka rewolucji. „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” 2018, nr 32.
Zbyrowski, Zygmunt. Borys Pasternak wobec ideologii swoich czasów. „Studia Rossica Posnaniensia” 2017, vol. XLII.
Zubowski, Piotr. Cerkwie prawosławne Łodzi i regionu łódzkiego w dwudziestoleciu międzywojennym (1918–1939). Białystok 2014.
Źródlak, Wojciech. Skorowidz osobowy ikonografii łódzkiej do „Łodzi w Ilustracji” (dodatek ilustrowany do „Kuriera Łódzkiego” w okresie 24 VIII 1924–27 VIII 1939). https://docplayer.pl/18111745-Skorowidz-osobowy-ikonografii-lodzkiej-do-lodzi-wilustracji-dodatek-ilustrowany-do-kuriera-lodzkiego-w-okresie-24-viii-1924-27-viii-1939.html
Opublikowane: 12 października 2023
Zgodnie z Komunikatem Prorektora UŁ ds. nauki dotyczącym systemu ScienceON od 15.09.2023 r. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego wprowadza dane o wszystkich publikacjach wydanych przez siebie autorstwa pracowników UŁ.
Publikacja ww. danych jest możliwa po opublikowaniu pracy w wersji ostatecznej i w terminie do 30 dni od opublikowania.