Obrót prawny nieruchomościami w Krakowie i podkrakowskim Kazimierzu w średniowieczu

Zygfryd Rymaszewski

doi:10.18778/8220-272-4

Obrót prawny nieruchomościami w Krakowie i podkrakowskim Kazimierzu w średniowieczu

Zygfryd Rymaszewski

Uniwersytet Łódzki, Wydział Prawa i Administracji, Katedra Badań nad Rozwojem Państwa i Prawa

ISBN

ISBN-13 (15): 978-83-8220-272-4

ISBN (e-book)

ISBN-13 (15): 978-83-8220-273-1

DOI: https://doi.org/10.18778/8220-272-4

Słowa kluczowe: obrót prawny nieruchomościami, transakcje nieruchomościami, kupno-sprzedaż, zastaw, darowizna, dzierżawa, wzdanie, wwiązanie, zachodźstwo

Opublikowane: 12 lutego 2021

Kategorie: Prawo, Otwarty dostęp,

Pliki do pobrania

PDF

Autor przedstawia instrumentarium prawne obrotu nieruchomościami w Krakowie i podkrakowskim Kazimierzu w średniowieczu. Za podstawę źródłową posłużyły księgi sądów obu miast – w istocie jedyne świadectwo tego obrotu. Temat okazał się trudny do naukowego opracowania, ponieważ w księgach brak tekstów umów. Z tego powodu dotychczas go nie poruszano. W miarę obfite informacje pośrednie pozwalają jednak na podjęcie wysiłku jego zbadania.

Nieruchomości, zwłaszcza budynki miejskie, bardzo często przechodziły z rąk do rąk, głównie poprzez umowy kupna-sprzedaży. Odnotowywano to w księgach w postaci wzdania, czyli zrzekania się przez zbywcę prawa własności na rzecz nabywcy. Nieruchomości miejskie często bywały też zabezpieczeniem wierzytelności. Pozostałe formy obrotu prawnego, takie jak zamiana, darowizna, dzierżawa czy najem, występowały znacznie rzadziej.

Miasto sprawowało kontrolę nad obrotem nieruchomościami miejskimi poprzez nakaz wpisu do ksiąg ławniczych i niechętny stosunek do nabywania ich przez osoby nieposiadające praw miejskich. Udział monarchy był niewielki. Na uwagę zasługuje aktywność kobiet jako stron kontraktu. W księgach rzadko opisywano spory związane z obrotem nieruchomościami, natomiast często odnotowywano przypadki ugodowego ich rozstrzygania. Prawa bliskich są w księgach obecne, jednak nie działały hamująco na obrót prawny nieruchomościami.

Publikacja została wyposażona w tabele, które służą źródłowej podbudowie tez autora.

Kirsteyn Johannes – Cerasinus, Enchiridion aliquot locorum communium iuris Magdeburgensis, Cracoviae 1586.

Das alte Kulmische Recht mit einem Wörterbuche, herausgegeben von C.K. Leman, Berlin 1838.

Decreta iuris supremi Magdeburgensis castri Cracoviensis. Die Rechtssprüche des Oberhofs des deutschen Rechts auf der Burg zu Krakau 1456–1481, herausgegeben und eingeleitet von Ludwik Łysiak unter Mitwirkung von Karin Nehlsen-von Stryk, Frankfurt am Main 1995.

Decreta iuris supremi Magdeburgensis castri Cracoviensis. Die Rechtssprüche des Oberhofs des deutschen Rechts auf der Burg zu Krakau, Bd. 2, 1481–1511, herausgegeben und eingeleitet von Ludwik Łysiak und Karin Nehlsen-von Stryk, Frankfurt am Main 1997.

Groicki Barłomiej, Artykuły prawa majdeburskiego, które zową Speculum Saxonum, Warszawa 1954.

Groicki Bartłomiej, Obrona sierot i wdów, Warszawa 1958.

Groicki Bartłomiej, Porządek sądów i spraw miejskich prawa majdeburskiego w Koronie Polskiej, Warszawa 1953.

Groicki Bartłomiej, Rejestr do Porządku i do Artykułów prawa majdeburskiego i cesarskiego…, Warszawa 1954.

Groicki Bartłomiej, Ustawa płacej u sądów w prawie majdeburskim, tak przed burmistrzem a rajcami, jako przed wójtem nowo naczyniona…, Warszawa 1954.

Groicki Bartłomiej, Tytuły prawa majdeburskiego, Warszawa 1954.

Ius Polonicum codicibus manuscriptis et editionibus quibusque collatis, wyd. J. W. Bandtkie-Stężyński, Warszawa 1831.

Kodeks dyplomatyczny miasta Krakowa 1275–1506, cz. I–III, wyd. F. Piekosiński, MMAeH 1879, 1882,, t. V, VII.

Księga ławnicza Kazimierska 1407–1427, wyd Bożena Wyrozumska, Kraków 1996.

Księgi radzieckie kazimierskie, 1369–1381, 1385–1402, wyd. Adam Chmiel, Kraków 1932.

Najstarsza księga Sądu Najwyższego Prawa Niemieckiego na Zamku Krakowskim, wyd. Abdon Kłodziński, AKP, t. X, Kraków 1936.

Księgi ławnicze krakowskie 1365–1376, 1390–1397, wyd. Stanisław Krzyżanowski, Kraków 1904.

Acta Consularia nec non Proscriptionum ab Anno 1392 ad annum 1400, [w:] Najstarsze księgi i rachunki miasta Krakowa od r. 1300 do 1400, cz. II, MMAeH, t. IV, Kraków 1878, s. 77–225.

Wilkierz krakowski z r. 1530, [w:] Prawa, przywileje i statuta miasta Krakowa (1507–1795), zebrał i wydał dr Franciszek Piekosiński, t. I (1507–1586), z. I, „Acta Historica Res Gestae Poloniae Illustrantia”, t. VIII, Kraków 1885.

Księga wójtowska krakowska 1442–1443, ze zbiorów Archiwum Państwowego w Krakowie przygotowali do druku Mieczysław Nowiński, Krystyna Jelonek-Litewka, Aleksander Litewka, Kraków 1995.

Liber actorum, resignationum nec non ordinationum civitatis Cracoviensis (1300–1375), wyd. Franciszek Piekosiński, MMAeH 1878, t. IV, cz. 1, s. 1–207.

Jan Łaski, Commune inclyti Poloniae Regni Privilegium, Cracoviae 1506, https://dbc.wroc.pl/dlibra/publication/12601/edition/11032?language=pl [dostęp: 27.10.2020].

Najstarszy zbiór przywilejów i wilkierzy miasta Krakowa, wyd. Stanisław Estreicher, Kraków 1936.

Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich. Według rękopisu nr 50 Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, opracowali i przygotowali do druku Józef Reczek i Wacław Twardzik, cz. II, Wrocław 1972.

W. Maisel, Ortyle sądów wyższych miast wielkopolskich z XV i XVI wieku, Wrocław 1959.

Processus iuris civilis Cracoviensis a Consulibus civitatis A.D. MDXLIV… conscriptus…, edidit I.H.S. Rzesiński, Cracoviae 1840.

Tucholiensis Cervus Johannes, Farraginis actionum iuris Civilis et provincialis Saxonici Municipalisque Maydeburgensis libri septem, Cracoviae MDLVIII.

Adamus Jan, Wzdanie a symbol „aquae abrenuntiationis”, CPH 1955, t. VII, z. 1, s. 409–419.

Adamus Jan, Z badań nad dzierżeniem w polskim prawie średniowiecznym, „Pamiętnik Historyczno-Prawny” 1933, t. XV, z. 5.

Bardach Juliusz, Historia państwa i prawa Polski, t. I: do połowy XV wieku, wyd. drugie poprawione i uzupełnione, Warszawa 1964.

Bardach Juliusz, Labuda Gerard, Rozwój gospodarki folwarcznej na wsi i w mieście, [w:] Historia Polski, t. I: do roku 1764, cz. 1: do połowy XV w., pod red. Henryka Łowmiańskiego, Warszawa 1958.

Bogucka Maria, Samsonowicz Henryk, Dzieje miast i mieszczaństwa w Polsce przedrozbiorowej, Wrocław 1986.

Bortkiewicz Filomena, Alienacje nieruchomości w prawie wiejskim w Małopolsce (XVI– XVIII w.), Łódź 1970.

Bukowska Krystyna, Orzecznictwo krakowskich sądów wyższych w sporach o nieruchomości miejskie (XVI–XVIII w.). Studium z historii prawa rzymskiego w Polsce, Warszawa 1967.

Bukowski Waldemar, Salomonowie herbu Łabędź. Ze studiów nad patrycjatem krakowskich wieków średnich, [w:] Cracovia, Polonia, Europa. Studia z dziejów średniowiecza ofiarowane Jerzemu Wyrozumskiemu w sześćdziesiątą piątą rocznicę urodzin i czterdziestolecie pracy naukowej, Kraków 1995.

Chmiel Adam, Domy Krakowskie. Ulica Floryańska, cz. 1: Liczby or. nieparzyste 1–57, Kraków 1917, https://polona.pl/ item/domy-krakowskie-ulica-floryanska-cz-1-liczby-or-nieparzyste-1- 57,ODQ5MTI2Nzg/3/#info:metadata [dostęp: 30.09.2020].

Chmiel Adam, Domy Krakowskie. Ulica Floryańska, cz. 2: Liczby or. parzyste 2–14, Kraków 1919, https://polona.pl/item/ domy-krakowskie-ulica-floryanska-cz-2-liczby-or-parzyste-2-14,NzUxODk2NzI/ [dostęp: 30.09.2020].

Chmiel Adam, Domy Krakowskie. Ulica Grodzka, cz. 1: Liczby parzyste or. nieparzyste 1–17, Kraków 1934, https://polona.pl/item/domy-krakowskie-ulica-grodzka-cz-1-liczby-or-nieparzyste- 1-17,ODM1NTY2Njc/2/#info:metadata [dostęp: 30.09.2020].

Chotkowski W., Rzemiosła i cechy krakowskie w XV wieku przez X dra Chotkowskiego, Kraków 1891, https://polona.pl/item/rzemiosla-i-cechy-krakowskie-w-xv-wi eku,NzUxODk3MjM/6/#info:metadata [dostęp: 30.09.2020].

Dąbkowski Przemysław, Prawo prywatne polskie, t. I–II, Lwów 1910, 1911.

Dąbkowski Przemysław, Prawo zastawu w Zwierciadłach saskim, szwabskim i niemieckim, Studyum z historyi prawa niemieckiego, Archiwum Naukowe. Dział I, t. VI, z. 2, Lwów 1913.

Dutkiewicz Walenty, Słowo o stosunkach majątkowych między małżonkami i o prawie zwyczajowem polskiem, Warszawa 1877, https://polona.pl/item/slowo-o-stosunkach-majatkowych-miedzy-malzonkami-i-o-prawie-zwyczajowem-polskiem,NjY0Mzg0NjM/4/#info:metadata [dostęp: 30.09.2020].

Gąsiorowski Antoni, Ludność napływowa w strukturze społecznej późnośredniowiecznego Poznania, Studia i Materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza, t. XXII.

Janicka Danuta, Wkład polskich historyków prawa w badaniach nad prawem magdeburskim w XX w. (1945–2019), „Studia Iuridica Toruniensia” 2012, t. XI, s. 46–75, https://repozytorium.umk.pl/bitstream/handle/item/1313/SIT.2012.017%2CJanicka.pdf?sequence=1 [dostęp: 30.09.2020].

Kaczmarczyk Zdzisław, Leśnodorski Bogusław, Historia państwa i prawa Polski, t. II: Od połowy XV wieku do r. 1795, pod red. Juliusza Bardacha, wyd. drugie poprawione i uzupełnione, Warszawa 1966.

Kaindl R.F., Geschichte der Deutschen in den Karpathenländern, t. I–II, Gotha 1907, 1911.

Katner Wojciech, Charakterystyka przepisów prawa sąsiedzkiego, ZNUŁ 1976, seria 1, z. 6, s. 235–252.

Katner Wojciech, Ochrona własności nieruchomości przed naruszeniami pośrednimi, Warszawa 1982.

Katner Wojciech, Roszczenia o zapobieżenie szkodzie w stosunkach sąsiedzkich, „Nowe Prawo” 1979, z. 12, s. 36–51.

Kolańczyk Kazimierz, Najdawniejsze polskie prawo spadkowe, Poznań 1939.

Kolańczyk Kazimierz, Studia nad reliktami wspólnej własności ziemi w najdawniejszej Polsce. Rozporządzanie własnością ziemską do końca XIV wieku, SHPP 1950, t. XX, z. 2.

Kozak Adam, Księga ławnicza w życiu późnośredniowiecznego Pleszewa (1494–1501), [w:] Nil nisi veritas. Księga dedykowana profesorowi Jackowi Matuszewskiemu, pod red. Marcina Głuszaka, Doroty Wiśniewskiej-Jóźwiak, Łódź 2016, s. 161–172, http://dspace.uni.lodz.pl:8080/xmlui/handle/11089/23210 [dostęp: 30.09.2020].

Kutrzeba Stanisław, Finanse Krakowa w wiekach średnich, „Rocznik Krakowski” 1900, t. 3, s. 27–149, https://polona.pl/item/finanse-Krakowa-w-wiekach-srednich,Njc4NjMxMTg/4/#info:metadata [dostęp: 30.09.2020].

Kutrzeba Stanisław, Historja źródeł dawnego prawa polskiego, t. I–II, Lwów 1925–1926. Kutrzeba Stanisław, Historya rodziny Wierzynków, „Rocznik Krakowski” 1899, t. 2, s. 29–88, https://polona.pl/item/historya-rodziny-wierzynkow,Njc4Nj- MyNDM/ [dostęp: 30.09.2020].

Kutrzeba Stanisław, Ludność i majątek Kazimierza w końcu XIV stulecia, „Rocznik Krakowski” 1900, t. 3, s. 183–201.

Kutrzeba Stanisław, Piwo w średniowiecznym Krakowie, „Rocznik Krakowski” 1898, t. 1, s. 37–52, https://polona.pl/item/piwo-w-sredniowiecznym-krakowie,Njc4NjMyNDI/ [dostęp: 30.09.2020].

Lesiński Bogdan, Kupno renty w średniowiecznej Polsce na tle ówczesnej doktryny i praktyki zachodnioeuropejskiej, Poznań 1966.

Lesiński Bogdan, Stanowisko kobiety w polskim prawie ziemskim do połowy XV wieku, SHPP 1956, seria 2, t. 4.

Lesiński Bogdan, Wyderek czyli sprzedaż nieruchomości z prawem odkupu w prawie polskim od XV do XVIII wieku, CPH 1976, t. XXVIII, z. 1, s. 19–66.

Lesiński Bogdan, Ze studiów nad prawem bliższości w XIV i XV wieku, CPH 1955, t. VII, z. 1, s. 92–110.

Maisel Witold, Sądownictwo miasta Poznania do końca XVI wieku, Poznań 1961.

Matuszewski Jacek S., Zastaw nieruchomości w polskim prawie ziemskim do końca XV stulecia, ZNUŁ 1979, Nauki Humanistyczno-Społeczne, „Folia Iuridica” seria 1, nr 53.

Matuszewski Józef, Aqua abrenuntiationis. Studium ze średniowiecznego prawa prywatnego, [w:] Pisma wybrane, t. I, Łódź 1999, s. 137– 206, http://dspace.uni.lodz.pl:8080/xmlui/bitstream/handle/11089/22239/%5b1%5d-317_Matuszewski_Pisma_wybrane_1.pdf?sequence=1&isAllowed=y [dostęp: 30.09.2020].

Matuszewski Józef, Die angebliche Aufnahme des Sachsenspiegels Landrecht I 37 in das Polnische Landrecht, [w:] Pisma wybrane, t. II, Łódź 2000, s. 303–322, http://dspace.uni.lodz.pl:8080/xmlui/bitstream/handle/11089/22240/%5B1%5D-426_Matuszewski_Pisma_wybrane_2.pdf?sequence=1&isAllowed=y [dostęp: 30.09.2020].

Matuszewski Józef, Decreta iuris, [w:] Pisma wybrane, t. V, Łódź 2002, s. 161–166, http://dspace.uni.lodz.pl:8080/xmlui/bitstream/handle/11089/22244/%5b1%5d-446_Matuszewski_Pisma_wybrane_5.pdf?sequence=1&isAllowed=y [dostęp: 30.09.2020].

Matuszewski Józef, Dekrety najwyższego sądu prawa niemieckiego grodu krakowskiego, [w:] Pisma wybrane, t. V, Łódź 2002, s. 139–146, http://dspace.uni.lodz.pl:8080/xmlui/bitstream/handle/11089/22244/%5b1%5d-446_Matuszewski_Pisma_wybrane_5.pdf?sequence=1&isAllowed=y [dostęp: 30.09.2020].

Matuszewski Józef, Ewikcja i rękojmia, [w:] Pisma wybrane, t. III, Łódź 2001, s. 113–145, http://dspace.uni.lodz.pl:8080/xmlui/bitstream/handle/11089/22242/%5b1%5d-435_Matuszewski_Pisma_wybrane_3.pdf?sequence=1&isAllowed=y.

Matuszewski Józef, O sądzie najwyższym prawa niemieckiego na zamku krakowskim, [w:] Pisma wybrane, t. V, Łódź 2002, s. 117–122, http://dspace.uni.lodz.pl:8080/xmlui/bitstream/handle/11089/22244/%5b1%5d-446_Matuszewski_Pisma_wybrane_5.pdf?sequence=1&isAllowed=y [dostęp: 30.09.2020].

Matuszewski Józef, Wyroki najwyższego sądu prawa niemieckiego grodu krakowskiego, [w:] Pisma wybrane, t. V, Łódź 2002, s. 123–137, http://dspace.uni.lodz.pl:8080/xmlui/bitstream/handle/11089/22244/%5b1%5d-446_Matuszewski_Pisma_wybrane_5.pdf?sequence=1&isAllowed=y [dostęp: 30.09.2020].

Matuszewski Józef, Zasady prawne w dekretach krakowskich, [w:] Pisma wybrane, t. V, Łódź 2002, s. 147–160, http://dspace.uni.lodz.pl:8080/xmlui/bitstream/handle/11089/22244/%5b1%5d-446_Matuszewski_Pisma_wybrane_5.pdf?sequence=1&isAllowed=y [dostęp: 30.09.2020].

Patkaniowski Michał, Krakowska rada miejska w średnich wiekach, „Biblioteka Krakowska” 1934, nr 82.

Piekosiński Franciszek, O monecie i stopie menniczej w Polsce w XIV i XV wieku, Kraków 1878, https://polona.pl/item/o-monecie-i-stopie-menniczej-w-polsce-w-xiv-i-xv-wieku,NjU3NTI2Mjk/4/#info:metadata [dostęp: 30.09.2020].

Piekosiński Franciszek, Wstęp do KDMK I. Płaza Stanisław, Historia prawa w Polsce na tle porównawczym, cz. I: X–XVIII w., Kraków 1997.

Rehme Paul, recenzja pracy R. Schranila, Stadtverfassung nach Magdeburger Rechte. Magdeburg und Halle, „Historische Zeitschrift” 1919, t. 120, z. 2.

Roman Stanisław, Z badań nad dawnością w prawie polskim XIV wieku, CPH 1965, t. XVII, z. 2, s. 71–91.

Russocki Stanisław, Formy władania ziemią w prawie ziemskim Mazowsza (koniec XIV – połowa XVI wieku), Warszawa 1961.

Rutkowski Jan, Historia gospodarcza Polski (do 1864 r.), Warszawa 1953.

Rozenkranz Edwin, Recepcja prawa lubeckiego w miastach nadbałtyckich, Gdańsk 1967.

Rymaszewski Zygfryd, Areszt rzeczy jako zabezpieczenie wierzytelności w miastach Polski średniowiecznej, Łódź 2015.

Rymaszewski Zygfryd, Declaratio sententiae i leuteratio (Läuterung) w dawnym prawie polskim, CPH 1988, t. 40, z. 2, s. 115–130.

Rymaszewski Zygfryd, Instrukcje syndyków gdańskich w sprawach rozpatrywanych przed sądami zadwornymi (od końca XVI do początków XVIII wieku), CPH 1985, t. 37, z. 2, s. 187–206.

Rymaszewski Zygfryd, Kilka uwag po lekturze Andrzeja Lipskiego, Observationum practicarum…, [w:] Profesorowi Janowi Kodrębskiemu in memoriam, pod red. Anny Pikulskiej-Robaszkiewicz, Łódź 2000, s. 331–338.

Rymaszewski Zygfryd, Kłopoty Gdańska z kadukami królewskimi (koniec XVI, początek XVIII stulecia), [w:] Historia integra. Księga Pamiątkowa ofiarowana Prof. Stanisławowi Salmonowiczowi w siedemdziesięciolecie urodzin, Toruń 2001, s. 233–248.

Rymaszewski Zygfryd, Kmieć przed sądami publicznymi w świetle krakowskich ksiąg sądowych z XIV–XV w., SzDPPP 2006, t. IX, cz. 1, s. 127–152, http://dspace.uni.lodz.pl:8080/xmlui/handle/11089/31366 [dostęp: 1.10.2020].

Rymaszewski Zygfryd, Król w dawnej Polsce w świetle dokumentów praktyki sądowej, SzDPPP 2002, t. VII, s. 173–181, http://dspace.uni.lodz.pl:8080/xmlui/handle/11089/31313 [dostęp: 1.10.2020].

Rymaszewski Zygfryd, Łacińskie teksty Landrechtu Zwierciadła Saskiego w Polsce. Jaskier – tekst główny i noty marginesowe, Łódź 1985, http://dspace.uni.lodz.pl:8080/xmlui/handle/11089/11289 [dostęp: 1.10.2020].

Rymaszewski Zygfryd, Miejskość czy wiejskość prawa niemieckiego w Polsce, ZNUŁ, 1970, seria 1, z. 69, s. 65–87.

Rymaszewski Zygfryd, O stosunkach między państwem a kościołem w Polsce w świetle akt kapitulnych i konsystorskich z lat 1403– 1533, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica” 1993, nr 56, s. 53–89, http://dspace.uni.lodz.pl:8080/xmlui/handle/11089/31194 [dostęp: 1.10.2020].

Rymaszewski Zygfryd, O średniowiecznych księgach sądowych jako źródle poznania prawa polskiego – krytycznie, [w:] Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Wojciechowi Witkowskiemu, „Studia Iuridica Lublinensia” 2016, Vol. XXV, No. 3, s. 811–818, https://journals.umcs.pl/sil/article/download/2440/pdf [dostęp: 1.10.2020].

Rymaszewski Zygfryd, Prawo bliższości krewnych w polskim prawie ziemskim do końca XV wieku, Wrocław 1970, http://otworzksiazke.pl/ksiazka/prawo_blizszosci_krewnych_w_polskim_prawie_ziemskim_do_konca_xv_wieku/ [dostęp: 1.10.2020].

Rymaszewski Zygfryd, Sprawy gdańskie przed sądami zadwornymi oraz ingerencja królów w gdański wymiar sprawiedliwości XV–XVIII w., Wrocław 1985, http://otworzksiazke.pl/ksiazka/sprawy_gdanskie_przed_sadami_zadwornymi_oraz_ingerencja_krolow_w_gdanski_wymiar_sprawiedliwosci_xvi-xviii_w/ [dostęp: 1.10.2020].

Rymaszewski Zygfryd, Trzy wyroki sądów zadwornych w kwestii prawa reprezentacji wśród krewnych bocznych w miejskim prawie spadkowym, [w:] Studia z dziejów prawa sądowego i miejskiego. Zeszyt ofiarowany Profesorowi Zbigniewowi Zdrójkowskiemu w siedemdziesiątą piątą rocznicę urodzin, „Acta Universitatis Nicolai Copernici” 1990. Nauki Humanistyczno-Społeczne, z. 218 – Prawo, z. 30, s. 83–97.

Rymaszewski Zygfryd, Z badań nad funkcjonowaniem sądów prawa polskiego w średniowieczu. Czynności woźnego sądowego, Warszawa 2010, http://otworzksiazke.pl/ksiazka/czynnosci_woznego_sadowego/ [dostęp: 1.10.2020].

Rymaszewski Zygfryd, Z badań nad operacjami majątkowymi w średniowiecznym Krakowie, [w:] Nil nisi veritas, Księga dedykowana Profesorowi Jackowi Matuszewskiemu, pod red. Marcina Głuszaka, Doroty Wiśniewskiej-Jóźwiak, Łódź 2016, s. 69–80, http://dspace.uni.lodz.pl:8080/xmlui/handle/11089/23132 [dostęp: 1.10.2020].

Rymaszewski Zygfryd, Z badań nad organizacją sądów prawa polskiego w średniowieczu. Woźny sądowy, Warszawa 2008, http://otworzksiazke.pl/ksiazka/wozny_sadowy/ [dostęp: 1.10.2020].

Rymaszewski Zygfryd, Z problematyki dawności w polskim prawie ziemskim, ZNUŁ 1968, Nauki Humanistyczno-Społeczne, seria 1, z. 59, s. 117–134.

Rymaszewski Zygfryd, Z zagadnień rozwoju miejskiego prawa prywatnego w Polsce (Na marginesie książki K. Bukowskiej, Orzecznictwo krakowskich sądów wyższych w sporach o nieruchomości miejskie w XVI–XVIII w.), CPH 1969, t. XXI, z. 2, s. 201–221.

Rymaszewski Zygfryd, Zastaw w świetle praktyki sądów małopolskich w XV wieku, ZNUŁ, Nauki Humanistyczno-Społeczne, Seria I, z. 26, Łódź 1962, s. 113–134.

Sikora Franciszek, Rejestr długów wielkorządcy krakowskiego Świętosława Litwosa z Businy sprzed roku 1417, [w:] Cracovia, Polonia, Europa. Studia z dziejów średniowiecza ofiarowane Jerzemu Wyrozumskiemu w sześćdziesiątą piątą rocznicę urodzin i czterdziestolecie pracy naukowej, Kraków 1995.

Schubart-Fikentscher Gertrud, Die Verbreitung der deutschen Stadtrechte in Osteuropa, Weimar 1942.

Szujski Józef, Kraków aż do początków XV-go wieku. Wstępne słowo do najstarszych ksiąg tego miasta, [w:] Najstarsze księgi i rachunki miasta Krakowa od r. 1300 do 1400, MMAeH, t. IV, Kraków 1878, s. IX–LXXXIII, https://polona.pl/item/najstarsze-ksiegi-i-rachunki-miasta- krakowa-od-r-1300-do-1400,OTc3ODAyMDA/9/#info:metadata [dostęp: 1.10.2020].

Szulc Tadeusz, Eques auratus w dawnej Rzeczypospolitej, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica” 1988, 38, 59–97, http://dspace.uni.lodz.pl:8080/xmlui/handle/11089/11748 [dostęp: 1.10.2020].

Uruszczak Wacław, Regulae iuris w kulturze prawnej dawnej Polski, „Krakowskie Studia Prawnicze” 1989, R. XXII, s. 79–108.

Uruszczak Wacław, Zwyczaj a ustawa w staropolskiej myśli prawniczej, [w:] Z historii państwa, prawa, miast i Polonii. Prace ofiarowane Profesorowi Władysławowi Ćwikowi w czterdziestolecie pracy twórczej, pod red. Józefa Ciągwy, Tomasza Opasa, Rzeszów 1998, s. 263–279.

Waldo Barbara, Niedział rodzinny w polskim prawie ziemskim do końca XV stulecia, Wrocław 1967.

Wolff Adam, Projekt instrukcji wydawniczej dla pisanych źródeł historycznych do połowy XVI wieku, „Studia Źródłoznawcze” 1957, I, s. 155–181, https://rcin.org.pl/dlibra/show-content/publication/edition/41500?id=41500 [dostęp: 1.10.2020].

Wyrozumski Jerzy, Historia Polski do roku 1505, Warszawa 1980.