Stosunki przemysłowe w Europie Środkowo-Wschodniej

Katarzyna Skorupińska-Cieślak

doi:10.18778/8331-108-1

Słowa kluczowe: stosunki przemysłowe, partycypacja pracownicza, niezwiązkowe przedstawicielstwa pracowników, związki zawodowe, rady pracowników

Opublikowane: 19 kwietnia 2023

Kategorie: Ekonomia i zarządzanie, Otwarty dostęp,

Pliki do pobrania

PDF

Celem niniejszej monografii jest określenie zmian w stosunkach przemysłowych w krajach Europy Środkowo-Wschodniej, ze szczególnym uwzględnieniem obszaru przedstawicielskiej partycypacji pracowniczej. Realizacji powyższego celu podporządkowana została struktura pracy. W rozdziale 1 omówiono najważniejsze etapy procesu tworzenia europejskiego wymiaru stosunków przemysłowych oraz zaprezentowano główne modele tych stosunków występujące w Europie. Dokonano także analizy wybranych elementów składowych stosunków pracy w krajach Europy Środowo-Wschodniej (EŚW) przed przystąpieniem do Unii i kilka lat po tych wydarzeniu. Rozdział 2 poświecono dwóm głównym formom przedstawicielskiej partycypacji pracowniczej w krajach EŚW. W pierwszej części tego rozdziału przedstawiono trudny proces "wykształcania się" rad pracowników w Europie Środkowo-Wschodniej oraz zasady działania tych instytucji partycypacji pracowniczej. Kolejna część rozdziału, opierając się na wynikach badań przeprowadzonych w ramach projektu NCN, prezentuje główne źródła słabości rad pracowników w polskich przedsiębiorstwach. W ostatniej części tego rozdziału skupiono się na omówieniu pracowniczej reprezentacji w organach nadzoru korporacyjnego zarówno na poziomie krajowym jak i europejskim. W 3 rozdziale książki podjęta jest analiza oddziaływania na stosunki przemysłowe trzech następujących zjawisk: globalizacji, kryzysu ekonomicznego z 2008 r. oraz pandemii koronawirusa.

Adamczyk S. (2019), Niewyśniony sen o europejskich radach zakładowych. Jak związki przegrywają z korporacjami ponadnarodowymi, "Praca i Zabezpieczenie Społeczne", nr 10, s. 16–25.

Adamczyk S., Surdykowska B. (2018), Prawdziwy koniec świata fordyzmu. Jak reprezentować interesy pracownicze w gąszczu robotów i mikrozatrudnionych?, [w:] J. Czarzasty, C. Kliszko (red.), Świat (bez) pracy. Od fordyzmu do czwartej rewolucji przemysłowej, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa, s. 459–494.

Addison J.T. (1999), Nonunion representation in Germany, "Journal of Labour Research", vol. 20(1), s. 73–91.

Anioł W. (2010), Dywergencja i konwergencja w rozwoju europejskiej polityki społecznej, "Studia Europejskie", nr 4, s. 29–62.

Avdagic S., Crouch C. (2006), Organized Economic Interests: Diversity and Change in an Enlarged Europe, Chapter 11, https://www.researchgate.net/publication/254096057_Organized_Economic_Interests_Diversity_and_Change_in_an_Enlarged (dostęp: 26.04.2022).

Baikov A. (2014), Representation of workers in Latvia: Problems of the implementation of the works councils, [w:] R. Blanpain, N. Lyutov (red.), Workers' Representation in Central and Eastern Europe: Challenges and Opportunities for Works Councils' System, Wolters Kluwer Law and Business, New York, s. 121–138.

Bańka A. (2000), Psychologia organizacji, [w:] J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom III. Jednostka w społeczeństwie i elementy psychologii stosowanej, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk, s. 321–350.

Behrens M., Hamann K., Hurd R. (2004), Conceptualizing labour union revitalization, [w:] C.M. Frege, J. Kelly (red.), Varieties of Unionism. Strategies for Union Revitalization in a Globalizing Economy, Oxford University Press, Oxford, s. 11–29.

Bednárik R., Cziria L., Keselova D., Kordasová M. (2022), Slovakia: Working life in the COVID-19 pandemic 2021, Eurofound, https://www.eurofound.europa.eu/sites/default/files/wpef22026.pdf (dostęp: 12.09.2022).

Bednarski M. (2010), Profilowanie rad. Wnioski z badań nad radami pracowniczymi, "Dialog", nr 3, s. 37–47.

Bejaković P., Klemenčić R. (2021), Croatia: Working Life in the COVID-19 Pandemic 2020, Eurofound, https://www.eurofound.europa.eu/sites/default/files/wpef21009.pdf (dostęp: 14.09.2022).

Bejaković P., Klemenčić R. (2022), Croatia: Working Life in the COVID-19 Pandemic 2021, Eurofound, https://www.eurofound.europa.eu/sites/default/files/wpef22006.pdf (dostęp: 12.09.2022).

Benchmarking Working Europe 2010 (2010), ETUI, Brussels.

Benchmarking Working Europe 2018 (2018), ETUI, Brussels.

Bernaciak M. (2015), Beyond the CEE 'black box': Crisis and industrial relations in the new EU member states, Working Paper 2015.05, ETUI, Brussels.

Blanpain R., Lyutov N. (red.) (2014), Workers' Representation in Central and Eastern Europe: Challenges and Opportunities for the Works Councils' System, Wolters Kluwer Law and Business, New York.

Blažienė I. (2004), European Works Councils – Law and Practice (Lithuania), https://www.eurofound.europa.eu/publications/article/2004/european-works-councils-law-and-practice-2

Blažienė I. (2013), Lithuania: Impact of the Crisis on Industrial Relations, https://www.eurofound.europa.eu/publications/report/2013/lithuania-impact-of-the-crisis-on-industrial-relations (dostep: 22.04.2016).

Blažienė I., Petrylaité D. (2010), The institute of works councils: Specific theoretical and practical features. The case of Lithuania, "Issues of Business and Law", vol. 2, s. 85–94.

Blažienė I., Kasiliauskas N., Guobaitė-Kirslienė R. (2019), Lithuania: Will new legislation increase the role of social dialogue and collective bargaining?, [w:] T. Müller, K. Vandaele, J. Waddington (red.), Collective Bargaining in Europe: Towards an Endgame, vol. III, RTUI, Brussels, s. 381–402.

Blažienė I., Miežienė R., Guobaitė-Kirslienė R. (2021), Lithuania: Working Life in the COVID-19 Pandemic 2020, Eurofound, https://www.eurofound.europa.eu/sites/default/files/wpef21022.pdf (dostęp: 14.09.2022).

Błaszczyk B. (1984), Od współzarządzania do samorządności. Formy uczestnictwa pracowników w zarządzaniu przedsiębiorstwem, Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, Warszawa.

Błaszczyk B. (1988), Uczestnictwo pracowników w zarządzaniu przedsiębiorstwami, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.

Boboc C., Vasile V., Ghita S., Deliu A. (2022), Romania: Working Life in the COVID-19 Pandemic 2021, Eurofound, https://www.eurofound.europa.eu/sites/default/files/wpef22025.pdf (dostęp: 12.09.2022).

Bohle D., Greskovits B. (2012), Capitalist Diversity on Europe's Periphery, Cornell University Press, New York.

Breznik M., Lužar B. (2021), Slovenia: Working Life in the COVID-19 Pandemic 2020, Eurofound, https://www.eurofound.europa.eu/sites/default/files/wpef21031.pdf (dostęp: 14.09.2022).

Breznik M., Lužar B., Perko M. (2022), Slovenia: Working Life in the COVID-19 Pandemic 2021, Eurofound, https://www.eurofound.europa.eu/sites/default/files/wpef22027.pdf (dostęp: 12.09.2022).

Broughton A., Voss E., Rodriguez Contreras R. (2020), Social Dialogue and HR Practices in European Global Companies, Publications Office of the European Union, Luxembourg.

Bujak, A. (2017), Rewolucja przemysłowa 4.0 i jej wpływ na logistykę XXI wieku, "Logistyka", nr 6(18), s. 1338−1344.

Carley M. (2001), Bargaining at European Level? Joint Texts Negotiated by European Works Councils, European Foundation for the Improving of Living and Working Conditions, Dublin.

Carley M., Hall M. (2006), European Works Councils and Transnational Restructuring, European Foundation for the Improving of Living and Working Conditions, Dublin.

Carlson A. (2018), SE Companies, Bologna 2018-03-12/13, ETUI, http://ecdb.worker-participation.eu (dostęp: 13.03.2022).

Cieślik W., Jankowska E., Górniewicz G., Piotrowicz A., Redo J., Redo M., Siemiątkowski P. (2015), Ekonomiczne aspekty integracji wybranych państw Europy Środkowo-Wschodniej, Wydawnictwo Naukowe UNK, Toruń.

Ciompa P. (2007), Rady pracowników w Polsce – stan aktualny, problem prawne i społeczne, perspektywy zmian, [w:] R. Okraska (red.), Jesteśmy u siebie, ISO, Łódź, s. 4–18.

Conchon A. (2011), Board-level Employee Representation Rights in Europe. Facts and Trends, Report 121, ETUI, Brussels.

Covid-19 Watch. ETUC Briefing Notes. Workers' Information, Consultation and Participation (2020), 5 June 2020, https://www.etuc.org/sites/default/files/publication/file/2020-06/Covid-19%20Briefing%20Workers%27%20Information%20Consultation%20and%20Participation%20merged.pdf (dostęp: 19.09.2022).

Cox T., Mason B. (2000), Trends and development in East Central European industrial relations, "Industrial Relations Journal", vol. 31(2), s. 97–114.

Czarzasty J. (2016), Serpentyny dialogu społecznego, [w:] A. Zybała (red.), Polska w dialogu. Tradycje, zamiany, porównanie, perspektywy, Centrum Partnerstwa Społecznego Dialog, Warszawa, s. 27–52.

Czarzasty J. (red.) (2017), Europejskie Rady Zakładowe jako platforma wsparcia dla ponadnarodowych układów ramowych (TCA), Komisja Krajowa NSZZ "Solidarność", Gdańsk.

Czarzasty J., Gajewska K., Mrozowicki A. (2014), Institutions and strategies: Trends and obstacles to recruiting workers into trade unions in Poland, "British Journal of Industrial Relations", vol. 52(1), s. 112–135.

Cziria L. (2013), Slovakia: Impact of the Crisis on Industrial Relations, Eurofound, https://www.eurofound.europa.eu/publications/report/2013/slovakia-impact-of-the-crisis-on-industrial-relations (dostęp: 22.04.2016).

Cziria L., Bednárik R., Keselova D. (2021), Slovakia: Working Life in the COVID-19 Pandemic 2020, Eurofound, https://www.eurofound.europa.eu/sites/default/files/wpef21030.pdf (dostęp; 14.09.2022).

De Spiegelaere S. (2017), Company restructuring across borders: With or without European works councils?, "ETUI Policy Brief. European Economic, Employment and Social Policy", no. 1.

De Spiegelaere S., Vitols S. (2020), A Better World with More Democracy at Work, ETUI 2020, www.europeanparticipationindex.eu/betterworldmoredemocracyatwork (dostęp; 14.09.2022).

De Spiegelaere S., Jagodziński R., Waddington J. (2022), European Works Councils: Contested and Still in the Making, ETUI, Brussels.

Doktór K. (2010), Rady pracownicze w systemie przedstawicielskim, "Zarządzanie Zasobami Ludzkimi", nr 5(76), s. 19–31.

Donaghey J., Carley M., Purcell J., Hall M. (2013), National Practices of Information and Consultation in Europe, Eurofound, Dublin.

Donaghey J., Cullinane N., Dundon T., Wilkinson A. (2011), Reconceptualising employee silence: Problems and prognosis, "Work, Employment and Society", vol. 25(1), s. 51–67.

Dryll I. (red.) (2006), Partycypacja w formie informacji i konsultacji: zagrożenie czy szanse?, Centrum Partnerstwa Społecznego Dialog, Warszawa.

Duda K., Potocki P. (2021), Dialog społeczny w czasie pandemii Covid-19, Fundacja Centrum im. Ignacego Daszyńskiego & Fundacja im. Friedricha Eberta, Warszawa.

Dunlop J.T. (1958), Industrial Relations System, Southern Illinois University Press, Carbondale.

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 marca 2002 r. ustanawiająca podstawowe struktury informowania i konsultacji wśród pracowników we Wspólnocie Europejskiej, 2002/14/WE.

Dyrektywa Rady z dnia 22 września 1994 r. dotycząca tworzenia europejskich rad zakładowych lub procedur informowania i prowadzenia konsultacji wśród pracowników w przedsiębiorstwach o zasięgu wspólnotowym lub grupach przedsiębiorstw o zasięgu wspólnotowym, 94/45/WE.

Dyrektywa Rady z dnia 8 października 2001 r. uzupełniającej status spółki europejskiej w odniesieniu do uczestnictwa pracowników, 2001/86/WE.

Edwards P. (2003), The employment relationship and the field of industrial relations, [w:] P. Edwards (red.), Industrial Relations. Theory and Practice, Blackwell Publishing, Oxford, s. 1–36.

Employment and Social Developments in Europe 2015 (2015), European Commission, Luxembourg.

ESENER 3 (2019), Third European Survey of Enterprises on New and Emerging Risks, European Agency for Safety and Health at Work, 20/11/2019, https://visualisation.osha.europa.eu (dostęp: 19.09.2022).

Esping-Andersen G. (1990), The Three Worlds of Welfare Capitalism, Polity Press, Cambridge.

Eurofound (2021a), COVID-19: Implications for Employment and Working Life, COVID-19 Series, Publications Office of the European Union, Luxembourg.

Eurofound (2021b), Involvement of Social Partners in Policymaking During the COVID-19 Outbreak, Publications Office of the European Union, Luxembourg.

Eurofound (2022a), Moving with the Times: Emerging Practices and Provisions in Collective Bargaining, Publications Office of the European Union, Luxembourg.

Eurofound (2022b), Collective labour disputes in the EU, Publications Office of the European Union, Luxembourg.

European Monitoring Centre of Change (2022), https://www.eurofound.europa.eu/observatories/emcc/ (dostęp: 21.09.2022).

Europejski filar praw socjalnych (2017), www.ec.europa.eu (dostęp: 28.06.2022).

Fetzer T. (2010), The Europeanization of employee participation: Britain and Germany in historical and contemporary perspective, "Economic and Industrial Democracy", vol. 31(3), s. 3–8.

Florek L. (2006), Prawo pracowników do informacji i konsultacji, "Monitor Prawa Pracy", nr 5, s. 236–240.

Fulton L. (2015), National Industrial Relations, Labour Research Department and ETUI, www.worker-participation.eu/National-Industrial-Relations (dostęp: 1.09.2021).

Fulton L. (2021), National Industrial Relations, an update (2019-2021). Labour Research Department and ETUI, www.worker-participation.eu/National-Industrial-Relations (dostęp: 26.05.2022).

Funk L., Lesch H. (2004), Industrial relations in Central and Eastern Europe: Organisational characteristics, co-determination and labour disputes, "Intereconomics", vol. 39(5), s. 264–270.

Gałecka-Burdziak E., Czarzasty J., Magda I., Ruzik-Sierdzińska A., Strzelecki P. (2021), Rynek pracy wobec wyzwań związanych z pandemią COVID-19 w krajach Europy Środkowo-Wschodniej, [w:] Raport SGH i Forum Ekonomicznego 2021, SGH, Warszawa.

Gardawski J. (2003), Konfliktowy pluralizm polskich związków zawodowych, Friedrich Ebert Stiftung, Warszawa.

Gardawski J. (2006), Rady pracowników szansą dla związków zawodowych, [w:] I. Dryll (red.), Partycypacja w formie informacji i konsultacji: zagrożenie czy szanse?, Centrum Partnerstwa Społecznego Dialog, Warszawa, s. 13–15.

Gardawski J. (2007), Korporacje transnarodowe a Europejskie Rady Zakładowe w Polsce, SGH, Warszawa.

Gardawski J. (2009), Związki zawodowe między fordyzmem a postfordyzmem. Kryzys for-dowskich związków zawodowych, [w:] J. Gardawski (red.), Polacy pracujący a kryzys fordyzmu, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa, s. 437–443.

Giedrewicz-Niewinska A. (2015), Udział pracowników w nadzorze korporacyjnym w spółce europejskiej, Institute of Economic Research Working Papers, no. 33.

Gill C., Krieger H. (2000), Recent survey evidence on participation in Europe: Towards a European model?, "European Journal of Industrial Relations", vol. 6(1).

Glassner V. (2013), Central and Eastern European industrial relations in the crisis: National divergence and path-dependent change, "Transfer", vol. 19(2), s. 155–169.

Gładoch M. (2009), Przedstawicielstwo pracowników w dobie rozwoju gospodarki globalnej, "Dialog", nr 8, s. 2–7.

Gold M. (2010), Employee participation in the EU: The long and winding road to legislation, "Economic and Industrial Democracy", vol. 31(4S), s. 9–23.

Gold M., Hall M. (1990), Legal regulation and the practice of employee participation in the European Community, "Working Paper", no. EF/WP/90/40/EN.

Gold M., Waddington J. (2019), Introduction: Board-level employee representation in Europe: state of play, European Journal of Industrial Relations, vol. 25(3), s. 205–218.

Golinowska S. (2008), Europejski Model Społeczny w działaniu – droga do sprostania wyzwaniom przyszłości, "Dialog", nr 3, s. 30–38.

Gospodinowa Z., Miteva N. (2021), Bulgaria: Working Life in the COVID-19 Pandemic 2020, Eurofound, https://www.eurofound.europa.eu/sites/default/files/wpef22005.pdf (dostęp: 14.09.2022).

Gospodinowa Z., Miteva N. (2022), Bulgaria: Working Life in the COVID-19 Pandemic 2021, Eurofound, https://www.eurofound.europa.eu/sites/default/files/wpef22005.pdf (dostęp: 12.09.2022).

Goździewicz G. (2001), Wprowadzenie, [w:] G. Goździewicz (red.), Reprezentacja praw i interesów pracowniczych, TNOiK Dom Organizatora, Toruń, s. 9–10.

Goździewicz G. (2008), Pozycja rady pracowników w stosunku do związków zawodowych, [w:] A. Sobczyk (red.), Informowanie i konsultacja w polskim prawie pracy, Friedrich Ebert Stiftung, Kraków, s. 93–102.

Górski R. (2015), Rady pracowników: brakujące ogniwo dialogu społecznego, "Dialog", nr 3, s. 71–73.

Górski R. (2016), Jakich zmian potrzebują rady pracowników?, "Peryskop. Biuletyn dla rad pracowników", nr 4.

Greskovits B. (2015), Ten years of enlargement and the forces of labour in Central and Eastern Europe, "Transfer", vol. 21(3), s. 269–284.

Grycuk A. (2013), Najważniejsze tendencje na rynkach pracy w krajach rozwiniętych, "Studia BAS", nr 4(36), s. 9–25.

Hajn Z. (2008), Pojęcie pracodawcy w ustawie z 7 kwietnia 2006 r. o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji, [w:] A. Sobczyk, Informowanie i konsultacja pracowników w polskim prawie pracy, Friedrich Ebert Stiftung, Kraków, s. 39–45.

Hall M., Purcell J. (2011), Information and Consultation Practices Across Europe Five Years After the EU Directive, www.eurofound.europa.eu/publications/report/2011/ (dostęp: 14.09.2022).

Hárs A. (2021), Hungary: Working Life in the COVID-19 Pandemic 2020, Eurofound, https://www.eurofound.europa.eu/sites/default/files/wpef21018.pdf (dostęp: 14.09.2022).

Hárs A. (2022), Hungary: Working Life in the COVID-19 Pandemic 2021, Eurofound, https://www.eurofound.europa.eu/sites/default/files/wpef22015.pdf (dostęp: 12.09.2022).

Hoffmann A., Degryse Ch., Dr Spiegelaere S., Jagodziński R., Lafuente Hernandez S., Vitols S. (2020), Democracy at work in a pandemic, [w:] Benchmarking Working Europe 2020, ETUI, Brussels, s. 137–161.

Hůrka P., Vrajík M. (2014), Past, present and future of non-trade union employees' representation in the Czech Republic, [w:] R. Blanpain, N. Lyutov (red.), Workers' Representation in Central and Eastern Europe: Challenges and Opportunities for Works Councils' System, Wolters Kluwer Law and Business, New York, s. 53–70.

Hyman R. (2018), What future for industrial relations in Europe?, "Employee Relations", vol. 40(2), s. 569–579.

Impact of the Crisis on Industrial Relations (2013), European Foundation for the Improving of Living and Working Conditions, Dublin.

Impact on the Information and Consultative Directive on Industrial Relations (2008), European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions, Dublin.

Industrial Relations in Europe 2010 (2011), European Commission, Directorate-General for Employment, Social Affairs and Inclusion, Luxembourg.

Industrial Relations in Europe 2012 (2013), European Commission, Directorate-General for Employment, Social Affairs and Inclusion, Luxembourg.

Jagodziński R. (2010), Dialog społeczny w europejskich koncernach, "Dialog", nr 2(25), s. 16–30.

Jagodziński R. (2011a), Europejskie Rady Zakładowe po piętnastu latach – sukces czy porażka, "Dialog", nr 2(29), s. 3–16.

Jagodziński R. (2011b), Europejskie negocjacje zbiorowe – nowe formy dialogu na poziomie UE, "Dialog", nr 1(28), s. 27–44.

Jagodziński R. (2012), Transnational collective bargaining: A literature review, [w:] I. Schömann, R. Jagodziński, G. Boni, S. Clauwert, V. Glassner, T. Jaspers, Transnational Collective Bargaining at Company Level. A New Component of European Industrial Relations?, ETUI, Brussels, s. 19–76.

Jagodziński R. (2021), The role of EWCs in the pandemic: The results of the web survey of EWCs, prezentacja na konferencji EWPCC Conference 2021 – EWCs in the Pandemic: What role for EWCs and SE-Works Councils in addressing company policies to meet the health, employment and work organization challenges of Covid?, 10 June 2021, www.worker-participation.eu/About-WP/What-s-new/EWPCC-2021-annual-conference-EWCs-in-the-Pandemic (dostęp: 20.09.2022).

Jankowska M. (2019), Zmiana ustawy o radach pracowników? To możliwe!, 19.12.19, https://instytutsprawobywatelskich.pl/zmiana-ustawy-o-radach-pracownikow-to-mozliwe/ (dostęp: 24.11.2022).

Johari A., Moraru A., Totoliciu L. (2021), Comparative Executive Summary. European Works Councils in Eastern Europe, IPP, Bukareszt.

Jorgensen C. (2011), Denmark: EIRO CAR on ‘The effect of the Information and Consultation Directive on Industrial Relations in the EU Five Years After its Transposition', https://www.eurofound.europa.eu/publications/report/2011/denmark-eiro-car-on-the-effect-of-the-information-and-consultation-directive-on-industrial-relations

Kadarik I., Masso M., Laurimäe M. (2021), Estonia: Working Life in the COVID-19 Pandemic 2020, Eurofound, https://www.eurofound.europa.eu/sites/default/files/wpef22010.pdf (dostęp: 12.09.2022).

Kallaste E. (2019), Estonia: Simultaneous institutionalisation and waning of collective bargaining, [w:] T. Müller, K. Vandaele, J. Waddington (red.), Collective Bargaining in Europe: Towards an Endgame, vol. I, RTUI, Brussels, s. 173–196.

Kallaste E., Woolfson C. (2013), Negotiated responses to the crisis in the Baltic countries, "Transfer", vol. 19(2), s. 253–266.

Karnite R. (2009), The Impact of the Information and Consultation Directive on Industrial Relations – Latvia, https://www.eurofound.europa.eu/publications/report/2009/impact-of-the-information-and-consultation-directive-on-industrial-relations

Karnite R. (2021), Latvia: Working Life in the COVID-19 Pandemic 2020, Eurofound, https://www.eurofound.europa.eu/sites/default/files/wpef21021.pdf (dostęp: 12.09.2022).

Kerckhofs P. (2006), European Works Councils. Facts and Figures, ETUI-RESH, Brussels.

Kinnunen A., Gustafsson A.K. (2021), Relative Calm on the Industrial Actions Front in 2020, Published on: 8 April 2021, https://www.eurofound.europa.eu/cs/publications/article/2021/relative-calm-on-the-industrial-action-front-in-2020 (dostęp: 13.09.2022).

Kisilowska H. (1998), Partycypacja pracownicza w polskim przedsiębiorstwie w aspekcie integracji europejskiej. Zagadnienia prawne, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa.

Knudsen H. (1995), Employee Participation in Europe, Sage, London.

Koczur S., Korus P. (2003), Dialog społeczny – prawo pracowników do informacji i konsultacji, Universitas, Kraków.

Kohl H. (2009), Freedom of Association, Employees' Rights and Social Dialogue in Central and Eastern Europe and Western Balkans, Fredrich-Ebert Stiftung, Berlin.

Kohl H. (2015), Convergence and divergence – 10 years since EU enlargement, "Transfer", vol. 21(3), s. 285–311.

Kohl H., Platzer H.W. (2004), Industrial Relations in Central and Eastern Europe: A Comparison of Eight New EU Member States, ETUI, Brussels.

Končar P. (2014), On dual system of workers' representation in Slovenia, [w:] R. Blanpain, N. Lyutov (red.), Workers' Representation in Central and Eastern Europe: Challenges and Opportunities for Works Councils' System, Wolters Kluwer Law and Business, New York, s. 213–228.

Koryś P., Okólski M. (2004), Czas globalnych migracji. Mobilność międzynarodowa w perspektywie globalizacji, "Seria: Prace Migracyjne", nr 55, s. 1–30.

Kovács E. (2014), Old-new concerns about the Hungarian works councils, [w:] R. Blanpain, N. Lyutov (red.), Workers' Representation in Central and Eastern Europe: Challenges and Opportunities for Works Councils' System, Wolters Kluwer Law and Business, New York, s. 105–120.

Krause R., Kühn J.W. (2020), Covid-19 and labour law: Germany, "Italian Labour Law e-Journal", vol. 13 (dostęp: 20.06.2022).

Krsgyorgy S., Vamos I. (2001), The Experience of Works Councils in Hungary, European Industrial Observatory, Brussels.

Kryńska E. (2007), Elastyczność zatrudnienia na polskim rynku pracy, "Polityka Społeczna", nr 11–12, s. 1–8.

Krzyśków B. (2007), Partycypacja pracownicza w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, "Bezpieczeństwo Pracy", nr 1, s. 2–5.

Kurczewska U. (2018), Nowe technologie jako katalizator zmian na rynku pracy, [w:] J. Czarzasty, Cz. Kliszko (red.), Świat (bez) pracy. Od fordyzmu do czwartej rewolucji przemysłowej, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa, s. 295–310.

Kuruvilla S., Lakhani T. (2013), Globalization, [w:] C. Frege, J. Kelly (red.), Comparative Employment Relations in the Global Economy, Routledge, London, s. 369–389.

Kwiatkowski E. (2007), Bezrobocie. Podstawy teoretyczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Lechner W., Rüb H.W., Platzer W.K. (2001), European Works Councils. Developments, Types and Networking, Gower, Aldershot.

Liberska B. (2002), Pojęcie i definicje globalizacji, [w:] B. Liberska (red.), Globalizacja. Mechanizmy i wyzwania, PWE, Warszawa.

Malinowski D. (2011), Determinanty zmian deficytu budżetowego państwa i długu publicznego w państwach Unii Europejskiej w 2010 roku, [w:] M. Krawczyk, D. Malinowski (red.), Polityka gospodarcza w warunkach deficytu budżetowego i długu publicznego, Centrum Doradztwa i Ekspertyz Gospodarczych SGH, Warszawa.

Marginson P., Sisson K. (1996), European Works Councils: Opening the door to European collective bargaining?, "Industrielle Beziehungen", vol. 3(3), s. 229–236.

Matla A. (2004), Refleksje nad praktyczną stroną polskiej obecności w europejskich radach zakładowych, [w:] 10 lat dyrektywy o europejskich radach zakładowych – polska perspektywa, Materiały z konferencji, Gdańsk, 7–8 czerwca 2004, s. 23–28.

Meardi G. (2007), More voice after more exit? Unstable industrial relations in Central Eastern Europe, "Industrial Relations Journal", vol. 38(6), s. 503–523.

Meardi G. (2012), Social Failures of EU Enlargement: A Case of Workers Voting with Their Feet, Routledge, London.

Meisner J. (1988), Mitbestimmung w RFN, Wydawnictwo Śląskie, Katowice.

Męcina J. (2009), Dialog społeczny na poziomie zakładu pracy, MPiPS, Warszawa.

Miežienė R., Blažienė I., (2022), Lithuania: Working Life in the COVID-19 Pandemic 2021, Eurofound, https://www.eurofound.europa.eu/sites/default/files/wpef22019.pdf (dostęp: 12.09.2022).

Mihaylova T. (2011), Final Questionnaire for EIRO CAR on the Effect of the Information and Consultation Directive on Industrial Relations in the EU Five Years after its Transposition, https://www.eurofound.europa.eu/publications/report/2011/final-questionnaire-for-eiro-car-on-the-effect-of-the-information-and-consultation-directive-on-1

Mikuła-Bączek E. (2006), Kapitał a kapitał ludzki w procesie kształtowania wymiaru globalizacji, "Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy", nr 8, s. 155–169.

Mirończuk J. (2013), Kapitał ludzki w dobie globalizacji i integracji, "Studia Ekonomiczne", nr 139, s. 29–40.

Mohrenweiser J., Marginson P., Backes-Gellner U. (2011), What triggers the establishment of a works council?, "Economic and Industrial Democracy", vol. 33(2), s. 295–316.

Molina O. (2022), Collective Bargaining and Social Dialogue – Back to Normal in 2021?, Eurofound, Published: on 16 June 2022, www.eurofound.europa.eu/publications/article/2022/collective-bargaining-and-social-dialogue-back-to-normal-in-2021 (dostęp: 06.09.2022).

Monitoring Ustawy z dnia 7 kwietnia 2006 r. o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji (2007).

Morawski W. (2001), Socjologia ekonomiczna: problemy, teoria, empiria, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Mrozowicki A. (2014), "Odczarowanie rynku"? Socjologiczne refleksje o konsekwencjach globalnego kryzysu ekonomicznego w Polsce, "Przegląd Socjologiczny", nr 63(4), s. 67–91.

Muda M. (2014), The status of non-union employees' representation in Estonia, [w:] R. Blanpain, N. Lyutov (red.), Workers' Representation in Central and Eastern Europe: Challenges and Opportunities for Works Councils' System, Wolters Kluwer Law and Business, New York, s. 71–84.

Munkholm N.V. (2018), Board Level Employee Representation in Europe: an Overview, https://eu.eventscloud.com/file_uploads/e0bd9a01e363e66c18f92cf50aa88485_Munkholm_Final_EN.pdf (dostęp: 01.09.2022).

Müller T., Platzer H.W., Rüb S. (2013), Transnational Company Agreements and the Role of European Works Councils in Negotiations. A Quantitative Analysis in the Metalworking Sector, Report 127, ETUI, Brussels.

Müller T., Vandaele K., Galgóczi B., Rasnaĉa Z. (2018), Wages and collective bargaining: a new attempt to ensure fair wages and adequate minimum wages, [w:] Benchmarking Working Europe 2018, ETUI, Brussels.

Naumann L. (2006), New Company Act Reduces Role of Board-level Employee Representatives, Eurofound, https://www.eurofound.europa.eu/publications/article/2006/new-company-act-reduces-role-of-board-level-employee-representatives

Nölke A., Vliegenthart A. (2009), Enlarging the varieties of capitalism: The emergence of dependent market economies in East Central Europe, "World Politics", vol. 61(4), s. 670–702.

Nurmela K., Kallaste E. (2009), The Impact of the Information and Consultation Directive on Industrial Relations – Estonia, https://www.eurofound.europa.eu/publications/report/2011/estonia-eiro-car-on-the-effect-of-the-information-and-consultation-directive-on-industrial-relations

Okraska R. (red.) (2007), Jesteśmy u siebie, ISO, Łódź.

Opinia Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych Lewiatan dotycząca projektu Ustawy o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji (2005), 20 grudnia 2005, http://www.konfederacjalewiatan.pl/upload/plik/opinia-konsultacja

Ost D. (2000), Illusory corporatism in Eastern Europe: Neoliberal tripartism and postcommunist class identities, "Policies and Society", vol. 28(4), s. 503–530.

Ost D. (2009), The end of postcommunism. Trade unions in Eastern Europe's future, "East European Politics and Societies", vol. 23(1), s. 13–33.

Owczarek D., Pańkow M., Pławecka D. (2021), Czas na uczestnictwo. Zaangażowanie pracowników w transgraniczne przekształcenia korporacji – praktyki w Polsce, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa.

Petrylaité D. (2014), Workers representation in Lithuania: Works Councils' role, [w:] R. Blanpain, N. Lyutov (red.), Workers' Representation in Central and Eastern Europe: Challenges and Opportunities for Works Councils' System, Wolters Kluwer Law and Business, New York, s. 139–150.

Philips K., Eamets R. (2009), Impact of globalisation on industrial relations, "Estonian Discussion on Economic Policy", vol. 17, s. 176–195.

Piasna A., Galgóczi B., Rainone S., Zwysen W. (2020), Labour market and social developments: from shock to crisis, [w:] N. Countouris, R. Jagodziński (red.), Benchmarking Working Europe 2020, ETUI, Brussels, s. 43–75.

Pilarska Cz. (2006), Ocena atrakcyjności Polski dla inwestorów zagranicznych, "Zeszyty Naukowe", nr 4, s. 45–75.

Piotrowski K., Świątkowski M. (2000), Kierowanie zespołami ludzi, Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa.

Plachtej B. (2011), Slovenia: EIRO CAR on ‘The Effect of the Information and Consultation Directive on Industrial Relations in the EU Five Years After its Transposition', https://www.eurofound.europa.eu/publications/report/2011/slovenia-eiro-car-on-the-effect-of-the-information-and-consultation-directive-on-industrial

Pocztowski A. (2007), Zarzadzanie zasobami ludzkimi, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.

Poutsma E. (2001), Recent Trends in Employee Financial Participation in the EU, European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions, Luxembourg.

Prezentacja metod i rezultatów projektu. Niezależna ekspertyza ekonomiczna standardem dialogu społecznego w obliczu zmiany gospodarczej (2011), NSZZ Solidarność, OPZZ, Gdańsk.

Pries L., Seelinger M. (2013), Work and employment relations in a globalized world: The emerging texture of transnational labour regulations, "Global Labour Journal", vol. 4(1), s. 26–47.

Projekt ustawy o informowaniu i konsultacji pracowników (2004), 1 grudnia 2004, http://www.zpds.com.pl

Przybylski B. (2010), Rada pracowników jako próba odpowiedzi na zjawisko desyndykalizacji, "Zarządzanie Zasobami Ludzkimi", nr 5(76), s. 33–48.

Radaelli C.M. (2004), Europeanisation: Solution or problem? "European Integration online Paper", vol. 8(16), s. 1–23.

Ribarova E., Ivanova V. (2021), Bulgaria: Working Life in the COVID-19 Pandemic 2020, Eurofound, https://euagenda.eu/upload/publications/wpef21008.pdf (dostęp: 19.06.2022).

Rogalewski A. (2020), Cyfryzacja i praca platformowa. Informator dla pracodawców, Friedrich-Ebert-Stiftung, Warszawa.

Rogers J., Streeck W. (1995), The study of works councils: Concepts and problems, [w:] J. Rogers, W. Streeck (red.), Works Councils: Consultation, Representation, and Cooperation in Industrial Relations, The University of Chicago Press, Chicago, s. 3–26.

Rudolf S. (1994), Działania integracyjne wspólnoty europejskiej w zakresie partycypacji pracowniczej (Europejskie Rady Zakładowe), "Przegląd Socjologiczny", t. XLIII, s. 184–199.

Rudolf S. (2007), Pośrednie formy partycypacji pracowniczej w nowych krajach UE, [w:] S. Rudolf (red.), Perspektywy rozwoju partycypacji pracowniczej w Polsce w warunkach Unii Europejskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 161–178.

Rudolf S. (2012), Partycypacja a globalizacja, [w:] Trzydzieści lat ustawy samorządzie zakładu przedsiębiorstwa państwowego, Kancelaria Senatu, Warszawa, s. 193–209.

Rudolf S. (2018), Udział przedstawicielstwa załogi w nadzorze korporacyjnym. Tendencje zmian, "Zarządzanie i Finanse", nr 16(2), s. 171–187.

Rybicka E. (2006), Jubileusz europejskiego dialogu społecznego, "Dialog", nr 10.

Salamon M. (1987), Industrial relations. Theory and Practice, Prentice Hall, London.

Sandor K., Kren I. (2011), Hungary: EIRO CAR on ‘The effect of the Information and Consultation Directive on Industrial Relations in the EU Five Years After its Transposition', https://www.eurofound.europa.eu/publications/report/2011/hungary-eiro-car-on-the-effect-of-the-information-and-consultation-directive-on-industrial-relations

Schömann I. (2012), Transnational company agreements: Towards an internationalisation of industrial relations, [w:] I. Schömann, R. Jagodziński, G. Boni, S. Clauwert, V. Glassner, T. Jaspers, Transnational Collective Bargaining at Company Level. A New Component of European Industrial Relations?, ETUI, Brussels, s. 197–217.

Skorupińska K. (2009a), Rola rad zakładowych w krajowych i transnarodowych przedsiębiorstwach europejskich, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.

Skorupińska K. (2009b), Conditions of workers' participation in the European context: Works councils' structures in the Central and Eastern Europe, "Comparative Economic Research. Central and Eastern Europe", no. 12(3), s. 29–45.

Skorupińska K. (2016), The impact of the economic crisis on the changes in industrial relations in the countries of the central and eastern Europe, "Economics and Law", vol. 15(2), s. 219–233.

Skorupińska K. (2018a), Towards a Europeanization of indirect employee participation: Polish experiences, "Economic and Industrial Democracy", vol. 39(1), s. 6–26.

Skorupińska K. (2018b), The failure of a new form of employee representation: Polish works councils in comparative perspective, "European Journal of Industrial Relations", vol. 24(2), s. 163–178.

Skorupińska-Cieślak K. (2018c), What determines the presence of works councils in Polish companies?, "Employee Relations", vol. 40(5), s. 787–800.

Skorupińska-Cieślak K. (2018d), Stosunki przemysłowe w krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Perspektywa porównawcza, "Studia Prawno-Ekonomiczne", t. CIX, s. 303–326.

Skorupińska-Cieślak K. (2021), What determines the role and position of works councils? Models of councils in Polish organisations, "Economic and Industrial Democracy", vol. 42(4), s. 1123–1148.

Smaga M. (2007), Strategia Lizbońska – nowy europejski model społeczno-gospodarczy, [w:] J. Zarzeczny (red.), Model społeczny zintegrowanej Europy. Nowe wyzwania i perspektywy, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, s. 104–130.

Smusz-Kulesza M. (2008), Pojęcie działalności gospodarczej w określeniu pracodawcy w ustawie o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji, [w:] A. Sobczyk, Informowanie i konsultacja pracowników w polskim prawie pracy, Friedrich Ebert Stiftung, Kraków, s. 46–76.

Sobczyk M. (2007), Kilka lekcji z Europy: prawo zatrudnionych do informacji i konsultacji w miejscu pracy, [w:] R. Okraska (red.), Jesteśmy u siebie, ISO, Łódź, s. 35–46.

Spytek-Bandurska G., Szylko-Skoczny M. (2012), Ocena wykonania ustawy antykryzysowej, "Polityka Społeczna", nr 1, s. 1–8.

Sroka J. (2006), Dialog społeczny i stosunki przemysłowe w krajach Europy Środkowo-Wschodniej, [w:] A. Antoszewski (red.), Systemy polityczne Europy Środkowo-Wschodniej. Perspektywa porównawcza, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, s. 167–192.

Sroka J. (2007), Stosunki przemysłowe i dialog społeczny w warunkach globalizacji i europeizacji, [w:] J. Zarzeczny (red.), Model społeczny zintegrowanej Europy. Nowe wyzwania i perspektywy, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, s. 61–84.

Sroka J. (2019), Dekompozycja stosunków przemysłowych w Europie jako preludium gospodarki 4.0, "Przegląd Europejski", nr 2, s. 9–29.

Stanojević M., Klarič M. (2013), The impact of socio-economic shocks on social dialogue in Slovenia, "Transfer", vol. 19(2), s. 217–226.

Stegemann K. (2011), Polskie związki zawodowe a zbiorowe prawo pracy do roku 1989, Friedrich Ebert Stiftung, Warszawa.

Stelina J. (2008), Pojęcie i procedura konsultacji z radą pracowników, [w:] A. Sobczyk (red.), Informowanie i konsultacja pracowników w polskim prawie pracy, Musica Iagellonica, Kraków, s. 128–139.

Streeck W. (1997), Neither European nor Works Council. A reply to Paul Knutsen, "Economic and Industrial Democracy", vol. 17(2), s. 325–337.

Summer J., Hyman J. (2005), Employee Participation and Company Performance: A Review of the Literature, Joseph Rowntree Foundation.

Sytuacja społeczno-gospodarcza w kraju w 2021 r. (2022), GUS, Warszawa.

Szabó I. (2013), Between polarization and statism: Effects of the crisis on collective bargaining process and outcomes in Hungary, "Transfer", vol. 19(2), s. 205–215.

Szczepański M. (2020), Epidemia koronawirusa jako wydarzenie typu "czarny łabędź", "Przegląd Ekonomiczny", nr 20, s. 8–20.

Telljohann V., da Costa I., Müller T., Rehfeldt U., Zimmer R., Welz Ch. (2009), European and International Framework Agreements: Practical Experiences and Strategic Approaches, European Foundation for the Improving of Living and Working Conditions, Dublin.

Tholen J. (2007), Labour Relations in Central Europe: The Impact of Multinationals' Money, Ashgate, Aldershot.

Transnational Company Agreements: Realising the Potential of Social Dialogue (2012), Commission Staff Working Document, European Commission, Brussels, SWD(2012) 264 final.

Ustawa o europejskim zgrupowaniu interesów gospodarczych i spółce europejskiej z dnia 4 marca 2005 r. (2005), Dz.U. nr 62, poz. 551.

Ustawa o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji z dnia 7 kwietnia 2006 r. (2006), Dz.U. nr 79, poz. 550.

Ustawa o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych z dnia 30 sierpnia 1996 r. (1996), Dz.U. nr 118, poz. 561.

Ustawa o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych z dnia 13 lipca 1990 r. (1990), Dz.U. nr 51, poz. 298.

Ustawa o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego z dnia 25.09. 1981 r. (1981), Dz.U. nr 24, poz. 123.

Uścińska G. (2017), Europejski filar praw socjalnych, "Polityka Społeczna", nr 5–6, s. 2–8.

Vandaele K. (2022), Strike map in Europe, European Trade Union Institute, https://www.etui.org/strikes-map (dostęp: 11.12.2022).

Vasile V., Boboc C., Ghita S. (2021), Romania: Working Life in the COVID-19 Pandemic 2020, Eurofound, https://www.eurofound.europa.eu/sites/default/files/wpef21029.pdf (dostęp: 14.09.2022).

Veverková S., Vánová J. (2022), Czechia: Working Life in the COVID-19 Pandemic 2021, Eurofound, https://www.eurofound.europa.eu/sites/default/files/wpef22008.pdf (dostęp: 12.09.2022).

Visser J., Data Base on Institutional Characteristics of Trade Unions, Wage Setting, State Intervention and Social Pacts, 1960-2011 (ICTWSS) (2013), Version 4.0.

Vitols S. (2010), The European Participation Index (EPI): A Tool for Cross-National Quantitative Comparison, Background paper, ETUI.

Vogel S. (2015), Germany: Survey on Works Council Elections in 1600 Companies, http://www.eurofound.europa.eu/observatories/eurwork/articles/working-conditionindustrialrelations/germany-survey-on-works-council-elections-in-1600-companies

Vos K.J. (2006), Europeanization and convergence in industrial relations, "European Journal of Industrial Relations", vol. 12(3), s. 311–327.

Voss E. (2016), European Works Councils Assessments and Requirements – Report to the ETUC, Results of a survey of EWCS Coordinators prepared in the context of the project ‘ETUC Action on Worker Participation', ETUC, Brussels.

Waddington J. (2006), Revision of EWC directive. How EWC members see it, "Mitbestimmung", vol. 8.

Weinstein M. (2000), Solidarity's abandonment of worker councils: Redefining employee stakeholder rights in post-socialist Poland, "British Journal of Industrial Relations", vol. 38(1), s. 49–73.

Wratny J. (1994), Partycypacja pracownicza w prawie europejskim. Rozwój wśród przeciwieństw, IPiSS, Warszawa.

Wratny J. (2002), Partycypacja pracownicza. Studium zagadnienia w warunkach transformacji gospodarczej, IPiSS, Warszawa.

Wratny J. (2008), Partycypacja pracownicza po europejsku, "Dialog", nr 2, s. 51–58.

Wratny J. (2010a), Samorząd załogi przedsiębiorstwa państwowego. Przedstawiciele pracowników w przedsiębiorstwach postpaństwowych, [w:] J. Wratny, M. Bednarski (red.), Związki zawodowe a niezwiązkowe przedstawicielstwa pracownicze w gospodarce posttransformacyjnej, IPiSS, Warszawa, s. 59–85.

Wratny J. (2010b), Partycypacyjne rachuby, "Dialog", nr 3(26), s. 27–32.

Wratny J. (2019), Fenomen partycypacji pracowniczej w nurcie przemian stosunków pracy, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa.

Wratny J., Bednarski M. (red.) (2010), Związki zawodowe a niezwiązkowe przedstawicielstwa pracownicze w gospodarce posttransformacyjnej, IPiSS, Warszawa.

Zimniewicz K. (1991), Techniki zarządzania, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.

Zybała A. (2019), Board-level employee representation in the Visegrád Countries, "European Journal of Industrial Relations", vol. 25(3), s. 261–273.

Annual Economic Report. Growth, employment and convergence on the road to EMU, (1997), Commission of the European Communities, Brussels.

Analiza zgłoszonych do ministerstwa właściwego do spraw pracy informacji o radach pracowników, http://www.gov.pl/web/dialog/rady-pracownikow2 (dostęp: 24.11.2022).

Eurostat, https://ec.europa.eu/eurostat (dostęp: 27.11.2022).

EWC database, ETUI, https://ewcdb.eu/stats-and-graphs (dostęp: 15.06.2022).

ICTWSS database (2013), Version 4, https://www.ictwss.org (dostęp: 20.05.2022).

ILOSTAT data, https://ilostat.ilo.org/topics/collective-bargaining/ (dostęp: 03.12.2022).

OECD/AIAS ICTWSS database, https://www.oecd.org/employment/ictwss-database (dostęp: 20.05.2022).

The World Bank Data, https://data.worldbank.org (dostęp: 02.08.2022).

https://www.worker-participation.eu/About-WP/European-Participation-Index-EPI (dostęp: 27.05.2022).

https://www.worker-participation.eu (dostęp: 06.02.2023).