XIX-wieczne Maroko w Kitāb al-istiqṣā

Al-’Abbās Ibn Mirdās, Dīwān, opr. Y. al-Ğabbūrī, Mu’assasat ar-Risāla, Bayrūt 1991.

Abkāriyūs Yūḥannā, Qaṭf az-zuhūr fī tārīẖ ad-duhūr [‘Zbieranie kwiatów czyli o historii epok’], (wyd, II), Bayrūt 1885.

Abū Tammām, Dīwān al-ḥamāsa [‘Dīwān męstwa’], red. ‛A.M. Ṣāliḥ, Dār aš-Šu’ūn aṯ-Ṯaqāfiyya al-‛Āmma, Baġdād 1987.

[Abū Tammām] At-Tibrīzī Al-H̠ aṭīb, Šarḥ dīwān Abī Tammām [‘Komentarz do dīwānu Abū Tammāma’], wyd. R. al-Asmar, Dār al-Kitāb al-‛Arabī, Bayrūt 1994.

Aḥmad Muḥammad Rafīq Farruẖ, Ta’ẓīm al-minna bi-nuṣrat as-sunna li-Abī al-’Abbās Aḥmad Ibn Hālid an-Nāṣirī as-Salāwī t. 1315 h.) dirāsatan wataḥqīqan min awwal al-kitāb ilā nihāyat bāb Ğāmi’ al-bida’) [‘Wywyższenie miłości czyli o zwycięstwie sunny Abū al-’Abbāsa Aḥmada Ibn H̠ ālida an-Nāṣirīego zm. 1315 h.) – analiza i edycja od początku książki do końca rozdziału O podsumowaniu nowinek’], Al-Ğāmi’a al-Islāmiyya bi-Al-Madīna al-Munawwara, Kulliyyat ad-Da’wa wa-Uṣūl ad-Dīn, Makka al-Mukarrama, rok akad. 1430–1431.

Alarcón Santón Maximiliano, La Guerra de Tetuán según un historiador marroquí contemporáneo, Imprenta de Estanislao Maestre, Madrid 1920.

‘Alī Ibn Abī Ṭālib, Nahğ al-balāġa [‘Utarta ścieżka wymowności’], kom. M. ‘Abduh, Dār al-Ğīl, Bayrūt [b.r.w.].

Ali Ibn Abi Talib, Nahdż al-balagha, tłum. A. Miernik, Al-Mahdi Institute, Birmingham 2012.

Al-Aṣma’ī, Al-Aṣma’īyyāt, wyd. W. Ahlwardt, Dār al-Afāq al-Ğadīda, Bayrūt 1981.

Al-Baġdādī ‘Alā ad-Dīn, Lubāb at-tafsīr fī ma’ānī at-tanzīl [‘Serce komentarza o znaczeniach objawienia’], Dār al-Kutub al-’Ilmiyya, Bayrūt 2004.

Barrāda Sīdī Garāzim, Ğawāhir al-ma‛ānī wa-bulūġ al-amānī fī fayḍ Sīdī Abī al-‛Abbās at-Tiğānī [‘Klejnoty znaczeń i osiągnięcie celów o bogactwie Sīdī Abī al-’Abbāsa at-Tiğānīego’], Dār al-Kutub al-‛Ilmiyya, Bayrūt 1997.

Baššār Ibn Burd, Dīwān, red. M. aṭ-Ṭ. ‘Āšūr, Wizārat aṯ-Ṯaqāfa, Al-Ğazā’ir 2007.

Basset René, La Bordah du cheikh Bouṣiri. Poème en l’honneur de Mohammed, Ernest Leroux, Paris 1894.

Bielawski Józef, Lettres d’Aristote a Alexandre le Grand en version arabe, „Rocznik Orientalistyczny” 1964, t. 28.

Bielawski Józef, List Arystotelesa do Aleksandra Wielkiego o polityce zachowany w wersji arabskiej), „Przegląd Humanistyczny” 1984, nr 4.

Bielawski Józef, Plezia Marian, Lettre d’Aristote a Alexandre sur la politique envers les cites, Ossolineum, Wrocław 1970.

Bodin Marcel, La Zaouïa de Tamegrout, „Archives Berbères” 1918, t. III, fasc. 4.

Burckhardt Titus, The Prayer of Ibn Mashīsh As-Salāt al-Mashīshiyah, „Studies in Comparative Religion” 1978, t. 12, nr 1–2, http://www.studiesincomparativereligion.com/public/articles/The_Prayer_of_Ibn_Mashish-translation_and_commentary_by_Titus_Burckhardt.aspx [dostęp 2.07.2017].

[Al-Būsīrī] Imam al-Busiri, The Mantle Adorned, tłum. T. Winter, Quilliam Press, London 2009.

Cerdeira Clemente, Versión árabe de la Guerra de África años 1859–69) por el historiador y jurisconsulto musulmán, Xej Ahamed Ben Jaled En-Nasiri Es-Selaui, Tip. Moderna, Madrid 1917, przedruk w: C. Cerdeira, Traducciones y conferencias, opr. V.M. Lezcano, Archivo central, Ceuta 2006.

Chronique de la vie de sultan El-Ḥasan, tłum. L. Courfourier, „Archives Marocaines” 1906, t. VIII.

Chroniques de la régence d’Alger. Traduites d’un manuscrit Arabe intitulé El-Zohratel-Nayerat. Par Alphonse Rousseau, Imprimerie du Gouvernement, Alger 1941.

Aḏ-Dahabī Muḥammad, Siyar a‛lām an-nubalā’ [‘Żywoty wybitnych ludzi’], Mu’assasat ar-Risāla, Bayrūt 2001.

Ad-Diwān al-’arabī [‘Arabski dīwān’], http://www.aldiwanalarabi.com/poemPa- ge.do?pageId=779182 [dostęp 1.05.2016].

Dozy Reinhart, Commentaire historique sur le poème d’Ibn-Abdoun par Ibn-Badroun, Luchtmans, Leyde 1846.

Ad-Du’ā’ An-Nāṣirī [‘Modlitwa An-Nāṣirīego’], http://www.dralsherif.net/Article.aspx?RefID=449 [dostęp 1.01.2018].

Aḍ-Ḍu‛ayyif ar-Ribaṭī Muḥammad, Tārīẖ Aḍ-Ḍu‛ayyif (Tarīẖ ad-dawla as-sa‛īda) [‘Historia Aḍ-Ḍu‛ayyifa (‘Historia szczęśliwego państwa)’], red. A. al-‛Amārī, Dār al-Ma’ṯūrāt, Ar-Ribāṭ 1986.

Al-Fīrūzābādī, Al-Qāmūs al-muḥīṭ [‘Ocean wszechogarniający’], Dār al-Kutub al-‛Ilmiyya, Bayrūt 1999.

Ġarīṭ Muḥammad, Fawāṣil al-ğumān fī anbā’ wuzarā’ wa-kuttāb az-zamān [‘Najpiękniejsze perły o wiadomościach o wezyrach i sekretarzach epoki’], Al-Maṭba‛a al-Ğadīda, Fās 1347 (1928/1929).

Al-Ğayyānī al-Andalusī Ğamāl ad-Dīn, Šarḥ At-Tashīl li-Ibn Mālik [‘Komentarz do Tashilu Ibn Mālkika’], red. ‛A.R. as-Sayyid i M. al-Maẖtūn, Dār Hağar, [AlQāhira] 1990.

Al-Ġazālī Abū Ḥāmid, Iḥyā’ ‘ulūm ad-Dīn [‘Ożywienie nauk religijnych’], red. M. ad-Dālī Balṭa, Al-Maktaba al-’Aṣriyya, Ṣaydā-Bayrūt 2005.

Al-Ġazāli Abū Ḥāmid, Nisza świateł, tłum. J. Wronecka, PWN, Warszawa 1990. Al-Ğazūlī Muḥammad, Dalā’il al-ẖayrāt [‘Przewodnik dobrych czynów’], Maktabat al-Manār, Tūnus [b.r.w.].

Al-Ghazali Abu Hamid, Sprawiedliwa waga. Ratunek przed zbłądzeniem, tłum. K. Pachniak, WUW, Warszawa 2008.

Al-Ġuzzī Badr ad-Dīn, Az-Zubda fī šarḥ Al-Burda, Wizārat aṯ-Ṯaqāfa, Al-Ğazā’ir 2007.

Hauziński Jerzy, Kraje i kultury śródziemnomorskie, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 1990.

Al-Haytamī Šihāb ad-Dīn, Al-Minaḥ al-makkiyya fī šarḥ Al-Hamziyya [‘Mekkańskie dary w komentarzu do Al-Hamziyyi’], Dār al-Minhāğ, Ğudda 2005.

Ibn ‛Abd al-Qādir Muḥammad, Tuḥfat az-zā’ir fī ma’āṯir al-amīr ‛Abd al-Qādir wa-aẖbār al-Ğazā’ir [‘Skarb gościa o czynach emira ‘Abd al-Qādira i wiadomościach o Algierii’], Al-Maṭba‛a at-Tiğāriyya Ġarzūzī wa-Ğāwiš, Al-Iskandariyya 1903.

Ibn Abī Uṣaybi’a, ‘Uyūn al-anbā’ fī ṭabaqāt al-aṭibbā’ [‘Źródła wiadomości o klasach lekarzy’], reprint wydania Al-Qāhira 1299 h., Ma’had Tārīẖ al-’Ulūm al-’Arabiyya wa-al-Islāmiyya fī Iṭār Ğāmi’at Frānkfūrt, Ğumhūriyyat Almānyā al-Ittiḥādiyya, Frankfurt 1995.

Ibn al-Aṯīr, Al-Kāmil fī at-tārīẖ [‘Pełna księga historii’], red. M.Y. ad-Daqqāq, Dār al-Kutub al-‛Ilmiyya, Bayrūt 1987.

Ibn al-Aṯīr, Usd al-ġāba fī ma‛rifat aṣ-ṣaḥāba [‘Lwy puszczy czyli wiedza o Towarzyszach’], [b.m.i r.w.].

Ibn H̠ aldūn, Muqaddima [‘Prolegomena’], Dār Ṣādir, Bayrūt 2000.

Ibn H̠ aldūn, Tārīẖ [‘Historia’], red. H̠ . Šaḥāda, Dār al-Fikr, Bayrūt 2000.

Ibn H̠ allikān, Wafayāt al-a’yān [‘Żywoty sławnych mężów’], red. I. ‘Abbās, Dār Ṣādir, Bayrūt 1972.

Ibn al-H̠aṭīb, Raqm al-ḥulal fī nazim ad-duwal [‘Liczba kształtów. O uporządkowaniu krajów’], Al-Maṭba’a al-’Umūmiyya bi-Ḥāḍirat Tūnus al-Maḥmiyya, Tunūs 1316 r.h.

Ibn Hišām, As-Sīra an-Nabawiyya, wyd. A. Ḥiğāzī i A. Saqā, Dār at-Turāṯ al-‛Arabī li-aṭ-Ṭibā‛a wa-an-Našr, [Al-Qāhira b.r.w.].

Ibn Hisham, Ibn Ishaq, The life of Muhammad: a translation of Isḥāq’s Sīrat rasūl Allāh, tłum. A. Guillaume, Oxford University Press, Oxford 2004.

[Ibn Isḥāq], The Life of Muḥammad. A translation of Ibn Isḥāq’s Sīrat Rasūl Allāh with introduction and notes by A. Guillaume, Oxford University Press, Oxford 2004.

Ibn Kīrān, Risālat as-sulṭān Mawlāy Sulaymān ilā amīr Makka Su’ūd wa-šarīkihi fī al-ḥaraka [‘List sułtana Mawlāy Sulaymāna do emira Mekki Su’ūda i jego współbraci w ruchu’], http://www.tidjania.fr/lettres-amis/305-my-solaymane [dostęp 4.08.2017].

Imrū’ al-Qays, Dīwān, Dār Bayrūt, Dār Ṣādir, Bayrūt 1958.

Al-Kansūsī Aḥmad, Al-Ğayš al-‛aramram al-ẖumāsī fī dawlat awlād Mawlānā ‛Alī as-Siğilmāsī [‘Mocarne wojsko popiątne czyli o państwie Naszego Pana ‘Alego as-Siğilmāsīego’], wyd. A. Ibn Yūsuf al-Kansūsī, Al-Maṭba‛a wa-al-Warrāqa al-Waṭaniyya, Marrākuš [1994].

Al-Kattānī Muḥammad Ibn Ğa’far, Naṣīḥat ahl al-islām [‘Porady dla muzułmanów’], Maktabat Badr, Ar-Ribāṭ [b.r.w].

Al-Kattānī Muḥammad, Salwat al-anfās wa-muḥādaṭat al-akyās bi-man aqbara min al-’ulamā’ wa-aṣ-ṣulaḥā’ bi-Fās [‘Ucieszenie dusz i rozmowa z człowiekiem inteligentnym o tych, którzy zmarli w Fezie spośród uczonych i świętych’], [b.m. i r.w.].

Koran, tłum. J. Bielawski, PIW, Warszawa 1986.

Mahomet, Mądrości Proroka, tłum. J. Danecki, Dialog, Warszawa 1993.

Al-Mālikī Abū Bakr Muḥammad Ibn ‛Āṣim, Tuḥfat al-ḥukkām fī nukat al-‛uqūd wa-al-aḥkām [‘Skarbnica władców o trudnych sprawach, układach i sądach’], Dār al-Āfāq al-‛Arabiyya, Al-Qāhira 2011.

Al-Maqqarī Aḥmad, Nafḥ aṭ-ṭīb min ġuṣn Al-Andalus ar-raṭīb [‘Przyjemny zapach z wilgotnej gałązki Andaluzji’], red. I. ‛Abbās, Dār Ṣādir, Bayrūt 1968.

Al-Maqrīzī Taqī ad-Dīn, Kitāb al-awzān wa-al-akyāl aš-šar‛iyya [‘Księga wag i miar szariackich’], red. S. al-Mismār, Dār al-Bašā’ir al-Islāmiyya, Bayrūt 2007.

Al-Maydānī Abū al-Faḍl, Mağma‛ al-amṯāl [‘Zbiór przysłów’], red. M. ‘Abd al-Ḥamīd, Maṭba‛at as-Sunna al-Muḥammadiyya, [Al-Qāhira] 1955.

Al-Mazārī Āġā Ibn ‛Awda, Ṭulū’ sa’d as-su‛ūd fī aẖbār Wahrān wa-Al-Ğazā’ir wa-Isbānyā wa-Faransā ilā awāẖir al-qarn at-tāsi‛ ‛ašar [‘Wschód największego szczęścia o wiadomościach Oranu, Algieru, Hiszpanii i Francji do końca XIX w.’], Dār al-Maġrib al-Islāmī, Bayrūt 1990.

Al-Mušarrafī Muḥammad, Al-Gulal al-bahiyya fī mulūk ad-dawla al-‛alawiyya wa-‛add ba‛ḍ mafāẖirihā ġayr al-mutanāhiyya [‘Wspaniałe szaty o królach państwa alawickiego i opis niektórych ich niezaprzeczalnie sławnych czynów’], red. I. Bū Halīla, cz. II, Wizārat al-Awqāf wa-aš-Šu’ūn al-Islāmiyya, Ar-Ribāṭ 2005.

Al-Mutanabbī, Dīwān, Dār Bayrūt li-aṭ-ibā’a wa-an-našr, Bayrūt 1983.

An-Nağğār Ibrāhīm Ibn H̠ alīl, Miṣbāḥ as-sārī wa-nuzhat al-qārī [‘Lampa wędrowca i spacer czytającego’], Bayrūt 1858.

Nahlīl Muḥammad, Rasā’il šarīfiyya, red. Ğ. al-‛Adnānī, ‛A.R. Binḥādda, Manšūrāt Kulliyyat al-ādāb wa-al-‛Ulūm al-Insāniyya bi-ar-Ribāṭ, Ar-Ribāṭ 2013.

An-Nāṣirī Aḥmad Ibn H̠ ālid, Kitāb al-istiqṣā li-aẖbār duwal Al-Maġrib al-Aqṣā [‘Analiza przekazów o dynastiach Najdalszego Zachodu’], Dār al-Kitāb, Ad-Dār al-Bayḍā’ 1954.

An-Nāṣirī Aḥmad Ibn H̠ ālid, Kitāb al-istiqṣā li-aẖbār duwal Al-Maġrib al-Aqṣā [‘Analiza przekazów o dynastiach Najdalszego Zachodu’], Dār al-Kitāb, Ad-Dār al-Bayḍā’ 1997.

An-Nāṣirī Aḥmad Ibn H̠ ālid, Kitāb al-istiqṣā li-aẖbār duwal Al-Maġrib al-Aqṣā [‘Analiza przekazów o dynastiach Najdalszego Zachodu’], Al-Qāhira 1895.

An-Nāṣirī Aḥmad Ibn H̠ ālid, Kitāb al-istiqṣā li-aẖbār duwal Al-Maġrib al-Aqṣā [‘Analiza przekazów o dynastiach Najdalszego Zachodu’], Manšūrāt Wizārat aṯ-Ṯaqāfa wa-al-Ittiṣāl, Ar-Ribāṭ 2001.

An-Nāṣirī Aḥmad Ibn H̠ ālid, Kitāb al-istiqṣā li-aẖbār duwal Al-Maġrib al-Aqṣā [‘Analiza przekazów o dynastiach Najdalszego Zachodu’], Dār al-Kutub al-’Ilmiyya, Bayrūt 2010.

[An-Nāṣirī Aḥmad Ibn H̠ ālid], La guerre du Maroc racontée par nos marocaines. Par Ahmed Ben Khaled En Naceur traduit par M. Pellat, „Revue Tunisienne” 1898, t. V,

[An-Nāṣirī Aḥmad Ibn H̠ ālid], Kitab el-Istiqça li akhbar doual El-Maghrib el-Aqça Histoire du Maroc) par Ahmed Ben Khaled en-Naciri es-Slaoui, „Archives Marocaines” 1906, t. IX; 1907, t. X, tłum. E. Fumey; 1923, t. XXX, tłum. A. Graulle; 1925, t. XXXI, tłum. A. Graulle, Georges Séraphin Colin; 1927, t. XXXII, tłum. Ismaël Hamet; 1934, t. XXXIII, tłum. Mahammed En-Nâciri.

[An-Nāṣirī Aḥmad Ibn H̠ ālid], A Récits sur la vie de Mohammed, ressoul Allah l’envoyé de Dieu), extraits de l’ouvrage du Cheikh Ahmed fils de Kh’aled en-Naçeri es-Selaoui, intitulé Livre de la recherche approfendie sur l’histoire des dynasties du Mogh’reb el Aqça de l’Occident-extrême le Maroc), tłum. V. Cauro, Ernest Leroux, Paris 1916.

An-Nāṣirī Aḥmad Ibn H̠ ālid, Ṭal‛at al-Muštarī fī an-nasab al-Ğa‛farī, Fās [b.r.w.].

An-Nāṣirī Aḥmad Ibn H̠ ālid, Ta’zīm al-minna fī nuṣrat as-sunna [‘Wywyższenie miłości czyli o zwycięstwie sunny’], wyd. Az-Z. Daḥḥān, Dār al-Amān, Ar-Ribāṭ, Dār Ibn Ḥazm, Bayrūt 2012.

[An-Nawawī] Imam Nałałij, Czterdzieści hadisów Nałałija, Stowarzyszenie Studentów Muzułmańskich, Łódź 1993.

Orsatti Reginaldo Ruiz, La guerra de África de 1859–1860, según un marroquí de la época, „Al-Andalus” 1934, t. II.

Poezja arabska. Wiek VI–XIII. Wybór, red. Janusz Danecki, Ossolineum, Wrocław 1997.

Przed podbojem. Afryka północna i zachodnia w relacjach z XVIII i XIX wieku, red. Andrzej Dziubiński, Jan Milewski, PIW, Warszawa 1980.

Al-Qādirī Muḥammad Ibn aṭ-Tayyib, Našral-maṯānīli-ahlal-qarnal-ḥādī’ašarwa-aṭ-ṭānī [‘Upowszechnienie chwały ludzi XI i XII w.’], red. M. Ḥağğī, A. at-Tawfīq, Maṭbū’āt Dār al-Maġrib li-at-Ta’līf wa-at-Tarğama wa-an-Našr, Ar-Ribāṭ 1977.

Al-Qādirī Muḥammad, Nachr al-mathânṣ de Muhammad al-Qâdirṣ. Traduite par A. Graulle, „Archives Marocaines” 1913, t. XXI.

Al-Qarāfī Badr ad-Dīn, Tawšīḥ ad-dībāğ [‘Związywanie jedwabnego pasa’], red. ‘A. ‘Umar, Maktabat aṯ-Qaqāfa ad-Dīniyya, Al-Qāhira 2004.

Al-Qarāfī Šihāb ad-Dīn, Al-Aḥkām fī tamyīz al-fatāwā ‘an al-aḥkām wa-taṣarrufāt al-qāḍī wa-al-imām [‘Wyroki w sprawie rozróżnienia fatw od orzeczeń i zachowań qāḍīego i imāma’], red. ‘A.F. Abū Ġudda, Maktan al-Maṭbū’āt al-Islāmiyya, Ḥalab 1995.

Al-Qarāfī Šihāb ad-Dīn, Anwār al-burūq fī fī anwā’ al-furūq [‘Światła błyskawic czyli deszcze różnic’], Dār al-Kutub al-’Ilmiyya, Bayrūt 1998.

Rāġib Bāšā Muḥammad Bāk, Safīnat ar-Rāġib wa-dafīnat al-maġālib [‘Statek Ar-Rāġiba i grób potrzeb’], Al-Qāhira 1868.

Ar-Rahūnī at-Tiṭwānī Abū al-’Abbās, Taqrīb al-aṣā min Kitāb al-istiqṣā [‘Największe zbliżenie do Kitāb al-istiqṣā’], [Tiṭwān] 1346 [1927/1928].

Ar-Rundī Ibn ‘Abbād an-Nafarī, Al-Ḥikam al-’Aṭā’iyya li-Ibn ‘Aṭā’ Allāh as-Sikandarī, Markaz Al-Ahrām li-aṭ-Ṭibā’a wa-an-Našr, Al-Qāhira 1988.

[Sarī‛ al-Ġawānī] Šarḥ dīwān arī‛ al-Ġawānī, wyd. S. ad-Dahhān, Dār al-Ma‛ārif, Al-Qāhira 1985.

Shafik Ahmed, Poema de exhortación piadosa: Maqṣūrat al-ŷawhara de Abū Madyan. Traducción y notas, „al-Andalus Magreb” 2016, nr 3.

As-Simlālī ‛Abbās Ibn Ibrāhīm, Al-I‛lām bi-man ḥalla bi-Marrākuš wa-Aġmāṭ min al-a‛lām, red. ‛A.W. Ibn Manṣūr, Al-Maṭba‛a al-Malikiyya, Ar-Ribāṭ 1993.

As-Sulamī Muḥammad, Al-Išrāf ‘alā ba’ḍ man bi-Fās min mašāhīr al-ašrāf [‘Przewodnik po niektórych słynnych šarīfach mieszkających w Fezie’], wyd. Ğ. as-Sulamī, Intišārāt al-Maktaba al-Ḥaydariyya, Qumm 1384.

As-Sulaymānī Muḥammad, Al-Lisān al-mu’rib ‘an tahāfut al-ağnabī ḥawla Al-Maġrib [‘Traktat o zniszczeniu Maroka przez cudzoziemców’], Maṭba’at al-Amniyya, Ar-Ribāṭ 1971.

Aṭ-Ṭahṭāwī Rifā’ Rāfi’, At-Ta‛rībāt aš-šāfiya li-murīd al-ğuġrāfyā [‘Pełne arabizacje dla chcącego (poznać) geografię’] [Al-Qāhira?] 1838.

At-Tusūlī ‘Alī, Ağwibat At-Tusūlī ‛an masā’il al-amīr ‛Abd al-Qādir fī al-ğihād [‘Odpowiedzi At-Tusūlego na pytania emira ‘Abd al-Qādira na temat dżihadu’], wyd. ‛A.L. Ṣāliḥ, Dār al-Mağrib al-Islāmī, Bayrūt 1996; rkps tekstu z biblioteki Al-Azharu dostępny online: http://www.alukah.net/manu/files/manuscript_4229/makhtotat.pdf [dostęp 5.08.2016].

Thaler Donald Ford, The reign of ‘Abd al-Rahman B. Hisham (1822–1859), transl. and annot., unpublished Doctoral thesis, American University in Beirut, Beirut 1963.

At-Tinbukti Aḥmad Bābā, Nayl al-ibtihāğ bi-taṭrīz ad-dībāğ [‘Osiągnięcie szczęścia w haftowaniu jedwabiu’], red. ‘A.Ḥ. al-Harāma, Kulliyyat ad-Da‛wa al-Islāmiyya, Ṭarābulus 1989.

Al-Wazzānī Abū ‘Abd Allāh at-Tuhāmī, Tārīẖ Al-Maġrib [‘Historia Maroka’], Tiġwān 1940.

Al-Yafrānī, Nuzhat al-hādī bi-aẖbār mulūk al-qarn al-ḥādī [‘Samotny spacer. Wiadomości o królach wieku jedenastego’], wyd. tekstu arab. O. Houdas, Ernest Leroux, Paris 1888.

Al-Yafrānī Muḥammad aṣ-Saġīr, Nozhet elhâdi. Histoire de la dynastie saadienne au Maroc (1511–1670), tłum. O. Houdas, Ernest Leroux, Paris 1889.

Al-Yafrānī Muḥammad aṣ-Ṣaġīr, Ṣafwat man intašara min aẖbār ṣulaḥā’ al-qarn al-ḥādī ‘ašar [‘Najlepsze opowieści o szlachetnych ludziach jedenastego wieku’], wyd. ‘A.M. H̠ ayālī, Markaz at-Turāṯ aṯ-Ṯaqāfī al-Maġribī, Ad-Dār al-Bayḍā’ 2004.

Al-Yūsī Abū ‘Alī, Nayl al-amānī fī šarḥ at-tahānī [‘Spełnienie nadziei czyli komentarz do pozdrowień’], [b.m. i r.w.].

Al-Yūsī Al-Ḥasan, Zahr al-akam fi al-amṯāl wa-al-ḥikam [‘Kwiaty wzgórz o przysłowiach i aforyzmach’], red. M. Ḥağī, M. al-Aẖḍar, Dār aṯ-Taqāfa, Ad-Dār al-Bayḍā’ 1981.

Az-Zayyānī Abū Ḥammū, Wāsiṭat as-sulūk fī siyāsat al-mulūk [‘Sposób postępowania w polityce królów’], Maṭba‛at ad-Dawla, Tūnus 1279 [1862/1863].

Az-Zayyānī Abū al-Qāsim, Ar-Rawḍa as-Sulaymāniyya [‘Ogród Sulaymāna’], rękopis Maktabat Mu’assasat Malik Ibn ‛Abd al-‛Azīz, Ad-Dār al-Bayḍā’ dostępny online: https://archive.org/details/rawda_solaymania-zayani 12.02.2016).

Az-Zayyānī Abū al-Qāsim, At-Tarğumān al-mu’rib an duwal al-mašrik wa-al-maġrib [‘Jasny wykład o krajach/dynastiach wschodu i zachodu’] = Aboulgasem ben Ahmed Al-Ezziâni, Le Maroc de 1631–1812, extrait de l’ouvrage intitulé et Tordjeman el Moarib publié et trad. par O. Houdas, École des langues orientales vivantes, Paris 1886.

Az-Zayyānī Abū al-Qāsim, At-Tarğumāna al-kubrā [‘Wielkie wyjaśnienie’], red. ‛A.K. al-Fīlālī, Dār Našr al-Ma‛rifa, Ar-Ribāṭ 1991.

Alarcón Pedro Antonio de, Diario de un testigo de la guerra de África, Fabregas y Cordero, Mexico 1861.

Amicis Edmund de, Marokko. Wspomnienia z podróży, tłum. M. Obrąpalska, Nakład Filipa Sulimierskiego, Warszawa 1881 (wyd. oryginalne 1876).

Augustin Ferdinand von, Erinnerungen aus Marokko, gesammelt auf einer Reise 1830, Schaumburg, Wien 1838.

Badía y Leblich D.F.J., Travels of Ali Bey in Morocco, Tripoli, Cyprus, Egypt, Arabia, Syria, and Turkey, Between the Years 1803 and 1807, Longman, Hurst, Rees, Orme, & Brown, London 1816.

Baeumen August von, Nach Marokko. Reiseund Kriegsmemoiren, Verlag von Julius Springer, Berlin 1861.

Baudoz Augustin, I. Osiris, Histoire de la guerre de l’Espagne avec le Maroc, Lebigre Duquesne Frères, Paris 1860.

Bellemare Alexandre, Abd el-Kader: sa vie politique et militaire, Hachette, Paris 1863.

Castellanos Manuel Pablo, Apostolado seráfico en Marruecos: ó sea historia de las misiones franciscanas en aquel imperio desde el siglo XIII hasta nuestros días, Madrid–Santiago 1896.

Castellanos Manuel Pablo, Descripción histórica de Marruecos y breve reseña de sus dinastías ó Apuntes para servir á la historia del Magreb, Imprenta de „El Boletin Eclesiástico”, Santiago 1878.

Castellanos Manuel Pablo, Historia de Marruecos, Imprenta Hispano-arábiga de la Missión Católico-española, Tánger 1898.

Castellanos Manuel Pablo, Samuel Eijan, Historia de Marruecos: por Manuel P. Castellanos, anotada y continuada hasta nuestros días por Samuel Eijan, Madrid, Ministerio de Asuntos Exteriores 1946.

Castillo Antonio Cánovas del, Apuntes para la historia de Marruecos, Imprenta de la America, Madrid 1860.

Chauchar L.-M.A., Espagne et Maroc. Campagne de 1859–1860, Libraire Militaire, Maritime et Polytechnique, Paris 1862.

Churchill Charles H., Life of Abd el-Kader: Ex-Sultan of the Arabs of Algeria: written and compiled from his own dictation from other Authentic Sources, Chapman and Hall, London 1867.

Conférences de Madrid 1880 19 mai – 3 juillet droit de protection au Maroc), Imprenta Nacional, Madrid 1880.

Conring Adolph von, Marokko, das Land und die Leute, G. Hempel, Berlin 1884.

Convenios y Tratados firmados entre España y Marruecos para la demarcación de los límites territoriales de Melilla: años 1844; 1860; 1862; 1863; 1894 y 1895, „Revista Trápana” 1988, nr 2.

„Die Hitze hier ist wieder kolossal”. Des Kaisers Diplomaten und Konsuln auf Reisen. Reiseschilderungen 1808–1918, red. Rudolf Agstner, LIT Verlag, Wien 2014.

Drummond Hay John, A Memoir of Sir John Drummond Hay, John Murray, London 1896.

Drummond Hay John, Morocco and the Moors. Western Barbary: Its Wild Tribes and Savage Animals, John Murray, London 1844.

Dubourdieu Louis, Expédition du Maroc. Bombardement de Salé et de Rabat, Imprimerie de A. Jacqueline, Saint Lo 1851.

Feÿ Henri-Léon, Histoire d’Oran avant, pendant et après la domination espagnole, Typographie Adolphe Perrier, Oran 1858.

Foucauld Charles de, Reconnaissance au Maroc 1883–1884, Challamel, Paris 1888.

Gråberg di Hemsö Jacopo, Specchio geografico, e statistico dell’impero di Marocco, Tipografia Pellas, Genova 1834.

Graberg von Hemsö Jakob, Das Sultanat Mogh’rib-ul-Aksa oder Kaiserreich Marokko, Cotta–Stuttgart–Tübingen 1833.

Grammont Henri-Delmas de, Histoire d’Alger sous la domination turque 1515–1830), Ernest Leroux, Paris 1887.

Hardman Frederic, The Spanish Campaign in Morocco, William Blackwood and Sons, Edinburgh–London 1860.

Heinz Julius, 1829, 3. Juni. El-Araisch, [w:] Gedenkblätter der k.u.k. Kriegsmarine, t. I, Pola 1910.

Hoefer M. Ferdinand, L’Universe. Histoire et description les tous des peuples. Afrique australe. Afrique orientale. Afrique centrale. Empire du Maroc, Didot, Paris 1848.

Jackson James Grey, Account of the Empire of Morocco, and the District of Suse, Printed for Francis Nichols, Fry and Kammerer, printers, Philadelphia 1810.

Journée au Maroc ou la bataille d’Isly 14 Août). Stances par L… M…, Typographie Lacrampe et Compagnie, Paris 1844.

Leared Arthur, Morocco and the Moors: Being an Account of Travels, with a general Description of the Country and Its People, Sampson Low, Marston, Searle & Rivington, London 1876.

Leo Africanus, The History and Description of Africa and of the Notable Things Therein Contained, t. 2, red. R. Brown, Cambridge University Press, Cambridge 2010.

Meakine Budgett, The Moorish Empire. A Historical Epitome, Swan Sonnenschein & Co., Lim., New York 1899.

Mercier Ernest, Histoire de l’Afrique septentrionale Berbérie) depuis les temps plus reculés jusqu’à la conquête française 1830), tome troisième, Ernest Leroux, Paris 1868.

Nicoll Fergus, The Sword of the Prophet: The Mahdi of Sudan and the Death of General Gordon, The History Press Ltd, Stroud 2004.

Pflügl Wilhelm von, sterreich und Marokko. Bericht über die Irrungen zwischen beiden Staaten, und den Angriff der österreisischen Marine auf die Stadt Larasch vom 3.–7. Junius 1829, [w:] Diplomatisches Archiv für die Zeitund StaatenGeschichte, t. XXI, Gotta’sche Buchhandlung, Stuttgart–Tübingen 1830.

Pflügl Wilhelm von, Tagebuch der Reise der k.k. Gesandschaft in das Hoflager des Sultans von Marokko nach Maquinez, im Jahre 1830, „Anzeige-Blatt für Wissenschaft und Kunst” 1834, LXVII, LXIX.

Pietsch Ludwig, Marokko. Briefe von der Deutschen Gesandschaftsreise nach Fez im Frühjahr 1877, Brockhaus, Leipzig 1878.

Rohlfs Gerhard von, Mein erster Aufenthalt in Marokko und Reise südlich vom Atlas durch die Oasen Draa und Tafilet, Verlag von J. Kühtmann’s Buchhandlung, Bremen 1868.

Rousseau A., Annales tunisiennes ou aperçu historique de la regence du Tunis, Bastide, Alger 1864.

Schlagintweit Eduard, Der spanisch-marokkanische Krieg in den Jahren 1859 und 1860, Brockhaus, Leipzig 1863.

Stutfield Hugh E.M., El Maghreb: 1200 Miles’ Ride through Marocco, Sampson Low, Marston, Searle, 7 Rivington, London 1886.

Treaty of Peace Küçük Kaynarca (1774), http://www.fas.nus.edu.sg/hist/eia/docu- ments_archive/kucuk-kaynarca.php [dostęp 16.07.2017].

Trotter Philip Durham, Our Mission to the Court of Morocco in 1880 under Sir John Drummond Hay K.C.B., David Douyglas, Edinburgh 1881.

‛Abd al-Qādir Zāyir, Dawr ḥulafā’ al-amīr ‛Abd al-Qādir fī binā’ ad-dawla al-ğazā’iriyya [‘Rola zwolenników emira ‘Abd al-Qādira w budowaniu państwa algierskiego’], praca magisterska, Ğāmi‛at Wahrān, Wahrān 2009/2010, http://theses.univ-oran1.dz/document/THA2350.pdf03.08.2016), http://ghomri.arabstar.biz/t1010-topic [dostęp 10.01.2017].

Abel A., Al-Dadjdjāl, [w:] EICD.

Abū ‘Abd Allāh Amġār, „Da’wat al-Ḥaqq”, nr 167, http://habous.gov.ma/daouat-alhaq/item/4359 [dostęp 13.03.2017].

Abun-Nasr Jamil M., al-Tidjāni, [w:] EICD.

Abun-Nasr Jamil M., The Tijaniyya, a Sufi order in the modern world, Oxford University Press, London 1965.

Abun-Nasr Jamil M., Tidjāniyya, [w:] EICD.

Actualités de la bibliothèque, „Le carnet de l’ IRMC” [L’Institut de recherche sur le Maghreb contemporain], https://irmc.hypotheses.org/tag/revue-tunisienne [dostęp 12.12.2017].

Afā ‛Umar, Al-Ḥusayn Afā, Qabīlat Miskīna fī ġarb Al-Aṭlas al-Kabīr. Bawābat Sūs [‘Plemię Miskīna w zachodnim Atlasie. Brama Sūsu’], Exprim Impression, [Agadir] 2017.

Afā ‛Umar, An-Nuqūd al-maġribiyya fī al-qarn aṯ-ṯāmin ‛ašar wa-anẓimatuhā wa-awzānuhā fī minṭaqat Sūs, Ğāmi‛at Muḥammad al-H̠ āmis, Ar-Ribāṭ 1993.

Aḥmad ar-Rifā‛ī, [w:] Mu‛ğam al-Bābiṭīn li-šu‛arā’ al-‛arabiyya fī al-qarnayn at-tāsi‛ ‛ašar wa-al-‛išrīn [‘Słownik Al-Bābiṭīn poetów języka arabskiego w XIX i XX wieku’], http://www.almoajam.org/poet_details.php?id=529 [dostęp 12.06.2016].

Al-’Alami Muḥammad, Aḥmad Ibn al-Ma’mūn al-Balġīṭī. Al-’Allāma, al-adīb, aš-šā’ir, „Da’wat al-Ḥaqq” 1984, nr 242, www.habous.gov.ma/daouat-alhaq/ item/6314 [dostęp 31.10.2014].

A’lām Tūnus. Muḥammad al-Bāğī al-Mas‛ūdī, Mu’arriẖ rā’id wa-šā’ir raqīq [‘Ważne nazwiska Tunezji: Muḥammad al-Bāğī al-Mas’ūdi: wiodący historyk i wytrawny poeta’], http://www.turess.com/alchourouk/501560 [dostęp 12.02.2016).

Arendonk C. van, W.A. Graham, Sharīf, [w:] EICD.

Al-Arqaš Dalinda, Ğamāl Ibn aṭ-Tāhir, ‘Abd al-Ḥamīd al-Arqaš, Al-Maġrib al-’arabī al-ḥadīṭ min ẖilāl maṣādirihi [‘Współczesny Maghreb arabski w świetle źródeł’], Markaz an-Našr al-Ğāmi’ī Mīdyākūm, Tūnus 2003.

Arribas Palau Mariano, El texto árabe del Tratado de 1799 entre España y Marruecos, „Hespéris-Tamuda” 1959, t. 7.

Aṣl Banī Yaznāsin [‘Pochodzenie Banū Yaznāsin’], http://www.beniznassen. com/15751604157515891604-1608157516041605160815911606.html [dostęp 25.07.2017].

Al-‛Asbī Laḥsan, „Ğanān aṣ-Ṣāliḥa”, aw ḥadā’iq Akdāl al-mumtadda ‛alā 500 hiktār bi-Marrākuš: aqdam ḥadīqa ḥayya bi-al-‛ālam munḏu 9 qurūn [‘Ğanān aṣ-Ṣāliḥa czyli ogrody Akdāl o powierzchni 500 hektarów w Marrakeszu: najstarszy żyjący ogród w świecie od 9 wieków’], http://www.anfaspress.com/ index.php/2014-06-06-15-37-22/item/20143-500-9 [dostęp 19.07.2016].

A‛wām sawdā’ afnat ṯulṯāy Al-Maġāriba [‘Czarne lata, które wybiły jedną trzecią Marokańczyków’], http://chaabpress.com/news1324.html [dostęp 10.08.2016]. Ayalon David, The Historian al-Jabartī, [w:] Historians of the Middle East, red.

Lewis, P.M. Holt, Oxford University Press, London–New York–Toronto 1962. Badry Roswitha, Die Zeitgenössische Diskussion um den islamischen Beratungsgedanken šūrā), Franz Steiner Verlag, Stuttgart Wiesbaden 1998.

Banī Yaznāsin, Tribus du Maroc, http://tribus-maroc.blogspot.com/2008/09/blogpost_6860.html [dostęp 8.04.2016].

Баранов Харлампий К., Арабско-русский словарь, Русский Язык, Москва 1984.

Barańczak Stanisław, Mały lecz maksymalistyczny manifest translatologiczny, [w:] tenże, Ocalone w tłumaczeniu, Wydawnictwo a5, Poznań 1992.

Bārīz fī kitābat Al-Ğu’āydī [‘Paryż w pismach Al-Ğu’aydīego’], [w:] ‘Abd al-Mağīd al-Qaddūrī, Sufarā’ Al-Maġrib fī Urubbā 1610–1922 fī wa’ī bi-at-tafāwut [‘Posłowie Maroka w Europie 1610–1922 i świadomość przewagi’], Ğāmi’at Muḥammad al-H̠ āmis, Ar-Ribāṭ 1995.

Bassām al-‛Aslī, Al-Amīr ‛Abd al-Qādir al-Ğazā’irī [‘Emir ‛Abd al-Qādir al-Ğazā’irī’], Dār an-Nafā’is, Bayrūt 1980.

Basset René, Burda, [w:] EICD.

Bastien Roger, L’Islam et art d’géométrie, Bastien, Paris 2011.

Bayham Muḥammad Ğamīl, Al-H̠alqa al-mafqūda fī tārīẖ al-’Arab [‘Stracona epoka w historii Arabów’], Muṣṭafā al-Bābī al-Ḥalabī, Miṣr 1950.

Bazmee Ansari A.S., Ḥisba, [w:] EICD.

Bazzaz Sahar, Forgotten Saints. History, Power and Politics in the making of Modern Morocco, Harvard Center of Middle Eastern Studies, Cambridge Mass. 2010.

Beaumier Auguste, Le Choléra au Maroc. Sa marche au Sahara jusqu’au Sénégal, en 1868, „Bulletin de la Société de Géographie de Paris” 1872, 6me série, t. III.

Becker Jerónimo, España y Marruecos sus relaciones diplomáticas duranto del siglo XIX, Tipografía Raoul Péant, Madrid 1903.

Bel A.-M. Yalaoui, Tilimsān, [w:] EICD.

Bel A., Dj. Sari, Nadrūma, [w:] EICD.

Bellil Rachid, Ksour et saints du Gourara dans la tradition orale, l’hagiographie et Les chroniques locales, C.N.P.A.H., [Algier] 2003.

Ben Abdesselem A., Al-Ṭurṭušī, [w:] EICD.

Ben Srhir Khalid, Britain and Morocco During the Embassy of John Drummond Hay 1845–1886, Routlege, London–New York 2005.

Bencheneb Mohamed, Al-Djazūlī, [w:] EICD.

Bennison Amira K., Jihad and its interpretations in Pre-Colonial Morocco. State-society relations during the French conquest of Algeria, Routlege, London–New York 2002.

Benoist-Méchin Jacques, Histoire des Alaouites (1268–1971), Perrin, Paris 1994.

Berger Günther, Österreichisch-marokkanische Beziehungen, [w:] tenże, Relazioni: Internationales Wien, Peter Lang, Frankfunt am Main 2009.

Berque Jacques, Fès et sainteté, de la fondation à l’avènement du Protectorat 808–1912), http://books.openedition.org/cjb/544 [dostęp 22.06.2016].

Bhachem-Benkirane Narjees, Saharoff Philippe, Marrakech: Demeures et Jardins Secrets, ACR Edition, Paris 1990.

Bielawski Józef, Ibn Chaldun, Wiedza Powszechna, Warszawa 2000. Bielawski Józef, Klasyczna literatura arabska, Dialog, Warszawa 1995.

Bielawski Józef, Kozłowska Jolanta, Machut-Mendecka Ewa, Skarżyńska-Bocheńska Krystyna, Nowa i współczesna literatura arabska 19 i 20 w. Literatura arabskiego Maghrebu, PWN, Warszawa 1989.

Bielawski Józef, Skarżyńska-Bocheńska Krystyna, Jasińska Jolanta, Nowa i współczesna literatura arabska 19 i 20 w. Literatura arabskiego Wschodu, PWN, Warszawa 1978.

Binsulaymān Ğūdiyya Ḥ., Al-Masğid al-A‛ẓam fī Salā [‘Wielki Meczet w Sali’], http://www.selwane.com/index.php?option=com_content&task=view&i- d=2405&Itemid=372 [dostęp 5.08.2016].

Björkman W., Maks, [w:] EICD.

Bloom Jonathan M., Blair Sheila S., The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture, Oxford University Press, Oxford 2009.

Bosh-Vila Jacinto, Ibn al-Khaṭīb, [w:] EICD.

Brockelmann Carl, Geschichte der Arabischen Litteratur, t. II, Brill, Emil Felber, Berlin 1902.

Brockelmann Carl, Geschichte der arabischen Litteratur, C.F. Amewlangs Verlag, Leipzig 1909.

Brockelmann Carl, Geschichte der arabischen Litteratur. Zweiter Supplementband, Brill, Leiden 1938.

Brockelmann Carl, Al-asṭallānī, [w:] EICD.

Brown Kenneth, Profile of a Nineteenth-Century Moroccan Scholar, [w:] Scholars, Saints and Sufis. Muslim Religious Institutions since 1500, red. Nikki R. Keddie, University of California Press, Berkeley–Los Angeles–London 1978.

Al-Bū’ayyāšī Aḥmad, Ḥarb Ar-Rīf at-taḥarruriyya [‘Wojna w Ar-Rīfie i jego wyzwolenie’], [Ṭanğa 1974?].

Buhl Frantz, Minā, [w:] EICD.

Burchhardt Titus, Fes. Stadt des Islam. Mit einem Nachwort von Navid Kermani, C.H. Beck, München 2015.

Calderwood Eric, The Beginning (or End) of Moroccan History: Historiography, Translation, and Modernity in Ahmad B. Khalid an-Nasiri and Clemente Cerdeira, „International Journal of Middle East Studies” 2012, nr 44.

Card Egdard Rouard de, Traités de la France Avec les pays de l’Afrique du Nord Algérie, Tunisie, Tripolitaine, Maroc, A. Pédone, Paris 1906.

Castries Henri de, Les sept patrons de Marrakech, „Hespéris-Tamuda” 1924, t. 4.

Castro Manuel de, Diplomacia y missión del P. Lerchundi, OFM, en Marruecos 1836–1896), „Boletin de la Real Academia de la Historia” 1996, t. CXCIII, nr III.

Cayuela Fernández José G., Los capitanes generales de Cuba: Elites coloniales y elites metropolitanas 1823–1898), „Historia Contemporanea” 1996, t. 13–14.

Cenival P. de, Troin J.-F., Al-Suwayra, [w:] EICD.

Chambers George F., A Handbook of Descriptive and Practical Astronomy. I. The Sun, Planets and Comets, Clarendon Press, Oxford 1889.

Chaumont E., Al-Shāfi‛ī, [w:] EICD.

Chwalba Andrzej, Historia powszechna. Wiek XIX, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008

Clancy-Smith Julia A., Rebel and Saint – Muslim Notables, Popular Protest, Colonial Encounters (Algeria and Tunisia 1800–1904), The University of California Press, Berkeley 1994.

Codera Francisco, El llamado conde D. Julián, „Revista de Aragón”, marzo 1902. Codera Francisco, Un Historiador marroquí contemporaneo, „Boletín de la Academia Real de la Historia” 1897, t. 30.

Colin Georges S., Ḥarṭānī, [w:] EICD.

Corbin Henri, Historia filozofii muzułmańskiej, tłum. K. Pachniak, Dialog, Warszawa 2005.

Corriente Frederico, Dictionary of Arabic and Allied Loanwords. Spanish, Portugese, Catalan, Galician and Kindred Dialects, Brill, Leiden–Boston 2008.

Cossé Brissac Philippe de, Les rapports de la France et du Maroc pendant la conquête de l’Algérie (1830–1847), „Hespéris-Tamuda” 1931, t. 13/1.

Danecki Janusz, Kultura islamu. Słownik, WSiP, Warszawa 1997.

Danecki Janusz, Podstawowe wiadomości o islamie, Dialog, Warszawa 2007.

Ad-Darrāğī Bū Zayyānī, Al-Qabā’il al-amāzīġiyya [‘Plemiona berberyjskie’], Dār al-Kitāb al-‛Arabī, Al-Ğazā’ir 2003.

Das Buch der Symbole, red. A. Ronnberg, K. Martin, Taschen, Köln 2011.

Dennerlein Bettina, Entre «restauration» et «réorganisation». L’appropriation savante de la réforme chez Ahmad b. Khâlid an-Nâsirṣ m. 1897), [w:] Réformes de l’Etat et réformismes au Maghreb XIXè–XXè siècles), red. L’Harmattan, Paris 2009.

Dennerlein Bettina, Legitimate bounds and bound legitimacy. The act of allegiance to the ruler bai’a) in 19th century Morocco, „Die Welt des Islams” 2001, 43/3.

Denny Frederick M., Wird, [w:] EICD.

Deny Jean, Radīf. 3. In Turkish military usage, [w:] EICD.

Depont O., Coppolani X., Les confréries religieuses musulmanes, Adolphe Jourdan, Alger 1897.

Despois J., Figuig, [w:] EICD. Deverdun G., Al-Ifrānī, [w:] EICD.

Dictionário histórico Portugal, http://www.arqnet.pt/dicionario/cunhaluism.html [dostęp 7.09.2012].

Dietrich A., Al-Ḥadjdjādj b. Yūsuf, [w:] EICD.

Diez E., Kubba, [w:] EICD.

Дьяков Николай Н., Мусульманский Магриб. Шерифы, тарикаты, марабуты в истории Северной Африки. Средние века, новое время, Издательство С.-Петербургского университета, С.-Петербург 2008.

Doutté Edmond, [Noty], „Bulletin trimestriel de Géographie et d’Achéologie d’Oran” 1899, t. XIX.

Doutté Émil, Figuig, notes et impressions, „La Geographie” 1903, 7.

Dozy Reinhart, Supplément aux dictionnaires arabes, Brill, Leyden 1881.

Ad-Dukkālī Muḥammad Ibn ‛Alī, Al-Itḥāf al-wağīz. Tārīẖ al-‛Idwatayn, red. M. Bū Ša‛rā’, Manšūrāt al-H̠ izāna al‛Ilmiyya aṣ-Ṣabīḥiyya, Salā 1996.

Ad-Dūrī ‛Abd al-‛Azīz, Dīwān. I. The Caliphate, [w:] EICD.

Dussaud R., [Nota], „Revue de l’ histoire des religions” 1916, t. 74.

Dziekan Marek M., Aḥmad Ibn H̠ālid an-Nāṣirī (1835–1897), Luiz Maria d’Albuquerque da Cunha 1828–1860) i Mazagan czyli jak Marokańczyk tłumaczył Portugalczyka, [w:] Między Wschodem a Zachodem – w poszukiwaniu źródeł i inspiracji, red. A. Bednarczyk, M. Kubarek, M. Szatkowski, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2016.

Dziekan Marek M., Dwa „takrizy” do „Kitab al-istiksa” Ahmada Ibn Chalida an-Nasiriego, [w:] Na szlakach dwóch światów. Studia ofiarowane Profesorowi Jerzemu Hauzińskiemu, red. A. Teterycz-Puzio, Wyd. Nauk. Akademii Pomorskiej w Słupsku, Słupsk 2016.

Dziekan Marek M., Dzieje kultury arabskiej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.

Dziekan Marek M., Forma i znaczenie w tłumaczeniu klasycznej literatury arabskiej, „Przegląd Orientalistyczny” 1997, nr 1–2.

Dziekan Marek M., Historical memory of a text: khabar describing the Jews from Khaybar in Kitāb al-istiqṣā by Aḥmad b. Khālid al-Nāṣirī, „Al-Andalus Magreb” 2016, t. 23.

Dziekan Marek M., How Aḥmad an-Nāṣirī used European sources. The Case of Descriptión histórica de Marruecos by Manuel P. Castellanos, w druku.

Dziekan Marek M., Między dyplomacją a fascynacją. Dziewiętnastowieczne Maroko we wspomnieniach z podróży Ferdinanda von Augustina 1807–1861), [w:] Wschód muzułmański w ujęciu interdyscyplinarnym. Ludzie – teksty – historia, red. G. Czerwiński, A. Konopacki, Alter Studio, Białystok 2017.

Dziekan Marek M., Muzułmańskie rozważania o wolności, „Gdańskie Studia Międzynarodowe” 2004, nr 2.

Dziekan Marek M., Na ziemi wroga. Europejskie relacje z wojny hiszpańsko-marokańskiej 1859–1860, „Litteraria Copernicana”, w druku.

Dziekan Marek M., O piśmiennictwie marokańskim w XIX w.: Muḥammad Akansūs (1796–1877) – życie i dzieło, „Przegląd Orientalistyczny” 2017, nr 1–2.

Dziekan Marek M., O tłumaczeniu literatury arabskiej uwag kilka. Na marginesie Manifestu translatologicznego Stanisława Barańczaka), „Ogród” 1994, nr 3.

Dziekan Marek M., Pisarze muzułmańscy VII–XX w., Verbinum, Warszawa 1995.

Dziekan Marek M., Quss Ibn Sā’ida al-Iyādī. Legenda życia i twórczości, Instytut Orientalistyczny UW, Warszawa 1996.

Dziekan Marek M., Uwagi o życiu i dziele poety marokańskiego Muḥammada Ibn Idrīsa al-’Amrāwīego, [w:] „Miscellanea Arabistica Posnaniensia” II. Tom jubileuszowy dedykowany Profesorowi Adnanowi Abbasowi, red. A. Graczyk, A.A. Sadykhova, Katedra Studiów Azjatyckich, Poznań 2017.

Dziekan Marek M., Wahhabi Propaganda in Morocco during the Reign of Sultan Sulayman (1792–1822) as Reflected in the Sources of His Era, „Studia Religiologica”, 2018, w druku.

Dziekan Marek M., Z dziejów literatury algierskiej w okresie osmańskim. Sa’id al-Mindasi, „Litteraria Copernicana” 2014/1.

Dziekan Marek M., Złote stolice Arabów, Czytelnik, Warszawa 2011.

Dziubiński Andrzej, Cukrownictwo marokańskie w latach 1516–1623, „Kwartalnik Historyczny” 1971, R. LXXVIII, z. 2.

Dziubiński Andrzej, Historia Maroka, Ossolineum, Wrocław 1983. Dziubiński Andrzej, Historia Tunezji, Ossolineum, Wrocław 1994.

Dziubiński Andrzej, Między mieczem, głodem i dżumą. Maroko w latach 1727– 1830, Ossolineum, Wrocław 1977.

Dziubiński Andrzej, Podbój Maghrebu przez Francję 1830–1934, Ossolineum, Wrocław 1984.

E.B. et S. Chaker, Beni Snassen / Beni iznasen, [w:] Encyclopédie berbère, 10 | Beni Isguen – Bouzeis, http://encyclopedieberbere.revues.org/1685 [dostęp 8.04.2016].

EICD = The Encyclopaedia of Islam, CD-ROM Edition v.1.1., Brill, Leiden 2001.

El Faïz Mohammed, The Garden Strategy of the Almohad Sultans and Their Successors (1157–1900), [w:] Middle East garden traditions: unity and diversity questions, methods and resources in a multicultural perspective, red. Michael Conan, Dumbarton Oaks Research Library and Collection, Spacemaker Press, and Harvard University Press, Washington D.C. 2007.

El Hamel Chouki, Black Morocco. A History of Slavery, Race and Islam, Cambridge University Press, New York 2013.

El Hamel Chouki, The Register of the Slaves of Sultan Mawlay Isma’il of Morocco at the turn of the eighteenth century, „Journal of African History” 2010, nr 50.

El Mansour Mohamed, Morocco in the Reign of Mawlāy Sulayman, Kingston University Press, London 1990.

Ende Werner, Wahhābiyya, [w:] EICD.

Epalza Mikel de, Josep Vicent Forcadell Saport, Joan Maria Perujo Melgar, El Corán y sus traducciones: propuestas, Universidada de Alicante, Alicante 2008.

Estado personal de la Academia y antigüedad de sus individuos, „Boletín de la Real Academia de la Historia” 1889, t. 14, http://www.cervantesvirtual.com/obra-visor/boletin-de-la-real-academia-de-la-historia-33/html/025e6a60-82b2-11df-acc7-002185ce6064_182.html [dostęp 24.01.2016].

Étienne Bruno, Pouillon François, Abd el-Kader le magnanime, Gallimard/Institut du monde arabe, Paris 2003.

Eustache D., Idrīs I, [w:] EICD.

Faẖr ad-Dīn Muḥammad, Ma‛ālim min at-turāṯ aṯ-ṯaqāfī li-madīnat Marrākuš [‘Zabytki dziedzictwa kulturowego miasta Marrakesz’], Montada, [Marrakesz?] 2011, http://openarchive.icomos.org/1385/1/Regards20sur20le20patrimoine.pdf [dostęp 3.06.2016].

Al-Faqīh Farağ ‘Alī, Ta’ammulāt fī as-Sīra an-Nabawiyya [‘Rozważania o życiu Proroka’], Al-Mağmū’a al-’Arabiyya li-at-Tadrīb wa-an-Našr, Al-Qāhira 2010.

Al-Fāsī ‘Abd al-Kabīr Ibn al-Mağḏūb, Taḏkarat al-muḥsinīn bi-wafayāt al-a‛yān wa-ḥawādiṯ as-sinīn [‘Wspomnienie ludzi doskonałych. Żywoty ludzi elity i wydarzenia lat’], [w:] Mawsū’at a‛lām al-Maġrib.

Al-Fāsī al-Fihrī Muḥammad al-Bašīr, Qabīlat Banī Zarwāl [‘Plemię Banū Zarwāl’], Manšūrāt Ğam‛iyyat ‛Ulūm al-Insān, Ar-Ribāṭ [1962].

Ferhat Halima, Salā, [w:] EICD.

Fī taṯmīn al-ishāmāt al-ğihawiyya: qabīlat Al-Aẖmās al-‛ālima wa-dawruhā fī ḥimāyat al-mawrūṯ al-waṭanī [‘Ocena udziału plemienia Al-Aẖmās w nauce i jego rola w ochronie dziedzictwa narodowego’], „Maġris”, za „Tiṭwān Nyūz”, 23.02.2013, http://www.maghress.com/tetouanews/1000552 [dostęp 14.02.2016].

Fierro M., Al-Shāṭibī, [w:] EICD.

Fischer August, Der marokkanische Historiker Abu-l-Qāsim ez-Zajani, „Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft” 1917, nr 71.

The Franciscans in Morocco, „The True Witness and Catholic Chronicle”, 17.10.1907.

FSTC, Precious Records of Eclipses in Muslim Astronomy and History, „Muslim Heritage”, http://www.muslimheritage.com/article/precious-records-eclipses-muslim-astronomy-and-history [dostęp 10.12.2016].

Ğa’ far an-Nāṣirī, [w:] Mu‛ğam al-Bābiṭīn li-šu‛arā’ al-‛arabiyya fī al-qarnayn at-tāsi‛ ‛ašar wa-al-‛išrīn [‘Słownik Al-Bābiṭīn poetów języka arabskiego w XIX i XX w.’], http://www.almoajam.org/poet_details.php?id=1628 [dostęp 13.10.2016].

Ğa’ farī ‘Abd al-Karīm, Aš-Šayẖ Abū al-’Abbās Aḥmad Ibn H̠ālid an-Nāṣirī al-adīb [‘Šayẖ Abū al-’Abbās Aḥmad Ibn H̠ ālid an-Nāṣirī jako literat’], niepublikowana praca doktorska, Ğāmi’at Muḥammad al-H̠ āmis, Kulliyyat al-Ādāb wa-al-’ Ulūm al-Insāniyya, Ar-Ribāṭ 1994–1995.

Ğallāb Ḥasan, Ibrāhīm al-Amġārī: Ṭayr al-Ğabal [‘Ibrāhīm al-Amġārī. Ptak Al-Ğabalu’], „Da‛wat al-Ḥaqq” 1987, nr 266, http://www.habous.gov.ma/daouat-al- haq/item/6845 [dostęp 21.02.2016].

Al-Ğazā’irī Ṭāhir, Ašhar al-amṭāl [‘Najsłynniejsze przysłowia’], Hindāwī, Al-Qāhira 2012.

Geertz Clifford, Islam Observed, The University of Chicago Press, Chicago– London 1971.

Gellner Ernest, Saints of the Atlas, Weidenfeld and Nicolson, London 1969.

Gellner Ernest, Święci Atlasu. Zbiorowa przysięga wszyscy za jednego), [w:] Ernest Gellner: między filozofią a antropologią, red. A. Flis, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 1989.

Geoffroy Eric, Al-Suyūṭī, [w:] EICD.

Georges Séraphin Colin, http://data.bnf.fr/12338052/georges_seraphin_colin/ [dostęp 9.10.2016].

Geschichte der arabischen Welt, red. Ulrich Haarmann, C.H. Beck, München 1994. Gibb Hamilton A.R., Abū ‛Ubayda, [w:] EICD.

Giménez Francisco Crespo, El Costumbrismo exótico de Mariano Fortuny, http:// www.cervantesvirtual.com/bib/romanticismo/actas_pdf/romanticismo_6/crespo.pdf [dostęp 10.02.2017].

Al-Ğirārī ‘Abd Allāh, Min a’lām al-fikr al-mu’āṣir bi-Al-’Idwatayn: Ar-Ribāṭ wa-Salā [‘Wybitni intelektualiści współczesni w Rabacie i Sali], Al-Maṭba’a al-Amniyya, Ar-Ribāṭ 1971.

Godard Léon, Description et histoire du Maroc, Ch. Tanera, Paris 1860. Gombár Eduard, Moderní dějiny islámských zemí, Karolinum, Praha 1999.

Gorfti Rachid, Héritage et construction du statut des chorfa Chbihi. Ethnographie des pratiques sociales et cultuelles au sanctuaire de Moulay Idriss Zerhoun, praca magisterska, Aix-Marseille Université, UFR ALLSH, Département d’anthropologie, Marseille 2014.

Górny Maciej, Jak porównywać historiografie?, [w:] Badacze przeszłości wobec wyzwań XIX–XXI wieku, red. K. Błachowska, Z. Romek, M. Wolniewicz, Wydawnictwo Neritom, Polskie Towarzystwo Historyczne, Instytut Historii PAN, Warszawa 2013.

Green Abigail, Moses Montefiore: Jewish Liberator, Imperial Hero, Harvard University Press, Cambridge MA 2012.

Al-Ğu‛aydī as-Salawī Idrīs, Itḥāf al-aẖyār bi-ġarā’ib al-aẖbār [‘Skarbnica ludzi wybranych z dziwnymi opowieściami’], Al-Mu’assasa al-‛Arabiyya li-adDirāsāt wa-an-Našr, Bayrūt, Dār as-Suwaydī li-an-Našrwa-at-Tawzī‛, Abū Zabī 2004.

Guerra Antonio, Clemente Cerdeira, intérprete y diplomático, „El Faro Ceuta Digital”, http://elfarodigital.es/antonio-guerra/143195-clemente-cerdeira-in terprete-y-diplomatico.html [dostęp 11.09.2014].

Ğum‛a ‘Alī, Al-Makāyīl wa-al-mawāzīn aš-šar‛iyya [‘Miary i wagi wedle szariatu’], Al-Quds, Al-Qāhira 2001.

Ğundārī Idrīs, Al-Mas’ala as-siyāsiyya fī Al-Maġrib. Min su’āl al-iṣlāḥ ilā su’āl ad-dīmuqrāṭiyya [‘Problem polityczny Maroka. Od kwestii reformy do kwestii demokracji’], Dafātir Wağhat an-Naar, Ar-Ribāṭ 2012.

Ḥadā’iq „Al-Manāra” min masbaḥ li-tadrīb ğayš Al-Muwaḥḥidīn ilā faḍā’ li-nuzhat al-marrākušiyyīn [‘Ogrody Al-Manara od stawu do ćwiczeń wojsk almohadzkich do terenów spacerowych dla mieszkańców Marrakeszu’], „Aš-Šarq al-Awsaṭ”, 23.07.2011, http://archive.aawsat.com/details.asp?section=67&article=632462&issueno=11925.V49YbhKO5DR [dostęp 20.07.2016].

Hajji M., Tādlā, [w:] EICD. Hamès C., Zanāta, [w:] EICD.

Hammoudi Abdallah, Sainteté, pouvoir et société: Tamgrout aux XVIIe et XVIIIe siècles, „Annales. Économies, Sociétés, Civilisations” 1980, t. 35, nr 3–4.

Hammoudi Abdellah, Pielgrzymka do Mekki, tłum. K. Pachniak, Dialog, Warszawa 2008.

Al-Hamadani, Badi az-Zaman, Opowieści łotrzykowskie, tłum. J. Danecki, Ossolineum, Wrocław 1983.

Hamrouni Ahmed, Le Cheikh Ibrahim Riahi, MC-Editions, Carthage 1998.

Al-Ḥāriṯ Ibn ‘Awf Ibn Abī Ḥāriṯa, [w:] Ṣaḥābat Rasūl Allāh [‘Towarzysze Posłańca Boga’], http://www.sahaba.rasoolona.com/Sahaby/933/D8A7D984D 8ADD8A7D8B1D8AB-D8A8D986-D8B9D988D981-D8A8D986D8A3D8A8D98A-D8ADD8A7D8B1D8ABD8A9 [dostęp 10.06.2017].

Al-Gāriṯī Turkī ‛Ağlān, Gawādiṯ an-nuhub fī Al-Maġrib al-Aqṣā ẖilāl al-qarn at-tāsi‛ ‛ašar. Al-‛Awāmil al-latī sā‛adat ‛alā tafāqumihā wa-mawqif as-sulṭāt al-maġribiyya minhā [‘Wypadki grabieży w Maroku w XIX w. Czynniki, jakie przyczyniły się do ich wzrostu i stosunek do nich władz marokańskich’], „Mağallat Ğāmi‛at al-Malik ‛Abd al-‛Azīz. Al-Ādāb wa-al-‛Ulūm al-Insāniyya” 1994, t. 7.

Harrak Fatima, Mawlay Isma’il’s Jaysh al-’Abid Reassessment of a Military Experience, [w:] Slave Elites in the Middle East and Africa, red. T. Miura, J.T. Philips, Kegan Paul International, London–New York 2000.

Hart David M., The Ait ‘Atta of Southern Morocco. Daily Life and Recent History, Menas Press, Wisbech 1984.

Ḥasanī ‘Abd al-Laṭīf, Al-Islām wa-al-’alāqāt ad-duwaliyya. Namūḍağ Aḥmad Ibn H̠alid an-Nāṣirī [‘Islam i stosunki międzynarodowe. Przykład Aḥmada Ibn H̠ ālida an-Nāṣirīego’], Ifrīqyā aš-Šarq, Ad-Dār al-Bayḍā’ 1992.

Al-Ḥiğawī Muḥammad Ibn al-Ḥasan, Al-Fikr as-sāmī fī tārīẖ al-fiqh al-islāmī [‘Wysoka myśl czyli historia jurysprudencji muzułmańskiej’], Maṭba’at Idārat al-Ma’ārif, Ar-Ribāṭ 1340 h., Maṭba’at al-Baladiyya, Fās 1345.

Hitti Philip, Dzieje Arabów, tłum. W. Dembski, M. Skuratowicz, E. Szymański, PWN, Warszawa 1969.

Historia świata islamu, red. F. Robinson, przeł. J.W. Kozłowska, Muza SA, Warszawa 2001.

Honigmann Ernest, Rifaat Y. Ebied, Al-ulzum, [w:] EICD.

Houtsma Martjin Th., William Montgomery Watt, ‛Abd al-Raḥman Ibn ‛Awf, [w:] EICD.

Ibn ‛Abbūd Muḥammad, Ḥarb Tiṭwān min ẖilāl maṣdar ğadīd, [w:] Al-Maġrib wa-al-Andalus, red. M. aš-Šarīf, Manšūrāt Kulliyyat al-Ādāb wa-al-‛Ulūm al-Insāniyya, Tiṭwān 2008.

Ibn ‘Azūz Muḥammad, Tarğamat al-mu’allif, [w:] Ğa’ far an-Nāṣirī, Tarğamat šayẖinā al-’allāma al-muḥaddiṭ Abī Šu’ayb ad-Dukkāli, wyd. M. Ibn ‘Azūz, Markaz at-Turāṭ aṭ-Taqāfī al-Maġribī, Ad-Dār al-Bayḍā’, Dār Ibn Ḥazm, Bayrūt 2005.

Ibn H̠aḍrā’ as-Salawī, http://www.almoajam.org/poet_details.php?id=207 [dostęp 8.04.2017].

Ibn Manṣūr ‛Abd al-Wahhāb, A‛lām al-Maġrib al-‛Arabī [‘Wybitne nazwiska Maghrebu Arabskiego’], Al-Maṭba‛a al-Malakiyya, Ar-Ribāṭ 1978.

Ibn Manṣūr ‛Abd al-Wahhāb, Al-Amīr Mawlāy Maslama [‘Emir Mawlāy Maslama’], „Da‛wat al-Gaqq”, nr 296, http://www.habous.gov.ma/daouat-alhaq/ item/7633 [dostęp 13.02.2016].

Ibn Nāṣir Muḥammad al-Makkī, Aṭ-Tarīqa an-nāṣiriyya [‘Bractwo nāṣiriyya’], http://naciriya.com/d8a7d984d8b7d8b1d98ad982d8a9-d8a7d984d986d8a7d8b 5d8b1d98ad8a9-2/ [dostęp 3.01.2018].

Ibn aṣ-Ṣaġīr H̠ ālid, Al-Maġrib wa-Brīṭānyā al-‛Uẓmā fī al-qarn at-tāsi‛ ‛ašar 1856– 1886), Kulliyyat al-ādāb wa-al-‛ Ulūm al-Insāniyya bi-Ar-Ribāṭ, Ar-Ribāṭ 1997.

Ibn Sūda ‘Abd as-Salām, Dalīl mu’arriẖ Al-Maġrib al-Aqṣā [‘Przewodnik historyka Maroka’], Dār al-Fikr, Bayrūt 1997.

Ibn Sūda ‛Abd as-Salām, Itḥāf al-muṭāli‛ bi-wafayāt a‛lām al-qarn aṯ-ṯāliṯ ‛ašar wa-ar-rābi‛ [‘Skarbnica czytającego czyli żywoty wybitnych mężów XIII i XIV w.’], Dār al-Ġarb al-Islāmī, Bayrūt 1997.

Ibn al-Wannān wa-al-adab fī ‘ahd as-sulān as-salafī Muḥammad aṯ-ṯāliṯ, 1187 h. / 1773 m. [‘Ibn al-Wannān i literatura za czasów salafickiego sułtana Muḥammada III, 1187 r.h. / 1773 r.n.e.’], „Da’wat al-Haqq”, nr 174, http://www.habous. gov.ma/daouat-alhaq/item/4616 [dostęp 12.01.2018].

Ibn Zaydān ‘Abd ar-Raḥmān, Ad-Durar al-fāẖira bi-ma‛āṯir al-mulūk a-‛alawiyyīn fi-Fās az-Zāhira [‘Wspaniałe perły o dziełach królów alawickich w Fezie’], Al-Maṭba‛a al-Iqtiṣādiyya, Ar-Ribāṭ 1937.

Ibn Zaydān ‘Abd ar-Raḥmān, Al-‛Izz wa-aṣ-ṣawla fī ma‛ālim naẓm ad-dawla [‘Potęga i władza o wskazówkach dotyczących państwa’], Al-Maṭba‛a al-Malikiyya, Ar-Ribāṭ 1961.

Ibn Zaydān ‛Abd ar-Raḥmān, Itḥāf a‛lām an-nās bi-ğamāl aẖbār ḥāḍirat Miknās [‘Skarbnica imion ludzi w pięknie wiadomości o stołecznym Meknesie’], Maktabat aṯ-Ṯaqāfa ad-Dīniyya, Al-Qāhira 2008.

Ibrāhīm Ḥarakāt, Al-Maġrib ‛abr at-tārīẖ [‘Historia Maroka’], Dār ar-Rašād al-Ḥadīṯa, Ad-Dār al-Bayḍā’ 1994.

Idris H.R., Ibn Abī Zar’, [w:] EICD.

Ismaël Hamet, http://data.bnf.fr/13010684/ismael_hamet/ [dostęp 9.10.2016].

Ittiḥādiyyat qabā’il aš-Šāwiya, Qabīlat Mazāmiza [‘Konfederacja plemion Aš-Šāwiya. Plemię Mazāmiza’], http://tribus-maroc.blogspot.com/2010/11/blog-post_373.html [dostęp 21.02.2016].

Ittiḥādiyyat qabā’il aš-Šayāẓima [‘Konfederacja plemion Aš-Šayāzima’], http:// tribus-maroc.blogspot.com/2008/09/blog-post_5626.html [dostęp 16.02.2016].

Jackson Sherman A., Islamic Law and the State: The Constitutional Jurisprudence of Shihāb al-Dīn al-Qarāfī, Brill, Leiden 1996.

Jamieson Alan G., Lords of the sea. A History of the Barbary corsairs, Reaktion Books, London 2012.

Jamsheer Hassan A., Ibn Chaldun i jego Muqaddima, Ibidem, Łódź 2002.

Jamsheer Hassan A., Ibn Chaldun. Muqaddima. Historia. Historiozofia, Ibidem, Łódź 1998.

Jamsheer Hassan A., Reforma władzy i społeczeństwa w arabsko-muzułmańskiej myśli politycznej wieków XIX i XX, Ibidem, Łódź 2008.

Jimenez Manuel Ocaña, Al-Madīna al-Zāhira, [w:] EICD.

Johns Jeremy, Arabic Administration in Norman Sicily: The Royal Diwan, Cambridge University Press, Cambridge 2002.

Joly Alexandra, Tétouan. Deuxième partie. Historique, „Archives Marocaines” 1906, t. VII.

Julien Charles-André, Le Maroc face aux impérialismes 1415–1956, Les Éditions du Jaguar, Paris 2011.

Juynboll G.H.A., Muslim B. al-Ḥadjdjādj, [w:] EICD.

Kaḥḥāla‛Umar R., Mu‛ğam al-mu’allifīn [‘Słownik autorów’], Dār Iḥyā’ at-Turāṯ al-‛Arabī, Bayrūt [1975].

Kannūn ‘Abd Allāh, Dikrāyāt mašāhīr riğāl Al-Maġrib fī al-’ilm wa-al-adab wa-as-siyāsa [‘Wspomnienia o słynnych mieszkańcach Maroka w zakresie nauki, literatury i polityki’], Markaz at-Turāṯ aṯ-Ṯaqāfī al-Maġribī, Ad-Dār alBayḍā, Dār Ibn Ḥazm, Bayrūt 2010.

Kannūn al-Hasanī ‘Abd Allāh, At-Ta’rīf bi-Ibn al-Wannān [‘Zapoznanie z Ibn al-Wannānem], [w:] tenże, Šarḥ Aš-Šamaqmaqiyya, Dār al-Kitāb al-Lubnānī, Bayrūt, Dār al-Kitāb al-Miṣrī, Al-Qāhira 1979.

Al-Kansūsī Muḥammad al-Mahdī, Bidāyat al-ḥaraka al-wahhābiyya 2/2 [‘Początki ruchu wahhabickiego’], http://tamazirtpress.net/news4361.html [dostęp 4.08.2017].

Kasznik Aleksandra H., Abd el-Kader 1808–1883, Ossolineum, Wrocław 1977.

Kennedy Hugh, Ma’an B. Zā’ida, [w:] EICD.

Khelifa Abderrahmane, Histoire d’El Djazaïr Bani Mazghanna, Editions Dalimen, [Algier] 2007.

Kielar Barbara Z., Tłumaczenie i koncepcje translatoryczne, Ossolineum, Wrocław 1988.

Kiser John W., Commander of the Faithful: The Life and Times of Emir Abd El-Kader, Archetype, London 2008.

Киселёв Кирилл А., Египет и государство ваххабитов: «война в пустыне» 1811–1818 гг.), „Новая и Новейшая История” 2003, nr 4, http://vivovoco.astronet.ru/VV/PAPERS/HISTORY/VAKHAB.HTM [dostęp 1.05.2016].

Kozłowska Maria, Słownik turecko-polski, „eMka”, Warszawa 2009. Kratschkovsky Ignaz, Muslim b. al-Walīd, [w:] EICD.

Kрымский Aхатанхел E., История новой арабской литературы, Главная Редакция Восточной Литературы, Москва 1971.

Kul-oghlu, [w:] EICD.

L’Émir Abd el-Kader: l’épopée de la sagesse, Éditions Zaki Bouzid, Alger 2007.

Lakhassi Abderrahmane, Tīznīt, [w:] EICD.

Lakhdar Kamal, Ribat de Tit, [w:] Discover Islamic Art. Museum with No Frontiers, 2017, http://www.discoverislamicart.org/database_item.php?id=monument;isl;ma;mon01;33;fr [dostęp 12.03.2017].

Lakhdar Mohammed, La vie littéraire au Maroc sous la dynastie alaouite, Éditions techniques nord-africaines, Rabat 1971.

Lammens Henri, Abd al-Hafez Kamal, Ḥunayn, [w:] EICD.

Lammens Henri, Remarques sur les mots français dérivés de l’arabe, Imprimerie Catholique, Beyrouth 1890.

Lammens Henri, V. Cremonesi, Al-Ḥusayn B. Numayr, [w:] EICD.

Lane Edward W., An Arabic-English Lexicon, Williams and Norgate, Edinburgh 1893. Laoust Henri, Ibn ‛Abd al-Wahhāb, [w:] EICD.

Laroui Abdallah, African initiatives and resistance in North Africa and the Sahara, [w:] General History of Africa VII. Africa under Colonial Domination 1880–1935, red. A. Adu Boahen, UNESCO, Heinemann, University of California Press, Berkeley 1985.

Laroui Abdallah, L’Histoire du Maghreb. Un essai du synthése, Maspero, Paris 1982.

Latham J.D., C.E. Bosworth, Al-Thughūr, [w:] EICD.

Lecker Michael,’ Uyayna B. Ḥiṣn, [w:] EICD.

Lecuyer Marie-Claude, Claude Serrano, La guerre d’Afrique et ses repercussions en Espagne. Idéologies et colonialisme en Espagne, 1859–1904, PUF, Paris 1976.

Leksykon wiedzy o Turcji, red. T. Majda, Dialog, Warszawa 2003.

Lesne Marcel, Les Zemmour. Essai d’histoire tribale, „Revue de l’Ouest musulman et de la Méditerranée” 1966, 2/1; 1967, 3, 4.

Lévi-Provençal Évariste, Aḥmad B. Khālid Gammād al-Nāṣirī (1935–1897), [w:] Encyclopaedic Historiography of the Muslim World, red. N.K. Singh, A. Samiuddin, Global Vision Publishing House, Delhi 2003.

Lévi-Provençal Évariste, Akanṣūs, [w:] EICD.

Lévi-Provençal Évariste, Les Historiens des chorfa. Essai sur la littérature historique et biografique au Maroc du XVIe au XXe siècle, Émile Larose, Paris 1922.

Lévi-Provençal Évariste, J.F. Troin, Ribāṭ al-Fatḥ, [w:] EICD.

Lévi-Provençal Évariste, Al-Nāṣir al-Salāwī, [w:] EICD.

Lewicka Magdalena, Świat islamu, Europa i reformy. Prolegomena H̠ayr ad-Dīna at-Tūnusīego, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2017.

Lewis Bernard, Ḥurriyya. ii. – Modern Period, [w:] EICD.

Lewis Bernard, Reflections on Islamic Historiography, [w:] tenże, From Babel to Dragomans. Interpreting the Middle East, Oxford University Press, New York 2004.

Lightfoot Dale R., James A. Miller, Sijilmassa: The rise and fall of a walled oasis in medieval Morocco, „Annals of the Association of American Geographers” 1996, t. 86.

Löfgren O., Ghumdān, [w:] EICD.

L[uciani] [Jean-]D.[ominique], La médecine et les quarantaines dans leurs rapports avec la loi musulmane, „Revue Africaine” 1896, t. 40.

Madariaga María Rosa de, Marruexcos ese gran desconocido. Breve historia del protectorado español, Alianza Editorial, Madrid 2013.

Madeyska Danuta, Historia świata arabskiego. Okres klasyczny od starożytności do końca epoki Umajjadów (750), Wydawnictwa UW, Warszawa 1999.

Madeyska Danuta, Historia świata arabskiego. Okres osmański 1516–1920, Wydawnictwa UW, Warszawa 1988.

Madrasa Al-Bu’inaniya, http://archnet.org/sites/1725 [dostęp 19.06.2016].

Maḥammad al-’Arabī an-Nāṣirī, [w:] Mu‛ğam al-Bābiṭīn li-šu‛arā’ al-‛arabiyya fī al-qarnayn at-tāsi‛ ‛ašar wa-al-‛išrīn [‘Słownik Al-Bābiṭīn poetów języka arabskiego w XIX i XX wieku’], http://www.almoajam.org/poet_details. php?id=5884 [dostęp 15.01.2018].

Maḥfūẓ Muḥammad, Tarāğim al-mu’allifīn at-tūnusiyyīn [‘Biografie autorów tunezyjskich’], Dār al-Ġarb al-Islāmī, Bayrūt 1982.

Maẖlūf Muḥammad, Šağarat an-nūr az-zakiyya fī ṭabaqāt al-mālikiyya [‘Czyste drzewo światła czyli o klasach uczonych malikickich’], Al-Qāhira 1349.

Makdisi George, Ibn ‘Aṭā’ Allāh, [w:] EICD.

Ma’lamat Al-Maġrib [‘Encyklopedia Maroka’], Maṭābi’ Salā, Salā 1989–.

Man hum Takna [‘Kim są Takna’], http://plageblanche.msnyou.com/t319-topic [dostęp 11.04.2017].

Al-Manūnī Muḥammad, Mazāhir yaqzat Al-Maġrib al-ḥadīṭ [‘Przejawy odrodzenia współczesnego Maroka’], Al-Maṭba’a al-Amniyya, Ar-Ribāṭ 1973.

Marçais George, Abū Madyan, [w:] EICD. Marçais George, Wadjda, [w:] EICD.

Marçais Georges, Sztuka islamu, tłum. H. Morawska, WAiF, Warszawa 1979.

Marḥala, [w:] EICD.

Marín Manuela, Maximiliano Alarcón y el arabismo de su tiempo, wstęp do reprintu (Albacete 2010) Lámpara de los príncipes Abū Bakra at-Turṭūšīego Abubéquer de Tortosa), wyd. oryg. Madrid 1930.

Al-Marīnī ‘Abd al-Ḥaqq, Šā’ir Al-’ Idwatayn fī al-’ahd al-Muḥammadī: Ğa’far Ibn Aḥmad Ibn H̠ālid an-Nāṣirī [‘Poeta Rabatu i Sali w czasach sułtana Muḥammada: Ğa’ far Ibn Aḥmad Ibn H̠ ālid an-Nāṣirī’], „Da’wat al-Ḥaqq” 1412 h. [1992], nr 146, http://www.habous.gov.ma/daouat-alhaq/item/7529 [dostęp 8.05.2016].

Masğid Ibn Yūsuf bi-madīnat Marrākuš [‘Meczet Ibn Yūsufa w mieście Marrakesz’], http://www.habous.gov.ma/map-mosquee/2662-D985D8B3D8AC- D8AF-D8A8D986-D98AD988D8B3D981-D985D8B1D8A7D983D8B4.html [dostęp 5.02.2018].

Masğid al-Qanāriyya… Taḍḥiya māliyya [‘Meczet Al-Qanāriyya… Ofiara pieniężna’], http://www.maghress.com/attajdid/100667 [dostęp 18.08.2016].

Massignon Louis, Al-Khawarnaḳ, [w:] EICD.

Mawsū‛at a ‛lām Al-Maġrib [‘Słownik nazwisk Maroka’], Dār al-Maġrib al-Islāmī, t. VII, Bayrūt 1996.

Melchert Christopher, Al-Bukhārī, [w:] The Encyclopaedia of Islam Three, Brill, Leiden–Boston 2012.

Michaux-Bellaire Édouard, Apuntes para la historia de las cofradias musulmanas marroquíes, tłum. C. Cerdeira, Tetuan 1923.

Michaux-Bellaire Édouard, Le Gharb, „Archives Marocaines” 1913, t. XX. Michaux-Bellaire Édouard, Préface, „Archives Marocaines” 1923, t. XXX. Michel Abitbol, Histoire du Maroc, Perrin, Paris 2009.

Michon J.L., ‛Īsāwa, [w:] EICD.

Miège Jean-Louis, Le Maroc et l’ Europe 1830–1894), vol. II, Editions la Porte, Rabat 1989.

Miles George C., Dirham, [w:] EICD.

Mitjana Rafael, Viaje de la embajada española á la corte del sultán de Marruecos, „La España Moderna” 1901, nr 146.

Montañés José Ángel, Tetuán: ‘making of’ de una batalla, „El País”, 18.04.2013, http://ccaa.elpais.com/ccaa/2013/04/17/catalunya/1366205667_689483.html [dostęp 7.10.2016].

Morales Gabriel de, Efemérides de la historia de Melilla 1497–1913), Servicio de Publicationes del Centro UNED de Melilla, Melilla 1995.

Mouliéras Auguste, Le Maroc inconnu. Deuxieme partie. Exploration des Djebala, Challamel, Paris 1899.

Moussaoui A., Tuwāt, [w:] EICD.

Mu‛ammar Rašīda Š., Al-‛Ulamā’ wa-as-sulṭa al-‛uṯmāniyya fī Al-Ğazā’ir. Fatrat ad-dāyāt (1671–1830) [‘Ālimowie i władza osmańska w Algierii. Okres dejów’], praca magisterska, Ğāmi‛at al-Ğazā’ir, Kulliyyat al-‛Ulūm al-Insāniyya wa-al-Iğtimā‛iyya, Al-Ğazā’ir 2005–2006, http://www.al-eman.com/aleman/ library/messages/03559.pdf [dostęp 1.05.2016].

Muḥammad al-Fāṭimī aṣ-Saqallī, [w:] Mu’ ğam Al-Bābiṭīn li-šu’arā’ al-’arabiyya fī al-qarnayn at-tāsi’ ‘ašar wa-al-’išrīn [‘Słownik Al-Bābiṭīn poetów języka arabskiego w wieku XIX i XX’], http://www.almoajam.org/poet_details. php?id=5914 [dostęp 30.12.2015].

Al-Munğid fī al-luġa wa-al-a’lām [‘Pomocnik w języku i nazwach własnych’], Dār Mašriq, Bayrūt 2005.

Mutafakkir Aḥmad, Masāğid Marrākuš / 15 – Al-Masāğid al-waṭṭāsiyya wa-as-sa‛diyya [‘Meczety Marrakeszu. 15. Meczety waṭṭāsydzkie i sa’dyckie’], http://www.almarrak chia.net/D985D8B3D8A7D8ACD8AFD985D8B1D8A7D983D8B4-15-D8A7D984D985D8B3D8A7D8ACD8AFD8A7D984D988D8B7D8A7D8B3D98AD8A9-D988D8A7D984D8B3D8B9D8AFD98AD8A9_a3074.html [dostęp 18.08.2016].

en-Nâçiri Ja’far et Mhammed en-Nâçiri, Biographie de l’auteur du Kitâb el-istiqçâ, le cheikh Ahmed Ben Khâled en-Nâçiri el-Selâoui, „Archives Marocaines” 1923, t. XXX.

Nağāt al-Marīnī, Abū ‛Abd Allāh Muḥammad Ibn Sa‛īd as-Salāwī wa-sifāratuhu ilā Faransā [‘Abū ‛Abd Allāh Muḥammad Ibn Sa‛īd as-Salāwī i jego poselstwo do Francji’], „Da‛wat al-Ḥaqq” 1996, nr 319, http://www.habous.gov.ma/da- ouat-alhaq/item/8024 [dostęp 9.12.2016].

Namāḏiğ min al-maṣādir ar-ra’īsiyya li-tārīẖ ad-dawla al-‛alawiyya, http://www. startimes.com/?t=15997315 [dostęp 18.08.2016].

An-Nāṣiri Aḥmad Ibn Ğa’ far, Al-’Allāma al-mu’arriẖ Abū al-’Abbās Aḥmad Ibn H̠ālid an-Nāṣirī [‘Uczony historyk Aḥmad Ibn H̠ ālid an-Nāṣirī], http://www. alislah.ma/2009-10-07-11-58-22/item/17024.html [dostęp 13.08.2012].

An-Nāṣirī Aḥmad Ibn Ğa’ far, Tarğamat al-mu’allif [‘Biogram autora’], [w:] Ğa’far an-Nāṣirī, Al-Muḥīṭ bi-al-muhimm min aẖbār ṣaḥrā’ al-Maġrib wa-Šinqīṭ.

An-Nāṣirī Ğa’far, Al-Muḥīṭ bi-al-muhimm min aẖbār ṣaḥrā’ al-Maġrib wa-Šinqīṭ [‘Ocean tego, co ważne spośród wiadomości o pustyni Maroka i Šinqītu’], Al-Markaz aṯ-Taqāfī al-’Arabī, Ad-Dār al-Bayḍā’ 2015.

An-Nāṣirī Ğa‛far, Salā wa-Ribāṭ al-Fatḥ. Isṭūluhā wa-qarṣanatuta al-ğihādiyya [‘Sala i Rabat. Ich flota i korsarstwo dżihadowe’], Akādimiyyat al-Mamlaka al-Maġribiyya, Ar-Ribāṭ 2006.

An-Nāṣirī Ğa‛far, Tarğamat šayẖinā al-’allāma al-muḥaddiṭ Abī Šu’ayb ad-Dukkālī [‘Biografia naszego šayẖa, ‘allāmy i znawcy tradycji Abū Šu’ayba ad-Dukkālego’], Markaz at-Turāṯ aṯ-Ṯaqāfī al-Maġribī, Ad-Dār al-Bayḍā’, Dār Ibn Ḥazm, Bayrūt 2005.

An-Nāṣirī Ğa’ far, Maḥammad an-Nāṣirī, Tarğamat al-mu’allif [‘Biogram autora’], [w:] Aḥmad Ibn H̠ ālid an-Nāṣirī, Kitāb al-Istiqṣā, t. I, Dār al-Kitāb, Ad-Dār al-Bayḍā’ 1954.

An-Nāṣirī Ğa’ far, Maḥammad an-Nāṣirī, Tarğamat al-mu’allif [‘Biogram autora’], [w:] Aḥmad Ibn H̠ ālid an-Nāṣirī, Kitāb al-Istiqṣā, t. I, Dār al-Kitāb, Ad-Dār alBayḍā’ 1997.

An-Nāṣirī Ğa’ far, Maḥammad an-Nāṣirī, Tarğamat al-mu’allif [‘Biogram autora’], [w:] Aḥmad Ibn H̠ ālid an-Nāṣirī, Kitāb al-Istiqṣā, Manšūrāt Wizārat aṯ-Ṯaqāfa wa-al-Ittiṣāl, t. I, Ar-Ribāṭ 2001.

An-Nāṣirī Ğa‛far, Muṣṭafā Būša‛wā’, At-Ta‛rīf bi-Banī Sa‛īd as-salāwiyyīn wanabḏat ‛an waṯā’iqihim [‘Wiadomości o Banū Sa’ īd z Sali i nieco ich dokumentów’], Manšūrāt Al-Maktaba aṣ-Ṣabīḥiyya, Salā 1991.

Al-Nāṣiriyya, [w:] EICD.

Obituary. Sir John Drummond Hay, „The Times”, Nov 29, 1893, https://en.wikisource.org/wiki/The_Times/1893/Obituary/John_Hay_Drummond_Hay [dostęp 16.08.2016].

Oesterreicher-Mollwo Marianne, Leksykon symboli, Wydawnictwo ROK Corporation SA, Warszawa 1992.

Ӧhrnberg Kai, Rifā‛a Bey al-Ṭahṭāwī, [w:] EICD.

Pachniak Katarzyna, Filozofia polityki muzułmańskiej na podstawie dzieł Abū Ḥāmida al-Gazālego, Dialog, Warszawa 2001.

Park Thomas, Aomar Boum, Historical Dictionary of Morocco, The Scarecrow Press, Lanham, Maryland–Toronto–Oxford 2005.

Pellat Charles, Al-Aḥnaf B. Kays, [w:] EICD.

Pellat Charles, Al-Kalā‛ī, [w:] EICD.

Pennel C. Richard, Morocco from Empire to Independence, Oneworld, Oxford 2003.

Pennel C. Richard, Morocco since 1830. A History, New York University Press, New York 2000.

Pensées orientale et occidentale: influences et complémentarité, red. K. Dybeł, A. Klimkiewicz, M. Świda, Księgarnia Akademicka, Cracovie 2012.

Pérez Jesús M., La Guerra de África en Pedro Antonio de Alarcón, [w:] Anuario de los cursos 2000–2008, red. C.A. Segura, J.A. Carballar Jurado, A. Castro Díaz, Asociación Andaluza de Profesores de Español Elio Antonio De Nebrija, Sevilla 2008.

Peyronnet R., Histoire du Tadla des origines à 1910, „Bulletin de la Société de Géographie d’Alger et de l’Afrique du Nord” 1919, nr 24.

Piwiński Ryszard, Mitologia Arabów, WAiF, Warszawa 1989.

Qabā’il Ġiyāṯa [‘Plemiona Ġiyāṯa’], http://tribus-maroc.blogspot.com/2009/10/blog-post_1668.html [dostęp 22.06.2016].

Qabā’il Ayt ‘Atāb [‘Plemiona Ayt A’tāb’], http://tribus-maroc.blogspot.com/2008/11/blog-post_9514.html [dostęp 25.04.2016].

Qabā’il Qal‛iyya [‘Plemiona Qal’iyya’], http://tribus-maroc.blogspot.com/2009/10/ blog-post_8049.html [dostęp 26.04.2016].

Qabā’il Tādilā [‘Plemiona Tādili’], http://tribus-maroc.blogspot.com/2008/09/blogpost_6646.html [dostęp 25.04.2016].

Qabā’il Za‛īr [‘Plemiona Za’īr’], http://tribus-maroc.blogspot.com/2008/09/blog-post_7355.html [dostęp 15.06.2016].

Qabīlat Al-Aẖmās [‘Plemię Aẖmās’], http://tribus-maroc.blogspot.com/2011/10/ blog-post_1857.html [dostęp 14.02.2016].

Qabīlat Al-A‛šāš [‘Plemię A’ šāš’], http://tribus-maroc.blogspot.com/2010/11/blog-post_9767.html [dostęp 25.04.2016].

Qabīlat Al-‛Awnāt [‘Plemię Al-’Awnāt’], http://tribus-maroc.blogspot.com/2010/ 11/blog-post_3789.html [dostęp 16.07.2016].

Qabīlat Anğara [‘Plemię Anğara’], http://tribus-maroc.blogspot.com/2009/10/ blog-post_6042.html [dostęp 2.08.2018].

Qabīlat As-Sarāġina [‘Plemię As-Sarāġina’], http://tribus-maroc.blogspot.com/ 2009/10/tribus-du-maroc_7611.html [dostęp 15.06.2016].

Qabīlat Aš-Šarārida [‘Plemię Aš-Šarārida’], http://tribus-maroc.blogspot.com/ 2009/09/tableau_30.html [dostęp 6.07.2016].

Qabīlat Awlād Ğāmi’ [‘Plemię Awlād Ğāmi’], http://tribus-maroc.blogspot.com/2010/10/blog-post_4330.html [dostęp 3.06.2016].

Qabīlat Awlād Aḥmar [‘Plemię Aḥmar’], http://tribus-maroc.blogspot.com/2009/10/blog-post.html [dostęp 16.02.2016].

Qabīlat Awlād Nāṣir – Daẖīsa [‘Plemię Awlād Nāṣir – Daẖīsa’], http://tribus-maroc.blogspot.com/2010/10/blog-post_1869.html [dostęp 19.06.2016].

Qabīlat Ayt Ḥadīdū [‘Plemię Ayt Ḥadīdū’], http://tribus-maroc.blogspot.com/ 2009/10/tribus-du-maroc_28.html [dostęp 2.07.2017].

Qabīlat Āyt ‘Ayyāš [‘Plemię Āyt ‘Ayyāš’], http://tribus-maroc.blogspot.com/ 2009/10/tribus-du-maroc_3953.html [dostęp 8.04.2017].

Qabīlat Ayt Izdak [‘Plemię Ayt Izdak’], http://tribus-maroc.blogspot.com/2010/ 11/blog-post_3992.html [dostęp 3.07.2017].

Qabīlat Ayt Mirġād [‘Plemię Ayt Mirġād’], http://tribus-maroc.blogspot.com/ 2009/10/blog-post_1116.html [dostęp 2.07.2017].

Qabīlat Ayt Saẖmān [‘Plemię Ayt Saẖmān’], http://tribus-maroc.blogspot.com/ 2011/09/blog-post_4652.html [dostęp 2.07.2017].

Qabīlat Ayt Zadyak, Qabīlat Ayt Izdak [‘Plemię Ayt Yazdak’], http://tribus-maroc. blogspot.com/2010/11/blog-post_3992.html [dostęp 15.08.2016].

Qabīlat Banī Karfaṭ [‘Plemię Banū Karfaṭ’], http://tribus-maroc.blogspot.com/ 2009/10/blog-post_235.html [dostęp 14.02.2016].

Qabīlat Banī Mukaylid [‘Plemię Banī Mukaylid’], http://tribus-maroc.blogspot. com/2011/09/blog-post_27.html [dostęp 3.06.2016].

Qabīlat Banī Yadīr [‘Plemię Banū Yadīr’], http://tribus-maroc.blogspot.com/2011/10/blog-post_3075.html [dostęp 14.02.2016].

Qabīlat Kabdāna [‘Plemię Kabdāna’], http://tribus-maroc.blogspot.com/2009/10/ blog-post_5315.html [dostęp 26.04.2016].

Qabīlat Masfīwa [‘Plemię Masfīwa’], http://tribus-maroc.blog-post.com/2009/10/ blog-post_06.html [dostęp 20.07.2016].

Qabīlat Sifyān [‘Plemię Sifyān’], http://tribus-maroc.blogspot.com/2009/10/blog-post_863.html [dostęp 10.06.2016].

Qabīlat Zamrān [‘Plemię Zamrān’], http://tribus-maroc.blogspot.com/2009/10/ blog-post_26.html [dostęp 11.03.2017].

Rā’id as-salafiyya fī al-Maġrib: Al-Mawlā Sulaymān, „Da‛wat al-Gaqq”, nr 1217– 1218, http://habous.gov.ma/daouat-alhaq/item/3171 [dostęp 17.01.2016].

Renaud Henri-Paul-Joseph, Recherches historiques sur les epidémies du Maroc – La Peste de 1799 après des documents inédits, „Hespéris-Tamuda” 1921, t. 1.

Renaud Henri-Paul-Joseph, Un nouveau document marocain sur la peste de 1799, „Hespéris-Tamuda” 1925, t. 5.

Ribāṭ al-Fatḥ [‘Rabat’], „Da‛wat al-Gaqq”, http://www.habous.gov.ma/daouat-alh- aq/item/1728 [dostęp 10.02.2016].

Robert Ricard, Contribution à l’étude du mouvement africaniste en Espagne de 1860 à 1912, „Bulletin Hispanique” 1946, t. 48, nr 3.

Robson J., Abū Dharr, [w:] EICD.

Roded Ruth, Umm Salama Hind, [w:] EICD.

Rodriguez Manuel Fernandez, España y Marruecos en los primeros años de la Restauracion (1875–1894), Consejo Superior de Investigaciones Científicas. Centro de Estudios Históricos, Madrid 1985.

Rosenthal Frantz, Dawla, [w:] EICD.

Rosenthal Frantz, Ibn Gadjar al-‛Asḳalānī, [w:] EICD.

Rosenthal Frantz, The Muslim Concept of Freedom prior to the Ninetheenth Century, Brill, Leyden 1960.

The Rotschild Archive, https://family.rothschildarchive.org/people/35-lionel-nathan-de-rothschild-1808-1879 [dostęp 6.12.2016].

Rozet H., Bataille d’Isly (14 Août 1844), Henri-Charles Lavauzelle, Paris 1895.

Rüsen Jörn, Szkic syntezy, [w:] Myślenie historyczne, cz. I: Jörn Rüsen. Nadawanie historycznego sensu, red. R. Traba, H. Thünemann, tłum. R. Żytyniec, Wydawnictwo Nauka i Innowacje, Poznań 2015.

Aš-Šābbī Muṣġafā, An-Nuẖba al-maẖzaniyya fī Maġrib al-qarn at-tāsi‛ ‛ašar [‘Elita maẖzanu w Maroku w XIX w.’], Ğāmi‛at Muḥammad al-Hāmis, Ar-Ribāṭ 1995.

Sa‛īdūnī Nāṣir ad-Dīn, ‛Aṣr al-amīr ‛Abd al-Qādir [‘Epoka emira ‘Abd al-Qādira’], Mu’assasat Ğā’izat ‛Abd al-‛Azīz Su‛ūd al-Bābiṭīn, Al-Qāhira 2001.

Salmi Ahmad, Mawlidiyya, [w:] EICD.

Aš-Šarqāwī Muḥammad, Šaḍarāt min tārīẖ Abū al-Ğa’d wa-zāwiyatihi aš-šarqāwiyya [‘Okruchy z historii Abū al-Ğa’du i jego zāwiyi šarqāwijskiej’], http:// www.hespress.com/opinions/71004.html [dostęp 9.06.2017].

Scheindlin P., Al-Mu’ tamid Ibn ‘Abbād, [w:] EICD.

Schrötter Friedrich v., Wörterbuch der Münzkunde, De Gruyter, Berlin–Leipzig 1930.

Sebaï Nadia, Mustapha Saheb Ettabaa: un haut dignitaire beylical dans la Tunisie du XIXe siècle, Cartaginoiseries, Carthage 2007.

Sebti Abdelahad: Chroniques de la contestation citadine: Fès et la révolte des tanneurs 1873–1874), „Hesperis-Tamuda” 1991, t. 2.

Segonzac Marquis de, Au Cœur de l’Atlas. Mission au Maroc 1904–1905, Larose, Paris 1910.

Sellheim Rudolf, Al-Khaṭīb al-Baghdādī, [w:] EICD.

Sezgin Fuat, Geschichte des arabischen Schrifttums, t. I Brill, Leiden 1967, t. II, Brill, Leiden 1975.

Shahṣd Irfan, Zarḳā’ al-Yamāma, [w:] EICD. Shinar P., Sab’atu Ridjāl, [w:] EICD.

Shinar P., Salafiyya. 1. In North Africa. c) Morocco, [w:] EICD.

Sīmū Bahīğa, Al-Iṣlāḥāt al-‛askariyya bi-al-Maġrib 1844–1912 [‘Reformy wojskowe w Maroku 1844–1912’], Al-Maṭba‛a al-Malakiyya, Ar-Ribāṭ 2000.

Smurzyński Marek, Ognista mądrość Sohrawardiego, „Znak” 1988, nr 1.

Sorman Guy, Dzieci Rifa’y. Muzułmanie i nowoczesność, tłum. W. Nowicki, Prószyński i S-ka, Warszawa 2007.

Sourdel Janine i Dominique, Cywilizacja islamu, tłum. M. Skuratowicz, W. Dembski, PIW, Warszawa 1980.

Stewart F.H., ‘Urf, [w:] EICD.

Stępniewska-Holzer Barbara, Muhammad Ali. Narodziny nowoczesnego państwa egipskiego, Ossolineum, Wrocław 1978.

Stierlin Henri, Islam. Od Bagdadu do Kordoby. Wczesne budowle od 7 do 13 stulecia, tłum. E. Sławikowska, D. Hattowska, Muza SA, Warszawa 1997.

Šubbar Ğawād, Adab aṭ-ṭaff aw šu‛arā’ Al-Ḥusayn ‛Alayhi as-salām [‘Literatura granicy czyli poeci Al-Ḥusayna, Jemu pokój’], Dār al-Murtaḍā, t. VI, Bayrūt 1988.

Aṣ-Ṣūlabī Ḥamīd, Naariyyat at-taḥdīṭ fī al-fikr al-maġribī 1844–1944) [‘Teoria odnowy w myśli marokańskiej 1844–1944)’], Dār al-Madār al-Islāmī, Bayrūt 2010.

Suter Karl, Die Foggara des Touat, „Vierteljahrsschrift der Naturforschenden Gesellschaft in Zürich” 1952, 3.

As-Suwaysī ‛Abd Allāh, Tārīẖ Ribāṭ al-Fatḥ [‘Historia Rabatu’], Maṭbū‛āt Dar alMaġrib li-aṭ-Ṭibā‛a wa-an-Našr wa-at-Tawzī‛, Ar-Ribāṭ 1979.

Szymański Edward, Les tribus de „guich” et le makhzen sous le règne de Sidi Mohammed ben Abd Allah, „Revue de l’Occident musulman et de la Méditerranée” 1970, t. 8.

Takna, Waḥdad ‘ilm wa-’umrān [‘Jedność nauki i kultury’], http://saharaomran. ma/Qabael/D8AAD983D986D8A9.html [dostęp 11.04.2017].

Tamgrūt, [w:] EICD.

Tarfaya. Town without Neighbours, http://lexicorient.com/morocco/tarfaya.htm [dostęp 29.04.2017].

Tārīẖal-ḥukkāmwa-al-salālātal-ḥākima [‘Historiawładcówirodzinpanujących’], http://www.hukam.net/family.php?twn=1443485 [dostęp 13.02.2016].

Tāwšīẖt Laḥsan, At-Taṭawwurāt at-tārīẖiyya li-mā ba‛d Siğilmāsa 7 [‘Wydarzenia historyczne po Siğilmāsie 7’], http://www.mithaqarrabita.ma/-اﻟﺘﺎرﯾﺨﯿﺔ-اﻟﺘﻄﻮرات ﺳﺠﻠﻤﺎﺳﺔ-ﺑﻌﺪ-ﻟﻤﺎ [dostęp 12.06.2016].

At-Tāzī ‛Abd al-Hādī, At-Tārīẖ ad-diblūmāsī li-al-Maġrib min aqdam al-‛uṣūr ilā al-yawm [‘Historia dyplomatyczna Maroka od czasów najdawniejszych do dziś’], [b.m.w.] 1989.

Terem Etty, al-Mahdῑ al-Wazzānī d. 1342/1923), [w:] Islamic Legal Thought. A Compendium of Muslim Jurists, red. O. Arabi, D.S. Powers, S.A. Spectorsky, Brill, Leiden 2013.

Terrasse Henri, ‘Alawīs, [w:] EICD.

Terrasse Henri, History of Morocco, Éditions Atlantides, Casablanca 1952.

Tezaurus terminologii translatorycznej, red. J. Łukszyn, PWN, Warszawa 1993.

Tourneau Roger Le, Darāwa, [w:] EICD.

Tourneau Roger Le, Fundu, [w:] EICD.

Trimingham John Spencer, The Sufi Orders in Islam, Clarendon Press, Oxford 1971.

Troin J.F., Wadjda, [w:] EICD.

Tuñón de Lara Manuel, Julio Valdeón Baruque, Antonio Domínguez Ortiz, Historia Hiszpanii, Universitas, Kraków 2012.

Ṯurayyā Barrāda, Al-Ğayš al-maġribī wa-taṭawwuruh fī al-qarn at-tāsi‛ ‛ašar [‘Wojsko marokańskie i jego rozwój w wieku XIX’], Kulliyyat al-Ādāb wa-al‛Ulūm al-Insāniyya, Ar-Ribāṭ 1997.

Une description geographique du Maroc d’Az-Zyâny, tłum. E. Coufourier, „Archives Marocaines” 1905, t. VI.

Urquidi Joan Serrallonga, La guerra de África (1859–1860). Una revisión, „Ayer” 1998, nr 29.

Al-’Urwī ‘Abd Allāh, Mafhūm at-tārīẖ. Al-Alfa wa-al-maḏāhib [‘Rozumienie historii. Terminy i metody’], Al-Markaz aṯ-Ṯaqāfī al-’Arabī, Ad-Dār al-Bayḍā’ 2005.

Al-’Urwī ‘Abd Allāh, Muğmal tārīẖ Al-Maġrib [‘Historia Maroka’], Al-Markaz aṯ-Ṯaqāfī al-’Arabī, Ad-Dār al-Bayḍā’ 1996.

Al-’Urwī ‘Abd Allāh, Al-Uṣūl al-iğtimā’iyya wa-aṯ-ṯaqāfiyya li-al-waṭāniyya al-maġribiyya 1830–1912 [‘Podstawy społeczne i kulturowe nacjonalizmu marokańskiego’], Al-Markaz aṯ-Ṯaqāfī al-’Arabī, Ad-Dār al-Bayḍā’–Bayrūt 2016, przekład Les Origines sociales et culturelles du nationalisme marocain 1830– 1912), Maspero, Paris 1977).

Uṣūl qabīlat Mahāya ḥasab riwāyāt al-ağdād [‘Pochodzenie plemienia Mahāya według przekazów przodków’], http://www.oujdacity.net/national-article-85272-ar/D8A7D8B5D988D984-D982D8A8D98AD984D8A9D8A7D984D985D987D8A7D98AD8A9-D8ADD8B3D8A8-D8B1D988D8A7D98AD8A7D8AA-D8A7D984D8A7D8ACD8AFD8A7D8AF.html [dostęp 8.04.2016].

Vaglieri Laura Veccia, ‛Aḳīl B. Abī Ṭālib, [w:] EICD. Vaglieri Laura Veccia, Khaybar, [w:] EICD.

Valero Arturo Cayal, La participación de los tercios vascongados en la guerra de África 1859–1860), „Revista de Historia Militar” 2012, nr 112.

Velasco Rocío, Objetivos y limitaciones de la política exterior española en Marruecos: la batalla de Tetuán 1859–1860), „Revista Historia Autónoma” 2013, nr 2.

Vidal Laurent, Mazagan. Miasto które przepłynęło Atlantyk, tłum. M.M. Berger, PIW, Warszawa 2008.

Villes et tribus du Maroc. Volume premier Casablanca et les Châouïa, Ernest Leroux, Paris 1915.

Vimercati Sanseverino Ruggero, Penser la voie muḥammadienne: Le renouveau soufi à Eès au XIIIe/XIXe siècle, „Studia Islamica” 2016, t. III, nr 1.

Vittorini Valerio, Littérature de voyage et réalité: le cas de Marocco, de E. de Amicis, http://revel.unice.fr/symposia/actel/index.html?id=335 [dostęp 23.11.2017].

Wād Zamm, Tribus du Maroc, http://tribus-maroc.blogspot.com/2008/11/blog-post_4676.html [dostęp 16.12.2016].

Watt William Montgomery, Kurayza, Banū, [w:] EICD.

Watt William Montgomery, ‘Abd al-Raḥmān B. ‘Awf, [w:] EICD.

Watt William Montgomery, Sa’d B. Mu’ ādh, [w:] EICD.

Wensinck Arent J., James Ronson, Anas B. Mālik, [w:] EICD.

Wright Zahary, On the Path of the Prophet: Shaykh Ahmad Tijani and the Tariqa Muhammadiyya, African American Islamic Institute, Atlanta 2005.

Wrzosek Wojciech, O myśleniu historycznym, Epigram, Bydgoszcz 2009.

Wrzosek Wojciech, O trzech rodzajach stronniczości historii, [w:] Pamięć i polityka historyczna, red. S.M. Nowinowski, J. Pomorski, R. Stobiecki, IPN, Łódź 2008.

Yüksel Sedat, Koca Ragıp Paşa’nın Sanatında ve Yaşantısında Haşmet’in ve Fitnat’in Yerleri, „Türkoloji Dergisi, Ankara Üniversitesi” 1977, Cilt 7, Sayı 1.

Yver G., Mu‛askar, [w:] EICD.

Zarrouk Mourad, Arabismo, traducción y colonialismo: el caso de Marruecos. 2.1. Africanismo y arabismo en España: La symbiosis en el contexto de la Guerra de Tetuán, „Awrāq” 2001–2005, t. XXII.

Завадовский Ю.Н., Марокканская литература, [w:] Краткая литературная энциклопедия, http://feb-web.ru/feb/kle/kle-abc/ke4/ke4-6481.htm?cmd=2&istext=1 [dostęp 7.10.2012].

Zdanowski Jerzy, Arabia Saudyjska, Wyd. Naukowe ASKON, Warszawa 2004.

Zdanowski Jerzy, Emiraty wahhabickie. Z dziejów Arabii w latach 1745–1932, Semper, Warszawa 1993.

Zdanowski Jerzy, Znaczenie kategorii ‘asabiyya. Uwagi do polemiki wokół teorii władzy Ibn Chalduna, [w:] Z Mekki do Poznania, Katedra Orientalistyki i Bałtologii. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1998.

Az-Ziriklī H̠ ayr ad-Dīn, Al-A’ lām [‘Nazwiska’], Dār al-’Ilm li-al-Malāyīn, Bayrūt 1980–.

Ziyārat Al-Mawlā Al-Ḥasan al-awwal li-Tiṭwān. Faṣlat min kitāb „Tārīẖ Tiṭwān” li-al-ustāḍ Muḥammad Dāwud [‘Wizyta Mawlāy Al-Ḥasana I w Tetuanie. Rozdział z książki Historia Tetuanu prof. Muḥammada Dāwuda’], opr. Ḥ. Muḥammad Dāwud, Manšūrāt Ğam’ iyyat Tiṭṭāwin Asmīr, Tiṭwān 1997.

Az-Zubayr Daḥḥān, Qism ad-dirāsa [‘Część badawcza’], [w:] A. an-Nāṣirī, Ta’ẓīm al-minna bi-nuṣrat as-sunna, Dār al-Amān, Ar-Ribāġ, Dār Ibn Hazm, Bayrūt 2012.