-
940
-
702
-
693
-
673
-
631
Pliki do pobrania
Można śmiało zaryzykować tezę, że w Polsce dramat i teatr szwajcarski to teren nieznany, że jego przedstawiciele rzadko kiedy kojarzą się polskiemu odbiorcy z kulturą szwajcarską i są identyfikowani przede wszystkim poprzez język – jako twórcy niemieckojęzyczni. W konsekwencji postrzeganie dramatu i teatru szwajcarskiego jest niezwykle ograniczone i sprowadza się do utrwalania kanonu, tak jakby szwajcarski teatr spoczywał tylko na barkach Friedricha Dürrenmatta i Maxa Frischa.
Publikacja, którą oddajemy do rąk Czytelników, wyrasta z potrzeby przybliżenia spektrum szwajcarskich twórców znanych w teatrze polskim i europejskim słabo lub w ogóle nieobecnych. Refleksja nad specyfiką dramatu i teatru szwajcarskiego jest także próbą przedstawienia nie zawsze ortodoksyjnej recepcji szwajcarskich autorów w Europie, pewnych aspektów organizacji systemu teatralnego w Szwajcarii i wreszcie ma prowadzić do nowego odczytania literackiej tradycji, z którą mierzy się nowa dramaturgia.
Ze Wstępu
„Tom pomyślany został jako przegląd najważniejszych i najciekawszych zjawisk dramatyczno-teatralnych w obszarze niemieckojęzycznej Szwajcarii, co jest jego zaletą. Wydaje się bardzo potrzebny, gdyż nasza wiedza o dramacie i teatrze Szwajcarii nie jest olśniewająca. Jeśli nie mogę stwierdzić, że jest bliska zeru, to ze względu na sporo polskich wydań dzieł dwóch twórców, Maxa Frischa i Friedricha Dürrenmatta, którzy przez lata byli również częstymi gośćmi na naszych scenach. Sytuacja dramatu i teatru jednak się zmieniła i zbiór prezentujący teatr szwajcarski może być bardzo przydatny, bowiem prezentuje utwory podejmujące istotną problematykę nowego czasu. Czyni to przy tym w sposób bardzo kompetentny – z jednej strony świadomy różnych zjawisk w literaturze i teatrze oraz zmian w dyscyplinach nimi się zajmujących, z drugiej wprowadza je w konteksty tak historyczne, jak współczesne, znamienne zarówno dla lokalnych szwajcarskich wspólnot, jak i dla tej szerszej, europejskiej, więc także naszej.
Z recenzji
prof. dr hab. Dobrochny Ratajczakowej
Karolina Sidowska – dr, absolwentka germanistyki i polonistyki, od 2011 zatrudniona w Instytucie Filologii Germańskiej (do 2016: Katedra Literatury i Kultury Niemiec, Austrii i Szwajcarii) Uniwersytetu Łódzkiego, stypendystka programów ERASMUS i DAAD (studia na Eberhard-Karls-Universität w Tybindze). Autorka książki Reprezentacje emocji w liryce ekspresjonistycznej. Analiza kognitywistyczna (2012) oraz kilkunastu artykułów w języku polskim i niemieckim (m.in. w „Zagadnieniach Rodzajów Literackich”, „Frazie”). Współredaktorka tomów: Polnisch-deutsche Duette. Interkulturelle Begegnungen in Literatur, Film, Journalismus (1990–2012), 2013 oraz Literatur, Utopie und Lebenskunst, 2014. Tłumaczka z języka niemieckiego (Diane Broeckhoven Jeden dzień z panem Julesem, 2008). Zainteresowania: kognitywizm w badaniach literackich, teoria afektu i emotion studies, niemiecka i polska literatura modernistyczna.
Monika Wąsik – dr, teatrolożka, kulturoznawczyni, od 2012 r. zatrudniona w Instytucie Kultury Współczesnej Uniwersytetu Łódzkiego. Autorka książki Futro z czcigodnej padliny. Volksstuck od Nestroya do Fassbindera (2016) oraz licznych artykułów w monografiach i czasopismach (m.in. „Dialog”, „Didaskalia”, „Teatr”, „Pamiętnik Teatralny”). Współredaktorka tomu Spektakl jako wydarzenie i doświadczenie, Aktor (2016), recenzentka teatralna. Stypendystka programów Erasmus, DAAD i OeAD na Wolnym Uniwersytecie w Berlinie, Uniwersytecie Ludwika I Maksymiliana w Monachium i Uniwersytecie Wiedeńskim. Laureatka Nagrody Naukowej Fundacji Uniwersytetu Łódzkiego.
Carola Hilmes – prof. dr hab., wykłada na Uniwersytecie Johanna Wolfganga Goethego we Frankfurcie nad Menem, absolwentka germanistyki, nauk politycznych i filozofii we Fryburgu Bryzgowijskim, Edynburgu, Frankfurcie nad Menem i Paryżu. Pracowała jako wykładowca germanistyki i komparatystyki na uniwersytetach we Frankfurcie nad Menem i w Giessen oraz współpracowała z Hessische Rundfunk. Jako profesor gościnny wykładała w Essen, Innsbrucku, Łodzi, Vechta, Bayreuth, New Delhi, Monachium. Od 2012 roku zatrudniona jako visiting professor w German Department der University of Malta oraz na stanowisku docenta na Uniwersytecie Johanna Wolfganga Goethego we Frankfurcie nad Menem. Zaiteresowania badawcze: gender studies, teoria i historia autobiografii, literatura podróżnicza, imagologia i recepcja mitów, poetologia, intermedialność, europejskie ruchy awangardowe, niemieckojęzyczna literatura współczesna.
Isabel Hernández – prof. dr hab., zatrudniona na Uniwersytecie Complutense w Madrycie. W 1994 roku obroniła pracę doktorską na temat pojęcia ojczyzny w literaturze niemieckojęzycznej na przykładzie twórczości szwajcarskiego pisarza Gerolda Spätha. Ma na koncie liczne pobyty naukowe i dydaktyczne na uczelniach europejskich i amerykańskich. Autorka wielu publikacji naukowych w czasopismach i monografiach, a także przekładów i krytycznych wydań Goethego, Schillera, Kleista, Hoffmanna, Heinego, Gotthelfa, Kellera, Meyera, Kafki, Bichsela, Frischa i innych. Jest redaktorką czasopisma „Ibero-amerikanisches Jahrbuch für Germanistik”. Obecnie kieruje Instytutem Badawczym Translatoryki na Uniwersytecie Complutense. Zainteresowania badawcze: niemieckojęzyczna literatura szwajcarska, realizm, literatura współczesna, gatunki prozatorskie, komparatystyka.
Mario Saalbach – profesor zwyczajny, studiował hispanistykę, germanistykę, anglistykę i literaturę porównawczą na uniwersytetach w Bonn, Salamance i Bremie. Obronił doktorat poświęcony teatrowi hiszpańskiemu za czasów dyktatury gen. Franco. Od 1985 roku jest zatrudniony na Uniwersytecie Kraju Basków przy tworzeniu oddziału germanistycznego. W 1995 roku uzyskał tytuł profesora zwyczajnego w zakresie języka i literatury niemieckiej. Zainteresowania naukowe: niemieckojęzyczna literatura współczesna, literackie obrachunki z przeszłością narodowosocjalistyczną, badanie recepcji. Wybrane publikacje z ostatnich lat: Leiden an der Vergangenheit. Literarische Perspektiven der Auseinandersetzung mit Nationalsozialismus und Holocaust (2013), Verlorene Heimat und Fiktion: Zwischen historischer Verarbeitung und Trivialisierung (2015), Heimat und Fremde in Christoph Heins Roman >Landnahme< (2015).
Marta Famula – PhD, absolwentka germanistyki, historii i historii sztuki na uniwersytetach w Augsburgu i Bolonii. W 2012 roku uzyskała tytuł doktora, broniąc dysertację Fiktion und Erkenntnis. Durrenmatts Asthetik des „ethischen Trotzdem”. W latach 2007–2015 zatrudniona jako pracownik naukowy na Uniwersytecie Ottona i Fryderyka w Bambergu. Od września 2015 roku zatrudniona na Uniwersytecie w Paderbornie. Autorka książki Das Denken vom Ich. Die Idee des Individuums als Grose in Literatur, Philosophie und Theologie (2014). Obecnie pracuje nad habilitacją Dimensionen der Unverfugbarkeit von Individualitat. Das literarische Ich an der Schwelle zur Moderne zwischen Wissen, Ethik und Narration. Zainteresowania badawcze: teoria dramatu, indywidualizm w teoriach estetycznych XVIII wieku, teorie narracji w XIX wieku.
Joanna Jabłkowska – profesor zwyczajny, Instytut Filologii Germańskiej Uniwersytetu Łódzkiego. Zainteresowania badawcze: m.in. współczesna literatura niemieckojęzyczna, literatura i polityka, utopia i antyutopia w literaturze. Wybór publikacji z ostatnich lat: Gedachtnis und Gemutlichkeit. Zur kritischen ‚Aufarbeitung‘ der Vergangenheit in der osterreichischen Literatur, „TEXT + KRITIK” 2015, Sonderband, IX; razem z K. Kupczyńską, S. Müller (red.), Literatur, Sprache, Institution, Wien 2016; Distanziertes Engagement. Das Konzept der Tragodie in Heiner Mullers Schaffen, [w:] C. Gansel, W. Nell (red.), Vom kritischen Intellektuellen zum Medienprominenz?, Bielefeld 2016; Sprachsatire, Pazifismus und Ohnmacht. Karl Kraus und der Erste Weltkrieg, [w:] H. R. Brittnacher, I. von der Lühe (red.), Kriegstaumel und Pazifismus. Frankfurt am Main 2016; >Diese Unruhe ist es, die in den gegluckten Reisebuchern tickt.< Alfred Anderschs Italienbild, [w:] N. Ächtler (red.), Alfred Andersch. Engagierte Autorschaft im Literatursystem der Bundesrepublik. Stuttgart 2016; Moglichkeiten und Aporien des Engagements, [w:] A. Bartl, M. Famula (red.), Vom Eigenwert der Literatur, Würzburg 2017.
Anna Gręda-Kowalewska – absolwentka anglistyki i germanistyki, doktorantka Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Wrocławskiego w Zakładzie Dydaktyki Literatury, stypendystka programu Erasmus na Uniwersytecie Karola Franciszka w Grazu. W swojej pracy badawczej skupia się na współczesnym dramacie austriackim, adaptacji i teatrze postdramatycznym. W serii „Scientiarum Primitiae” ukazała się jej praca magisterska Theatricality and Mythologization. Film Adaptations of Contemporary British Drama (2015); redaktorka Die Breslauer Geschichten/Wrocławskie opowieści (2016); założycielka i opiekunka studenckiej grupy teatralnej „Dingsbums”.
Barbara Pogonowska – dr, germanistka, literaturoznawca, pracownik Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach; obszary badawcze: współczesna literatura niemieckojęzycznej Szwajcarii, niemieckojęzyczna literatura podróżnicza.
Paulina Kobus – mgr, pracownik naukowy Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy (Katedra Germanistyki), studentka filologii (specjalność germanistyka) na Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy w latach 2012–2015. W roku 2015 obroniła pracę licencjacką Problemy przekładu intersemiotycznego. >Die sexuellen Neurosen unserer Eltern< Lukasa Barfussa na scenie Teatru im. Wilama Horzycy w Toruniu. W 2015 roku odbyła wakacyjne stypendium DAAD (Literacka podróż po nowych Niemczech) na Martin-- Luther-Universität Halle-Wittenberg. W latach 2015–2016 uzyskała stypendium programu Erasmus+ na Ernst-Moritz-Arndt-Universität w Greifswaldzie. W latach 2015–2017 studentka studiów drugiego stopnia (filologia, spec. germanistyka). Od 2016 roku studentka studiów drugiego stopnia (kulturoznawstwo). W roku 2017 obroniła pracę magisterską Koncepcje przestrzeni w dramatach Lukasa Barfussa. Zainteresowania badawcze: współczesne dramaty niemieckojęzyczne, teorie dramatu, przekład intersemiotyczny, teatr.
Ewa Mazurkiewicz – dr, od 1999 roku zatrudniona jako docent w Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. Jest autorką dysertacji poświęconej twórczości Paula Nizona (2001) oraz wielu artykułów naukowych (twórczość F. Dürrenmatta, H. Loetschera, P. Nizona, P. Bichsela, U. Widmera, M. Nadj Abonji, A. Beckera, G. Hauptmanna, A. Scholtisa i in.). Zainteresowania badawcze: niemieckojęzyczna literatura szwajcarska XX wieku, literatura austriacka po roku 1945.
Dorota Sośnicka – dr hab., prof. US, literaturoznawczyni, kierownik Zakładu Literatury i Kultury Krajów Niemieckojęzycznych w Instytucie Filologii Germańskiej Uniwersytetu Szczecińskiego. Absolwentka filologii germańskiej na UAM w Poznaniu, gdzie w 1998 roku doktoryzowała się na podstawie pracy na temat twórczości Gerharda Meiera (Wie handgewobene Teppiche: Die Prosawerke Gerhard Meiers, Bern 1999, wyróżnionej nagrodą MNiSW). Habilitowała się w 2009 roku na Uniwersytecie Łódzkim, przedkładając pracę na temat eksperymentów narracyjnych we współczesnej niemieckojęzycznej prozie szwajcarskiej (Den Rhythmus der Zeit einfangen: Erzahlexperimente in der Deutschschweizer Gegenwartsliteratur, Würzburg 2008). Stypendystka DAAD i fundacji im. Alexandra von Humboldta oraz Szwajcarskiej Fundacji Kulturalnej „Pro Helvetia” i Fundacji Kulturalnej Kantonu Turgowia; członkini polskich i międzynarodowych stowarzyszeń naukowych (m.in. Stowarzyszenie Germanistów Polskich, Internationale Vereinigung für Germanistik, Internationale Alfred-Döblin-Gesellschaft, Gesellschaft für Erforschung der Deutschschweizer Literatur oraz Societas Humboldtiana Polonorum). W jej dorobku znajdują się liczne publikacje na temat teorii narracji oraz współczesnej literatury niemieckojęzycznej, w tym szczególnie literatury szwajcarskiej, m.in. współredakcja tomów Ein neuer Aufbruch? 1991–2011: Die Deutschschweizer Literatur nach der 700-Jahr-Feier (2012, z M. Penderem) oraz Fabulierwelten: Zum (Auto)Biographischen in der Literatur der deutschen Schweiz. Festschrift fur Beatrice Sandberg zum 75. Geburtstag (z I. Hernández, 2017); redaktor naczelna czasopisma „Colloquia Germanica Stetinensia”.
Robert Rduch – dr hab., pracownik naukowy Instytutu Germanistyki na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. Zainteresowania naukowe: literatura i kultura Śląska, ekspresjonizm, polsko-niemieckie kontakty literackie.
Richard McClelland – PhD, absolwent germanistyki i filologii niderlandzkiej na Uniwersytecie w Sheffield (2010: licencjat, 2012: magisterium). W latach 2012–2016 odbył studia doktoranckie w King’s College w Londynie. Jest autorem pracy doktorskiej poświęconej twórczości Milo Raua i Rimini Protokoll. Od września 2015 roku zatrudniony w Lincoln College Oxford, gdzie wykłada najnowszą literaturę niemieckojęzyczną.
Artur Pełka – dr hab., kierownik Zakładu Mediów Niemieckojęzycznych i Kultury Austriackiej UŁ, teatrolog i germanista, Humboldtczyk. Zainteresowania badawcze: dramat niemieckojęzyczny w XX i XXI wieku, recepcja teatru niemieckiego w Polsce, współczesna literatura austriacka (szczególnie twórczość Elfriede Jelinek), cielesność, przemoc i płeć w literaturze. Autor monografii Korper(sub)versionen. Zum Korper-Diskurs in Theatertexten von Elfriede Jelinek und Werner Schwab (Peter Lang 2005) i Das Spektakel der Gewalt – die Gewalt des Spektakels. Angriff und Flucht in deutschsprachigen Theatertexten zwischen 9/11 und Fluchtlingsdrama (transcript 2016).
Lukas Linder – dramatopisarz, autor projektów teatralnych. W latach 2004– 2011 studiował germanistykę i filozofię na uniwersytecie w Bazylei. Jego dramaty grane były w teatrach szwajcarskich i niemieckich, m.in. w Wiedniu, Zurychu, Lipsku, Düsseldorfie, Konstancji, Bonn. Zwycięzca wielu konkursów dramatopisarskich, stypendysta i autor-rezydent w Theater Biel/Solothurn. Jego dramat Człowiek z Oklahomy zdobył w 2015 roku nagrodę im. Kleista oraz nagrodę festiwalu Heidelberger Stückemarkt.
Dariusz Komorowski – dr hab., ukończył germanistykę ze specjalizacją niderlandystyczną na Uniwersytecie Wrocławskim. W latach 1996–1997 uzyskał stypendium federalne rządu szwajcarskiego. W 2000 roku obronił pracę doktorską pod tytułem Bewegungsasthetik in den Romanen von Jurg Laederach. Od 2001 r. adiunkt w Instytucie Filologii Germańskiej Uniwersytetu Wrocławskiego w Zakładzie Kultury Krajów Niemieckojęzycznych i Śląska. W 2016 roku uzyskał habilitację na Uniwersytecie Wrocławskim. Od 2005 roku Kierownik Pracowni Niemieckojęzycznej Literatury Szwajcarskiej przy Instytucie Filologii Germańskiej na Uniwersytecie Wrocławskim, Sciex Fellow na Uniwersytecie w Lozannie (2011/12). Współredaktor tomów: Szwajcaria to nie Szwajcaria. Studia nad tożsamością kulturową narodu (2004), Jenseits von Frisch und Durrenmatt (2009), antologii źródłowej dla studentów Ausgewahlte Quellen im Diskursfeld <Identitaten>. Die Schweiz (2009) oraz autor licznych esejów o literaturze niemiecko-szwajcarskiej. Jego najnowsza monografia to Ein Intellektueller im Narrenhabitus. Carl Albert Looslis Publizistik in der nationalen Identitatsdebatte der Schweiz um 1900 (2014). Od 2017 roku współredaktor internetowego czasopisma naukowego CH-Studien. Zeitschrift zu Literatur und Kultur aus der Schweiz. Zainteresowania naukowe: literatura i kultura Szwajcarii, teoria kultury i dyskursu, felieton i publicystyka prasowa.
Joanna Firaza – dr hab., absolwentka studiów germanistycznych w Augsburgu, Gießen, Sheffield i Łodzi. Od roku 2000 zatrudniona jest w Instytucie Germanistyki (do września 2016 Katedra Literatury i Kultury Niemiec, Austrii i Szwajcarii) Uniwersytetu Łódzkiego. Doktorat na temat dramatu Rainera Wernera Fassbindera obroniła w roku 2000, habilitację uzyskała na podstawie rozprawy Das Humor-Konzept im Dramenwerk Frank Wedekinds (Peter Lang, Frankfurt am Main 2013) w roku 2014. Jej zainteresowania naukowe obejmują: historię literatury XX i XXI wieku, literaturę w szerokim kontekście historyczno-kulturowym, związki literatury z muzyką i sztuką, dramat i teatr XX wieku (George Tabori, Theresia Walser, Thomas Hürlimann), esej i prozę współczesną (Ingeborg Bachmann, Peter Handke, Zoë Jenny, Silvia Bovenschen, Andrzej Stasiuk).
Ján Jambor – PhD, pracownik Instytutu Germanistyki na Uniwersytecie w Preszowie (Słowacja). Autor monografii: Die Rolle des Zufalls bei der Variation der klassischen epischen Kriminalliteratur in den Barlach-Romanen Friedrich Durrenmatts (2007) i zbioru materiałów dydaktycznych: Im Umfeld der Neuen Subjektivitat. Die Erzahlprosa der Bundesrepublik Deutschland der 70er Jahre (2014). Autor wielu artykułów naukowych (poświęconych twórczości Friedricha Glausera, Friedricha Dürrenmatta, Hansjörga Schneidera, Petera Stamma, Melitty Breznik i in.) oraz tłumaczeń (Peter Stamm: Agnes 2006, Ungefahre Landschaft 2010, Blitzeis. Horspiel 2010, Warum wir vor der Stadt wohnen 2014, An einem Tag wie diesem 2015; Hansjörg Schneider: Hunkeler macht Sachen 2012; Hanna Johansens: Ich bin hier blos die Katze 2016). Obecnie pracuje nad rozprawą habilitacyjną na temat: Die autographen Paratexte in Peter Stamms „Agnes”. Titel, Untertitel, Widmung und Motto im Kontext der Intertetualitat und der Architextualitat. Zainteresowania badawcze: niemieckojęzyczna literatura szwajcarska od końca XIX wieku do współczesności, teoria i historia literatury kryminalnej, transtekstualność i intermedialność.
Corinna Hirrle – PhD, absolwentka teatrologii, romanistyki i World Literature w Bernie i Rzymie, autorka pracy magisterskiej na temat współczesnych metod promocji dramatopisarzy w niemieckiej przestrzeni językowej oraz pracy dyplomowej poświęconej sytuacji dramatopisarzy we Włoszech. W ramach studiów odbyła praktykę w Marionettentheater Waaghaus, hospitowała w Konzert Theater Bern (KTB) i pełniła funkcję asystentki pomocniczej w Intytucie Teatrologii na Uniwersytecie w Bernie. W 2015 r. została laureatką stypendium Internationale Schillertheatertage Mannheim. Od dwóch lat pracuje jako lektorka dla Theaterverlag Elgg. Zatrudniona jako druga asystentka dyrektora ds. koncertów i opery w KTB i asystentka reżysera przy przedstawieniu Anne Frank (reż. Jen Whigham). Obecnie odbywa praktykę w Fundacji Pro Helvetia w dziale promocji teatru i literatury. Od jesieni 2016 roku pracuje nad dysertacją poświęconą promocji dramatopisarstwa w Szwajcarii i Włoszech pod kierunkiem prof. Andreasa Kottego. Zainteresowania badawcze: promocja i popularyzacja kultury, języki, kwestie międzynarodowe.
Maria Janus – doktorantka w Katedrze Dramatu i Teatru UŁ, absolwentka kierunku aktorskiego Wydziału Sztuki Lalkarskiej Akademii Teatralnej im. A. Zelwerowicza w Białymstoku (2008–2013) i produkcji teatralnej na Uniwersytecie Łódzkim (Wydział Filologiczny, Katedra Dramatu i Teatru). W latach 2011–2012 odbyła studia w Staatliche Hochschule für Musik und Darstellende Kunst w Stuttgarcie.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Opublikowane: 2 stycznia 2025
Zapraszamy na spotkanie z prof. Wojciechem Woźniakiem – autorem książki „Państwo, które działa. O fińskich politykach publicznych”.
Opublikowane: 16 grudnia 2024
Polecamy nowy tekst blogowy, w którym Kamil Śmiechowski nawiązuje do książki „Społeczny udział w tworzeniu miejskiej polityki klimatycznej. Przykład Łodzi”
Opublikowane: 9 grudnia 2024
Zapraszamy na panel dyskusyjny, poświęcony książkom o twórczości dwóch laureatek Nagrody Literackiej im. Juliana Tuwima – Hanny Krall (2014) i Małgorzaty Szejnert (2019) – “Krall. Tkanie”