Śmiech, humor, satyra

Jarosław Kita; Maria Korybut-Marciniak; Sara Kosno; Marek Przeniosło; Małgorzata Karpińska; Waldemar Chrobak; Romuald Rydz; Piotr Fałat; Paweł Glugla; Daniel Kiper; Anita Napierała; Aleksandra Staniszewska; Marta Milewska; Piotr Hubicki; Karolina Studnicka-Mariańczyk; Jolanta Załęczny; Krzysztof Marchlewicz; Damian Szymczak; Roman Jurkowski; Bartłomiej Gapiński; Kinga Raińska; Kinga Fink; Przemysław Paweł Grzybowski; Yury Snapkouski; Ignacy Karpiński; Przemysław Rozental; Marta Kłak-Ambrożkiewicz

doi:10.18778/8331-412-9

Śmiech, humor, satyra

PRZEJDŹ DO KSIĘGARNI

Jarosław Kita (ed)

Uniwersytet Łódzki, Wydział Filozoficzno-Historyczny, Instytut Historii, Katedra Historii Polski XIX wieku

https://orcid.org/0000-0002-8374-2848

Maria Korybut-Marciniak (ed)

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Wydział Humanistyczny, Instytut Historii, Katedra Historii Powszechnej, Zakład Europy Wschodniej

https://orcid.org/0000-0001-8196-5119

Tom: 12

Serie: Życie prywatne Polaków w XIX wieku

ISBN Uniwersytet Warmińsko-Mazurski

ISBN-13 (15): 978-83-65171-56-6

ISBN Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

ISBN-13 (15): 978-83-8331-412-9

ISBN (e-book) Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

ISBN-13 (15): 978-83-8331-413-6

DOI: https://doi.org/10.18778/8331-412-9

Słowa kluczowe: życie prywatne, XIX wiek, śmiech, humor, satyra

Opublikowane: 10 września 2024

Kategorie: Historia,

Pliki do pobrania

PRZECZYTAJ FRAGMENT

W pierwszym odruchu dziewiętnaste stulecie zdaje się być pozbawione poczucia humoru. Emocjonalny odbiór epoki przywodzi skojarzenia z obrazami cierpienia, niezgody, buntu, smutku, tęsknoty. Wyobrażenie o stanie psychiki społeczeństwa polskiego pod zaborami najczęściej wiążemy z melancholią – wynikającą z poczucia utraty wolności, mienia, bliskich osób, emigracji, będącą konsekwencją braku ojczyzny. A jednak Polacy w okresie budowania swojej tożsamości narodowej, walk narodowowyzwoleńczych, represji popowstaniowych, dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości pod wpływem przemian społecznych, cywilizacyjnych, modernizacyjnych, gospodarczych i demograficznych nie byli pozbawieni poczucia humoru. Przeciwnie, humor, umiejętność prowadzenia dowcipnych konwersacji i zabawnych ripost były wysoko cenioną cechą mieszkańców ziem polskich. Humor i satyra pozwalały na oswojenie trudnej rzeczywistości i nierzadko stawały się formą oporu wobec autorytarnych systemów zaborczych. Śmiech stanowił narzędzie wyrażające cały wachlarz emocji: od radości i akceptacji po ironię, kpinę, szyderstwo, negację. Był to ważny i ceniony komponent „towarzyskości”. Przez szkiełko ironii obserwowano zmieniającą się rzeczywistość: wynalazki, innowacje techniczne, rozwój kolei, przenikające z Zachodu trendy kulturowe, modę, emancypację kobiet, ruchy polityczne i społeczne. W satyrze przedstawiano również trudne warunki egzystencjalne. Śmiech niwelował strach, krzepił Polaków w obliczu trudnych sytuacji, jednoczył. W prezentowanym tomie zachęcamy do spojrzenia na życie prywatne dziewiętnastowiecznych Polaków „cum humor”. Książka ukazuje, co w dziewiętnastym stuleciu Polaków bawiło, z czego żartowano, jakie były formy i rodzaje żartu, jakie zdarzenia prezentowano w obiektywie satyry, wreszcie jaką rolę odgrywały żart, dowcip, anegdota, satyra w życiu codziennym, prywatnym i publicznym.

Publikacja dofinansowana przez Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Śmiech XIX stulecia – garść refleksji na temat zakresu pojęcia i stanu badań

Jarosław Kita, Maria Korybut-Marciniak

DOI: https://doi.org/10.18778/8331-412-9.01

„Mam poczucie humoru, więc żyję”. Stefan Szuman i jego szkic psychologiczny „O dowcipie i humorze”

Sara Kosno, Marek Przeniosło

DOI: https://doi.org/10.18778/8331-412-9.02

„Czytać w kawiarni w Warszawie wśród roztargnienia” – satyra polityczna i humor w gazecie „Nowa Polska” 1831 rok

Małgorzata Karpińska

DOI: https://doi.org/10.18778/8331-412-9.03

Satyryczny obraz polityki mocarstw europejskich w obliczu kryzysu bułgarskiego (1885–1886) w krakowskim „Diable”

Waldemar Chrobak

DOI: https://doi.org/10.18778/8331-412-9.04

Karykaturalny wizerunek Wilhelma II w europejskiej i polskiej prasie satyrycznej w latach 1888–1914

Romuald Rydz

DOI: https://doi.org/10.18778/8331-412-9.05

Lwowski humor drobnomieszczański na przykładzie czasopisma „Goniec i Iskra” oraz „Wesołego Kurjerka”

Piotr Fałat

DOI: https://doi.org/10.18778/8331-412-9.06

Ironia vs sarkazm „Przewodnika po Krakowie” Kazimierza Bartoszewicza w kalendarzu humorystycznym „Ananas” z 1889 roku

Paweł Glugla

DOI: https://doi.org/10.18778/8331-412-9.07

Humor i satyra w prasie Polonii amerykańskiej (do 1918 roku). Przegląd problematyki

Daniel Kiper

DOI: https://doi.org/10.18778/8331-412-9.08

Opieka zdrowotna i relacje lekarz – pacjent w satyryczno-humorystycznych interpretacjach czasopisma „Kolce” (1871–1914)

Anita Napierała

DOI: https://doi.org/10.18778/8331-412-9.09

Emancypantka na łamach „Kolców” – warszawskiego pisma satyryczno-humorystycznego w latach 1871–1914

Aleksandra Staniszewska

DOI: https://doi.org/10.18778/8331-412-9.10

O kobiecych troskach w sposób żartobliwy na łamach czasopisma „Mucha”

Marta Milewska

DOI: https://doi.org/10.18778/8331-412-9.11

Humor i satyra na polowaniu na podstawie czasopism „Łowiec Polski”, „Łowiec Wielkopolski” oraz archiwów ziemiańskich

Karolina Studnicka-Mariańczyk, Piotr Hubicki

DOI: https://doi.org/10.18778/8331-412-9.12

Śmiechem w narodowe smutki. Na marginesie lektury polskich pism satyrycznych wydawanych we Lwowie w II połowie XIX wieku

Jolanta Załęczny

DOI: https://doi.org/10.18778/8331-412-9.13

„Profesorska katarynka”. Kultura śmiechu na Uniwersytecie Wileńskim

Maria Korybut-Marciniak

DOI: https://doi.org/10.18778/8331-412-9.14

„Śmialiśmy się nieźle…”. Śmiech, humor i kpina Wielkiej Emigracji w Anglii

Krzysztof Marchlewicz

DOI: https://doi.org/10.18778/8331-412-9.15

Śmiech także na poważnie. Kilka refleksji o roli humoru, dowcipu i śmiechu w galicyjskiej kulturze politycznej doby autonomii, ze szczególnym uwzględnieniem galicyjskiego Sejmu Krajowego

Damian Szymczak

DOI: https://doi.org/10.18778/8331-412-9.16

Rosjanie, Białorusini i Polacy kresowi w anegdocie historycznej, czyli z czego się śmiano ponad 100 lat temu

Roman Jurkowski

DOI: https://doi.org/10.18778/8331-412-9.17

Stygmatyzacja poprzez wyśmianie osób w wieku starczym i osób samotnych w XIX-wiecznej społeczności chłopskiej

Bartłomiej Gapiński

DOI: https://doi.org/10.18778/8331-412-9.18

Staropanieństwo i konwenanse, czyli humor w okowach sarkazmu

Kinga Raińska

DOI: https://doi.org/10.18778/8331-412-9.19

Osobistości polskiego świata muzyki i teatru przełomu XIX i XX wieku w karykaturze Elego Kochańskiego

Kinga Fink

DOI: https://doi.org/10.18778/8331-412-9.20

„Zasuszone kwiatki”. Komiczny obraz edukacji w polskiej literaturze popularnej XIX wieku na tle ówczesnej kultury śmiechu

Przemysław Paweł Grzybowski

DOI: https://doi.org/10.18778/8331-412-9.21

„…by Bachusa uczcić należycie…” Tragiczna śmierć marszałka szlachty guberni mińskiej Leona Osztorpa (1851) w satyrycznej refleksji Ignacego Legatowicza

Yury Snapkouski

DOI: https://doi.org/10.18778/8331-412-9.22

Wątki humorystyczne w „Wierszach” Stanisława Apolinarego Zambrzyckiego

Ignacy Karpiński

DOI: https://doi.org/10.18778/8331-412-9.23

O życiu z humorem, o żarcie poważnie – „Trzy po trzy” Aleksandra Fredry w kontekście twórczości oraz życiorysu autora

Przemysław Rozental

DOI: https://doi.org/10.18778/8331-412-9.24

Janowe poczucie humoru – uśmiechnięte oblicze Jana Matejki

Marta Kłak-Ambrożkiewicz

DOI: https://doi.org/10.18778/8331-412-9.25

Pobrania

Licencja

Inne prace tego samego autora

Jarosław Kita, Krzysztof Paweł Woźniak, Wiesław Puś, Kamil Śmiechowski, Violetta Wiernicka, Ewelina M. Kostrzewska, Marzena Iwańska, Grażyna Ewa Karpińska, Marta Sikorska, Krzysztof Stefański, Irmina Gadowska, Daria Rutkowska-Siuda, Piotr Gryglewski, Joanna Sosnowska, Grzegorz Markiewicz, Karolina Kołodziej, Anna Śmiechowicz, Katarzyna Orszulak-Dudkowska, Elżbieta Umińska-Tytoń, Marek Adamczewski, Łódź poprzez wieki. Historia miasta, tom 2: 1820-1914
Tadeusz Grabarczyk, Magdalena Pogońska-Pol, Patrycja Matusiak, Myroslav Voloshchuk, Łukasz Ćwikła, Radosław Skrycki, Zdzisław Włodarczyk, Krzysztof Augustyniak, Krzysztof Ślusarek, Marta Milewska, Antonina Pawłowska, Andrzej Wojtaszak, Aleksey Gavrilenkov, Witold Jarno, Monika Tomkiewicz, Barbara Łochowska, Joanna Lusek, Denis Aleksiejev, Aleksey Kozhemyakin, Yuliya Minutina-Lobanova, Urszula Kurcewicz, Sławomir Lucjan Szczesio, Miasto i wojna
Witold Jarno, Jarosław Kita, Patrycja Matusiak, Andrzej Niewiński, Łukasz Ćwikła, Tadeusz Grabarczyk, Jolanta A. Daszyńska, Małgorzata Karkocha, Dawid Gralik, Dariusz Faszcza, Andrzej Dubicki, Tadeusz Dubicki, Wiesław Bolesław Łach, Agnieszka Jędrzejewska, Waldemar Kozyra, Ireneusz Bieniecki, Robert Majzner, Andrzej Wojtaszak, Robert Pietrygała, Zdzisław Cutter, Magdalena Pogońska-Pol, Armia kontra natura
Jarosław Kita, Maria Korybut-Marciniak, Sara Kosno, Marek Przeniosło, Małgorzata Karpińska, Waldemar Chrobak, Romuald Rydz, Piotr Fałat, Paweł Glugla, Daniel Kiper, Anita Napierała, Aleksandra Staniszewska, Marta Milewska, Piotr Hubicki, Karolina Studnicka-Mariańczyk, Jolanta Załęczny, Krzysztof Marchlewicz, Damian Szymczak, Roman Jurkowski, Bartłomiej Gapiński, Kinga Raińska, Kinga Fink, Przemysław Paweł Grzybowski, Yury Snapkouski, Ignacy Karpiński, Przemysław Rozental, Marta Kłak-Ambrożkiewicz, Śmiech, humor, satyra
Tadeusz Grabarczyk, Jarosław Kita, Magdalena Pogońska-Pol, Myroslav Voloshchuk, Serhii Belinskyi, Andrii Dmytrenko, Yulia Ivashko, Aneta Pawłowska, Volodymyr Hutsul, Oleg Hański, Denys Toichkin, Taras P’yatnychuk, Wiktor Węglewicz, Ihor Drohobyts’kyy, Oleksandr Kolomyychuk, Dmytro Tytarenko, Oksana Tytarenko, Jacek Stanislawski, Narzędzia wojny
Tadeusz Grabarczyk, Magdalena Pogońska-Pol, Kamil Anduła, Aleksander Bołdyrew, Konrad Aleksander Czernielewski, Katarzyna Derlatka, Tomasz Gliniecki, Marian Głosek, Jarosław Kita, Hubert Michalski, Marek Olędzki, Jan Ptak, Rafał Roguski, Paweł Samuś, Katarzyna Stelmasiak, Piotr Strzyż, Damian Waszak, Dariusz Wybranowski, Witold Jarno, Armia kontra natura
Jarosław Kita, Maria Korybut-Marciniak, Jolanta Załęczny, Kinga Fink, Kinga Raińska, Marta Milewska, Anna Śmiechowicz, Tadeusz Srogosz, Krzysztof Marchlewicz, Jolanta Kowalik, Andrzej Szmyt, Emilian Prałat, Marta Kłak-Ambrożkiewicz, Piotr Hubicki, Karolina Studnicka-Mariańczyk, Olga Morozowa, Katarzyna Głowania, Olga Szadkowska-Mańkowska, Perspektywa stołu
Witold Jarno, Jarosław Kita, Vladimir A. Goroncharovskiy, Oleg Hański, Denis Toiczkin, Maksim Mojsiejew, Jakub Puziuk, Dariusz Faszcza, Volodymyr Dolinovskyi, Jolanta Załęczny, Konrad Aleksander Czernielewski, Anna Ambrochowicz-Gajownik, Agnieszka Jędrzejewska, Krzysztof Lesiakowski, Vitalija Stravinskienė, Tomasz Gliniecki, Paulina Fronczak-Chruściel, Marcin Grad, Wiesław Bolesław Łach, Miasto i wojna
Tadeusz Grabarczyk, Hanna Zdanowska, Elżbieta Żądzińska, Artur Ginter, Radosław Janiak, Marek Olędzki, Janusz Pietrzak, Paweł Zawilski, Jan Szymczak, Tadeusz Nowak, Alicja Szymczakowa, Łukasz Ćwikła, Tadeusz Nowak, Michał Kobierecki, Hanka Żerek-Kleszcz, Zdzisław Włodarczyk, Jarosław Kita, Anna Kowalska-Pietrzak, Piotr Gryglewski, Elżbieta Umińska-Tytoń, Marek Cybulski, Marek Adamczewski, Adam Bartnik, Krzysztof Fortuniak, Marcin Jaskulski, Piotr Kittel, Aleksander Szmidt, Wojciech Tołoczko, Łódź poprzez wieki. Historia miasta, tom 1: do 1820 roku
Jarosław Kita, Maria Korybut-Marciniak, Marta Milewska, Daria Domarańczyk-Cieślak, Anita Napierała, Anna Malinowska, Dariusz Złotkowski, Ilona Florczak, Krzysztof Marchlewicz, Marta Kłak-Ambrożkiewicz, Aldona Łyszkowska, Izabela Lewandowska, Kinga Raińska, Alicja Adamus, Karolina Studnicka-Mariańczyk, Jolanta Załęczny, Jolanta Kowalik, Emilian Prałat, Wojciech Jerzy Górczyk, W zwierciadle rzeczy