Monografia „»Już nie Żydowica, a ocalona«. Kobiety w Holocauście z perspektywy radiowych narracji artystycznych stanowi konsekwencję wniosków i refleksji obecnych w poprzedniej publikacji Brzmienie Holocaustu. O reprezentacjach Zagłady w sztuce radiowej. Przedmiot badawczych zainteresowań – artystyczne opowieści audialne poświęcone Shoah – otworzył pole analiz będące dotychczas białą plamą na gruncie badań radioznawczych i medioznawczych. Radiowe reportaże artystyczne oraz teatr wyobraźni skupiające w swym centrum Zagładę stanowią doskonały sposób do intymnego opowiadania o „epoce pieców”. Niniejsza publikacja w centrum zainteresowania stawia kobietę i sposób, w jaki kobiety ukazywane są w artystycznych opowieściach zagładowych – jakie konteksty dominują w opowieściach, z jakimi przymiotami bohaterki zostają scalone, jakie są ich role i w historii, i w samej audycji. Dla dogłębnego opowiedzenia o kobietach Shoah w sztuce dźwięku obligatoryjne stało się włączenie w obszar badań women studies. Książka powstała w oparciu o metodę badań jakościowych – analizę zawartości i treści. Literatura audialna poddana deskrypcji pochodzi z lat 1950-2021 z archiwów Polskiego Radia w Warszawie oraz rozgłośni regionalnych – Radia Lublin i Radia Łódź.
Joanna Bachura-Wojtasik - Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, Katedra Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej
Joanna Bachura-Wojtasik – Katedra Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej, Wydział Filologiczny Uniwersytetu Łódzkiego, ul. Pomorska 171/173, 90-236 Łódź, e-mail: joanna.wojtasik @uni.lodz.pl, ORCID 0000-0003-3247-7420.
Doktor, adiunkt w Katedrze Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Łódzkiego, medioznawca, teoretyk radia. Podstawą jej zainteresowań badawczych są artystyczne gatunki radiowe. W ostatnim czasie skupia się w swych badaniach na literaturze audialnej wobec Holocaustu. Interesuje ją również współczesna kultura – jej przemiany, właściwości, funkcje, a także kulturowe badania nad dźwiękiem (sound studies). Pełni funkcję sekretarza do spraw numerów dziennikarskich kwartalnika „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica”.
Eliza Matusiak - Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, Katedra Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej
Eliza Matusiak – Katedra Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej, Wydział Filologiczny Uniwersytetu Łódzkiego, ul. Pomorska 171/173, 90-236 Łódź, e-mail: eliza.matusiak@filologia.uni. lodz.pl, ORCID: 0000-0003-2455-0245.
Doktorantka w Katedrze Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Łódzkiego. W centrum jej badawczych zainteresowań swe miejsce znajduje sztuka audialna – jej dokumentalna, ale przede wszystkim fikcjonalna strona. Obecnie opracowuje rozprawę doktorską poświęconą interaktywnym słuchowiskom o ergodycznym charakterze.
Ambrosewicz-Jacobs, Jolanta. "Odwaga wypływająca z miłości: wybrane studia przypadków dzieci w czasie zagłady." W: Cena odwagi: między ocaleniem życia a ocaleniem człowieczeństwa, red. A. Bartuś, P. Trojański, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej, Oświęcim 2019, s. 237–251.
Andrews Ring, Susan; Blumenthal Berstein, Janet; Johnson, Dale L.; Kahn, Alfred J.; Ferguson, Carol J.; Lasater, Thomas M.; Malone, Paul E.; Wallace, Doris B. "The Skills of Mothering: A Study of Parent-Child Development Centers." Monographs of the Society for Research in Child Development, 1982, Vol. 47, No. 6, s. 1–83.
Bachura-Wojtasik, Joanna. "'Holokaust domaga się słów, nawet jeśli zmusza do milczenia' (A. Rosenfeld). Figury konceptualne w słuchowisku 'Kto się nie schowa, ten kryje' autorstwa Marty Rebzdy." W: Słowo. Struktura – znaczenie – kontekst, red. E. Szkudlarek-Śmiechowicz, A. Wierzbicka, E. Olejniczak, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2020, s. 313–324.
Bachura-Wojtasik, Joanna. "Przywrócić obecność. Holokaust i Żydzi w wybranych artystycznych audycjach radiowych Marii Brzezińskiej." Narracje o Zagładzie, 2021, nr 1 (7), Cywilne praktyki ludobójcze, s. 194–210.
Bachura-Wojtasik, Joanna; Matusiak, Eliza. Brzmienie Holocaustu. O reprezentacjach Zagłady w sztuce radiowej. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2020.
Barthes, Roland. System mody, tłum. M. Falski. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2005.
Bauman, Zygmunt. Nowoczesność i Zagłada, tłum. F. Jaszuński. Wydawnictwo Literackie, Kraków 1991.
Bauman, Zygmunt. "Świat nawiedzony." W: Zagłada. Współczesne problemy rozumienia i przedstawiania, red. P. Czapliński, E. Domańska, Wydawnictwo Poznańskie Studia Polonistyczne, Poznań 2009, s. 15–28.
Bikont, Anna. Sendlerowa. W ukryciu. Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2017.
Bułat, Mirosława M. "'Es git beser in der Welt… a jidisze mame'. Postać matki w wybranych utworach Abrahama Goldfadena, Józefa Latejnera, Izydora Zołoterewskiego i Jakuba Gordina." W: Nieme dusze? Kobiety w kulturze jidysz, red. J. Lisek, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2010, s. 337–366.
Buryła, Sławomir. "Topika Holocaustu. Wstępne rozpoznanie." Świat Tekstów. Rocznik Słupski, 2012, nr 10, s. 131–153.
Buryła, Sławomir. Wokół Zagłady. Szkice o literaturze Holokaustu. Universitas, Kraków 2016.
Chojnacka, Marta Agata. "Uważność jako kategoria egzystencjalna. Idea i praktyka uważności w kontekście wybranych wątków filozofii egzystencjalnej." Kultura Współczesna, 2020, nr 3 (110), s. 79–91.
Delbo, Charlotte. "Żaden z nas nie powróci," tłum. K. Malczewska-Giovanetti, Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, Oświęcim 2002.
Different Voices. Women and the Holocaust, ed. by C. Rittner, J.K. Roth, Paragon House, New York 1993.
Dołowy, Patrycja. "Wrócę, gdy będziesz spała. Rozmowy z dziećmi Holocaustu," Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2019.
Domańska, Ewa. "Muzułman: świadectwo i figura." W: Zagłada. Współczesne problemy rozumienia i przedstawiania, red. P. Czapliński, E. Domańska, Wydawnictwo Poznańskie Studia Polonistyczne, Poznań 2009, s. 67–86.
Engelking, Barbara. "Na łące popiołów. Ocaleni z Holocaustu," Wydawnictwo Cyklady, Warszawa 1993.
Engelking, Barbara. "Zagłada i pamięć. Doświadczenie Holocaustu i jego konsekwencje opisane na podstawie relacji autobiograficznych," Instytut Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa 2001.
Experience and Expression: Women, the Nazis, and the Holocaust, ed. by E.R. Baer, M. Goldenberg, Wayne State University Press, Detroit 2003.
Fargher, Catherine. "The Intimacy of Radio: 'Theatre of the Ear'." Storyline 2014, No. 35, s. 40–46.
Gross, Jan Tomasz. "Sąsiedzi i inni: prace zebrane na temat Zagłady," Wydawnictwo Austeria, Kraków 2018.
Grynberg, Henryk. "Szkoła opowiadania." W: J. Anderman, M. Baran, S. Chwin i in., Lekcja pisania, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 1998, s. 52–77.
Grzela, Remigiusz. "Bądź moim Bogiem," Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 2007.
Grzemska, Aleksandra. "Szczęście w nieszczęściu. O matkach dzieci Holocaustu," Śląskie Studia Polonistyczne 2019, nr 2 (14), s. 253–263.
Hilberg, Raul. "Sprawcy, ofiary, świadkowie. Zagłada Żydów 1933–1945," tłum. J. Giebułtowski, Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Wydawnictwo Cyklady, Warszawa 2007.
Hrabar, Roman. "Skazane na Zagładę. Praca niewolnicza kobiet polskich w III Rzeszy i los ich dzieci," Wydawnictwo "Śląsk", Katowice 1989.
Jedliński, Ryszard. "Aksjologiczne nacechowanie audialnych tekstów kultury (na przykładzie baśni radiowej)." W: Czytanie tekstów kultury. Metodologia, badania, metodyka, red. B. Myrdzik, I. Morawska, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2007, s. 81–92.
Jedliński, Ryszard. "Audiosfera w kształceniu literackim." Rocznik Naukowo-Dydaktyczny. Prace z Dydaktyki Literatury i Języka Polskiego 1990, nr 4 (133), s. 207–224.
Jones, Adam. "Gender Inclusive: Essays on Violence, Men, and Feminist International Relations," Routledge Publishers, London 2009.
Jones, Adam. "Genocide: A Comprehensive Introduction," Routledge Publishers, London 2006.
Jones, Adam. "New Directions in Genocide Research," Routledge Publishers, London 2012.
Jones, Adam. "The Scourge of Genocide: Essays and Reflections," Routledge Publishers, Londyn 2013.
Karathanasopoulou, Evangelia. "An Examination of the Concept of Intimacy in Radio Studies, Combining Mainstream and Non-Mainstream Theories and Practices," doctoral thesis, University of Sunderland 2014.
Karolak, Sylwia. "Utwory o matkach i córkach. Kobiece narracje postmemorialne," Politeja 2015, nr 3 (35), s. 171–187.
Karwowska, Bożena. "Ciało. Seksualność. Obozy zagłady," Universitas, Kraków 2009.
Karwowska, Bożena. "Kobieta – Historia – Literatura," Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich PAN, Warszawa 2016.
Kempisty, Czesław; Leszczyńska, Zdzisława. "Z badań nad płodnością byłych więźniarek obozów hitlerowskich," Przegląd Lekarski 1974, nr 1, s. 58–65.
Kowalska-Leder, Justyna. "Doświadczenie Zagłady z perspektywy dziecka w polskiej literaturze dokumentu osobistego," Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2009.
Kremer, S. Lillian. "Women’s Holocaust Writing: Memory and Imagination," University of Nebraska Press, Lincoln–London 2001.
Krupa, Bartłomiej. "Opowiedzieć Zagładę. Polska proza i historiografia wobec Holocaustu (1987–2003)," Universitas, Kraków 2013.
Lang, Hans-Joachim. "Kobiety z bloku 10. Eksperymenty medyczne w Auschwitz," tłum. E. Borg, Wydawnictwo Marginesy, Warszawa 2019.
Langer, Lawrence L. "Scena pamięci. Rodzice i dzieci w tekstach i świadectwach Holocaustu," tłum. J. Mikos, "Literatura na Świecie" 2004, nr 1/2, s. 127–140.
Leociak, Jacek. "Doświadczenia graniczne. Studia o dwudziestowiecznych formach reprezentacji," Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich PAN, Warszawa 2009, s. 36–44.
Leociak, Jacek. "Ratowanie. Opowieści Polaków i Żydów," Wydawnictwo Literackie, Kraków 2010.
Leociak, Jacek. "Tekst wobec Zagłady. O relacjach z getta warszawskiego," Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2016.
Lévinas, Emmanuel. "Całość i nieskończoność. Esej o zewnętrzności," tłum. B. Skarga, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998.
Lipszyc, Rywka. "Dziennik z getta łódzkiego," Wydawnictwo Austeria, Kraków 2015.
Maher, Jane M. "Skills, Not Attributes. Rethinking Mothering as Work," "Journal of The Association for Research on Mothering" 2004, Vol. 6, No. 2, s. 7–16.
Mieszkowska, Anna. "Matka dzieci Holocaustu. Historia Ireny Sendlerowej," Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza SA, Warszawa 2004.
Motyl, Karol. "Rytuał – od antropologii kulturowej do analizy transakcyjnej," "Edukacyjna Analiza Transakcyjna" 2014, nr 3, s. 65–78.
Ong, Walter Jackson. "Oralność i piśmienność: słowo poddane technologii," tłum. J. Japola, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2011.
Ostrowska, Joanna. "Przemilczane. Seksualna praca przymusowa w czasie II wojny światowej," Wydawnictwo Marginesy, Warszawa 2018.
Podolska, Joanna. "Litzmannstadt-Getto. Miejsca. Ludzie. Pamięć," Księży Młyn Dom Wydawniczy, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2020.
Prot, Katarzyna. "Życie po Zagładzie. Skutki traumy u ocalałych z Holocaustu. Świadectwa z Polski i Rumunii," Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa 2009.
"Prowincja Noc. Życie i zagłada Żydów w dystrykcie warszawskim," red. B. Engelking, J. Leociak, D. Libionka, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa 2007.
"Prywatne/publiczne. Gatunki pisarstwa kobiecego," red. I. Iwasiów, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2008.
"Przecież ich nie zostawię. O żydowskich opiekunkach w czasie wojny," red. M. Kicińska, M. Sznajderman, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2018.
"Reporterka. Rozmowy z Hanną Krall," wyb. kompoz., uzup. oraz dokumentacja J. Antczak, Rosner i Wspólnicy, Warszawa 2007.
"Reprezentacje Holokaustu," wyb. i oprac. J. Jarniewicz, M. Szuster, Instytut Książki, Kraków–Warszawa 2014.
Ringelheim, Joan. "The Unethical and the Unspeakable. Women and the Holocaust," "Simon Wiesenthal Center Annual" 1984, Vol. 1, s. 69–87.
Ringelheim, Joan. "Women and the Holocaust: A Reconsideration of Research," "Signs" 1984, Vol. 10, No. 4, s. 741–761.
Sapir, Edward. "Mowa jako rys osobowości." W: "Kultura, język, osobowość. Wybrane eseje," tłum. B. Stanosz, R. Zimand, wstęp A. Wierzbicka, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1978, s. 69–84.
Sontag, Susan. "Widok cudzego cierpienia," tłum. S. Magala, Wydawnictwo Karakter, Kraków 2010.
Stachyra, Grażyna. "Gatunki audycji w radiu sformatowanym," Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2008.
Stachyra, Grażyna. "Radio Majdanek – głos pośród ciszy. Narracja radiowa w kontekście pierwotnej oralności." W: "Słowo, dźwięk, cisza. Radio i sztuka audialna," red. J. Bachura-Wojtasik, N. Kowalska-Elkader, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2021.
Stöcker-Sobelman, Joanna. "Kobiety Holokaustu. Feministyczna perspektywa w badaniach nad Shoah. Kazus KL Auschwitz-Birkenau," Wydawnictwo Trio, Warszawa 2012.
"Stosowność i forma. Jak opowiadać o Zagładzie?," red. M. Głowiński, K. Chmielewska, K. Makaruk, A. Molisak, T. Żukowski, Universitas, Kraków 2005.
Sulej, Karolina. "Rzeczy osobiste. Opowieść o ubraniach w obozach koncentracyjnych i zagładzie," Czerwone i Czarne, Warszawa 2020.
Szady, Beata. "Radio. Tu słowo wygrywa." W: "Słowo we współczesnych dyskursach," red. K. Jachimowska, B. Kudra, E. Szkudlarek-Śmiechowicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2014, s. 85–92.
"Ślady Holokaustu w imaginarium kultury polskiej," red. J. Kowalska-Leder, P. Dobrosielski, I. Kurz, M. Szpakowska, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2017.
Taras, Katarzyna. "Uważna kamera," "Kultura Współczesna" 2020, nr 3 (110), s. 136–147.
Terlecki, Tymon. "Czy XII Muza?," "Pion" 1936, nr 42, s. 5.
Tokarczuk, Olga. "Czuły narrator," Wydawnictwo Literackie, Kraków 2020.
Tokarska-Stangret, Katarzyna. "Dobrzy ludzie," "Teatr" 2021, nr 2, s. 22–24.
Topolski, Jerzy. "Jak się pisze i rozumie historię. Tajemnice narracji historycznej," Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2007.
"To nie deszcz, to ludzie. Halina Birenbaum w rozmowie z Moniką Tutak-Goll," Wydawnictwo Agora, Warszawa 2019.
Turski, Marian. "XI Nie bądź obojętny," Wydawnictwo Czarne, Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny w Polsce, Wołowiec 2021.
Ubertowska, Aleksandra. "Kobiece „strategie przetrwania” w piśmiennictwie o Holokauście (z perspektywy literaturoznawcy)." W: "Ślady obecności," red. S. Buryła, A. Molisak, Universitas, Kraków 2010, s. 317–335.
Ubertowska, Aleksandra. "„Niewidzialne świadectwa”. Perspektywa feministyczna w badaniach nad literaturą Holocaustu," "Teksty Drugie" 2009, nr 4, s. 214–226.
Waxman, Zoë. "Kobiety Holocaustu," tłum. J. Bednarek, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2019.
Wejs-Milewska, Violetta. "Współczesne radio – pytanie o tożsamość," "Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica" 2017, nr 1, s. 23–30.
"Women and Education: A Canadian Perspective," ed. by J. Gaskell, A. McLaren, Ottawa 1987.
"Women and the Holocaust: New Perspectives and Challenges," ed. by A. Pető, L. Hecht, K. Krasuska, Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich PAN, Warszawa 2015.
"Women in the Holocaust," ed. by D. Ofer, L.J. Weitzman, Yale University Press, New Haven–London 1998.
"Women in the Resistance and in the Holocaust. The Voices of Eyewitnesses," ed. by V. Laska, Greenwood Press, Westport–Connecticut 1983.
Wójcik-Dudek, Małgorzata. "Idiolekty pamięci – dziecięce dzienniki Zagłady. Od świadectwa do literatury," "Stylistyka" 2019, t. 28, s. 159–176.
Zwolska-Płusa, Katarzyna. "Dwa oblicza żydowskiej matki w prozie Irit Amiel i Haliny Birenbaum." W: "Tożsamość a stereotypy. Żydzi i Polacy," red. J. Mizgalski, M. Soja, Fundacja Instytut Samorządowy w Częstochowie, Częstochowa 2014, s. 1–12.
Monika Worsowicz,
Bogumiła Fiołek-Lubczyńska,
Joanna Mikosz,
Beata Gaj,
Jakub Z. Lichański,
Maria Załęska,
Barbara Sobczak,
Marek Ostrowski,
Małgorzata Kita,
Maria Wojtak,
Andrzej Adamski,
Alfred M. Wierzbicki,
Grażyna Habrajska,
Karolina Dobrosz-Michiewicz,
Zofia Władyka-Łuczak,
Konrad W. Tatarowski,
Joanna Bachura-Wojtasik,
Paulina Czarnek-Wnuk,
Kinga Sygizman,
Katarzyna Michalak,
Tropami retoryki, stylistyki i dziennikarstwa. Tom dedykowany Profesor Barbarze Bogołębskiej
Zapraszamy na panel dyskusyjny, poświęcony książkom o twórczości dwóch laureatek Nagrody Literackiej im. Juliana Tuwima – Hanny Krall (2014) i Małgorzaty Szejnert (2019) – “Krall. Tkanie”
